آگهینشت جدی خنک کننده آمونیوم در ماه مه 2013 موجب اعلام وضعیت اضطراری در ایستگاه فضایی بین المللی شد. برای حل مشکل، تنها یک راه وجود داشت: گام گذاشتن فضانوردان در خلاء یا همان راهپیمایی در فضا و تلاش برای حل مشکل.
اما سابقه راه رفتن در فضا به سال 1965 میلادی برمی گردد، یعنی زمانیکه الکسی لئونوف،
بعنوان اولین فضانورد تاریخ، شوروی سابق را به این افتخار رساند.
او از این خاطره می گوید: « برای لحظاتی روی لبه اطاقک دو جداره (اِیرلاک) ایستاده بودم و سعی کردم دور و بر خودم را نگاه کنم و همه چیز را ببینم. بعد یکدفعه این جمله به ذهنم آمد: زمین گِرد است. واقعا ناخودآگاه بود و بدون اراده از دهانم خارج شد.»
بعد از چند دقیقه راهپیمایی در فضا، الکسی دریافت لباس هایش بعلت افزایش فشارداخلی در حال باد شدن و سفت شدن هستند. بقدری حجیم شده بودند که فضانورد قادر نبود به درون اطاقک دو جداره بازگردد. او خطر کرد و با باز کردن پیچ مربوطه، باد لباسش را کم کرد.
او در توضیح آن لحظه می گوید: « اجازه چنین کاری را نداشتم. قاعدتا باید با کادر زمینی مشورت می کردم ولی با خودم گفتم این کار موجب وحشت آنها خواهد شد. باید خودم تصمیم می گرفتم و نهایتا فشار را کم کردم.»
امروز «فعالیت خارج از فضاپیما» یا همان EVA به بخش عادی زندگی روزمره فضانوردان مستقر در فضا تبدیل شده است. یکی از ماموریت های فضانوردان اعزامی به ایستگاه فضایی بین المللی، یک راهپیمایی پنج، شش ساعته در فضاست.
کریستر فوگلسانگ یکی از فضانوردان می گوید: «از راه رفتن در فضا لذت بردم. وقتی رفتم بیرون، دیگه دوست نداشتم برگردم داخل. واقعا عالی بود.»
او در ادامه در مورد لزوم خارج شدن فضانوردان از فضاپیما می گوید: «ضرورت
این کار دلایل متعددی دارد. بدیهی ترین آن زمانیست که چیزی آن بیرون خراب می شود و باید بروید و آنرا تعمیر کنید که معمولا یکدفعه پیش می آید و حالت اورژانسی دارد. ولی مثلا وقتی در حال ساخت یک ایستگاه هستیم خوب قاعدتا تعداد خروجهای ما بیشتر است: صدها ساعت فعالیت در خلاء.»
تجربه راه رفتن در خلاء همیشه با آزمایش و تمرین زمینی در آزمایشگاه نُترال بویانسی روسیه آغاز می شود.
لباسهای مخصوص زیرآب شبیه نمونه مورد استفاده در فضانوردی هستند. فرد می تواند براحتی در آنها تنفس کند و اعضای بدن خود را حرکت دهد. دمای بدن فرد حتی در شرایط بسیار غیرطبیعی تغییر نمی کند. نمونه امروزی آنها برایند پنجاه سال مطالعه و تحقیق و حاصل پیشرفتهای تکنولوژیک است. و البته استفاده از تجارب الکسی لئونوف، پیشگام این اقدام بلند پروازانه و الهام از اطاقک دو جداره«اِیرلاک» ضد فشار و لباسی که او بر تن کرده بود.
شرکت اِزوِزدا، تمامی لباس های فضا نوردان روسی از جمله الکسی لئونوف را طراحی کرده و می کند.
