آگهیینس استولتنبرگ، نخست وزیر پیشین نروژ که زمانی در جامه فعالان صلح، در جمع معترضان جنگ ویتنام، مقابل سفارت آمریکا در اسلو حضور پیدا کرده بود اکنون یکی از قدرتمندترین اتحادهای نظامی دنیا را رهبری می کند. از اول اکتبر سمت دبیر کلی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، به او واگذار شده است. مهمترین چالش های پیش روی او کدامند؟ جیمز فرانی، خبرنگار یورونیوز در این مورد در مقر ناتو در بروکسل با آقای استولتنبرگ گفتگویی انجام داده است.
یورونیوز: با تشکر آقای دبیرکل، عمده ترین دیدگاه استراتژیک شما برای سازمان طی پنج سال آتی چیست؟
ینس استولتنبرگ: «اینکه ناتو را قوی نگه دارم و در عین حال با همکاری شرکایمان موجب ثبات در نوار همسایگی مان شوم. باید کاری کنیم تا نوار ارتباطی بین اروپا و آمریکای شمالی مثل صخره مستحکم باقی بماند. نشست مهم و عظیمی ابتدای ماه سپتامبر برگزار کردیم که طی آن تصمیمات مهمی اتخاذ شد. دقیقا به این مربوط می شد که چگونه می توان ناتو را قدرتمند نگه داشت. بعنوان نمونه تصمیم گرفتیم تا یک «برنامه عمل آمادگی» را به اجرا درآوریم که هدفش در واقع آماده نگه داشتن نیروها و افزایش ظرفیت های نظامیمان است.»
یورونیوز: یکی از مسائل مهم که همیشه با نام سازمان شما همراه بوده مسئله هزینه های دفاعی بویژه در بین اعضای اروپایی است. در پاسخ به اروپایی ها که در شرایط فعلی درگیر سیاستهای ریاضتی هستند چه باید گفت؟ شهروندانی که برای افزایش هزینه های دفاعی باید از میزان رفاه، کمک های اجتماعی و بودجه آموزشی شان کاسته شود.
ینس استولتنبرگ: «من درک می کنم که این تصمیم و انتخاب سختی است. ولی در عین حال، فکر می کنم باید توافقی را که همین چند هفته پیش صورت گرفته، دنبال کنیم. سران همه کشورها و دولتها به این نتیجه رسیدند که حداقل کاری که در شرایط فعلی باید کرد این است که کاستن از هزینه های دفاعی متوقف شود و طی دهه آینده هم به مرور آنها را افزایش داد. چیزی که طی سالهای گذشته در ناتو شاهدش بودیم کاستن هزینه های دفاعی بود. اما همزمان کشورهای اطراف ما نظیر روسیه، بودجه دفاعی خود را افزایش زیادی دادند. بنابراین زمان وارونه