سرگئی پوزدنیاکوف مدیرعامل آن می گوید:
« فرق لباس لئونوف با مدلهای جدید این است که لباس او خیلی نرم بود. مثل یک پوسته نرم ساخته شده بود و مابقی تجهیزات لازم سیستم کمک به حیات او در یک بسته کوچک جداگانه قرار داشت که لئونوف باید آنرا به تیوبها وصل می کرد.»
لباسهای مدرن «اُرلان» از یک نیم تنه فلزی محکم ساخته شده و مدل جدید آن موسوم به «اُرلان-ام.کِی.اس» قابلیت تنظیم خودکار دمای درونی را نیز دارا هستند.
مهندسان فضا، شرایط محیط فضا را در یک اتاق خلاء، شبیه سازی می کنند تا فضانوردان فشارهای مختلف را تجربه کنند. داشتن اعتماد به نفس یکی از اصول مهم و اولیه فضانوردی است چرا که مواجهه باموارد غیرمترقبه و ناخواسته در فضا، قاعده است نه استثنا.
کریستر فوگلسانگ، تجربه راهپیمایی خود در فضا را اینگونه تشریح می کند: « سومین مرتبه ای که فضاپیمایی کردم باید یک باتری خورشیدی را که دیگر به خوبی کار نمی کرد، تعمیر می کردیم و در ابتدا دقیقا نمی دانستیم چطور می شود مشکل را حل کرد. یکسری ابزار برداشتیم و رفتیم بیرون تا ببینیم چه کارمی شود کرد. از اینکه اینطوری با هم همکاری می کردیم احساس خیلی خوبی داشتیم. دو نفر بیرون بودیم و هشت تای بقیه داخل ایستگاه فضایی یا داخل فضاپیما؛ هر کدامشان به نحوی به ما کمک می کردند. صدها نفر هم را از تیم زمینی همراه خود داشتیم که به ما از راه دور مشاوره لازم را می دادند. خلاصه احساس می کردیم به زمین وصل هستیم.»
تمرینات فضانوردان فارغ از اینکه درآینده نزدیک برای فضانوردی در برنامه قرارداشته باشند یا نه، بی وقفه ادامه دارد. همه فضانوردان باید همواره از آمادگی لازم برای ترک ایستگاه و انجام ماموریتهای خارج از فضاپیما برخوردار باشند.
کارموزان برای ساعتها زیر آب می مانند و به کمک مربی های کارکشته تمرین های خود را یکی پس از دیگری و طبق برنامه روزانه به پیش می برند.
والری نسمیانوف مربی این مرکز در روسیه می گوید: « دقت شبیه سازی تمرین ها حدود 95 درصد است. تفاوتش این است که به جای خلاء، آب پیرامون فضانوردان را گرفته و لذا باید مقاومت آب را هم در نظر گرفت که شرایط کار را نسبت به محیط با جاذبه صفر، سخت تر می کند.»
آگهیدر تمرینات هم درست مثل فضاپیمایی واقعی، نفرات باید همیشه به ایمنی خود و همکارانشان توجه داشته باشند.
راه رفتن و کارکردن در فضا بصورت تمرینی و آموزشی هم که باشد فعالیتی طاقت فرساست اما برای فضانوردان دریچه ای است بسوی تحقق رویاهایشان: دیدن سرزمین مادری از فضا و زل زدن به سکوت بی نهایت جهان.
الکسی لئونوف از احساس خود می گوید: «سکوت بود، سکوت محض. تا حدی که صدای قلبم را هم می شنیدم، صدای نفس کشیدنم را.»
کریستر فوگلسانگ هم از تجربه و احساس خود می گوید: «نمی دانم با این تجربه احساس نزدیکتری به جهان پیدا کردم یا نه، ولی به هر حال احساس ویژه ای بود. خیلی اوقات آن بالا در ایستگاه فضایی، بعد از کار وقت آزاد داشتم و می توانستم ایستگاه فضایی را که زیر پای من است تماشا کنم. 350 کیلومتر پایین تر، زمین قرار دارد. احساس می کردم روی اسبی بالدار از این طرف به آن طرف می روم و این به من احساس قدرت می داد.»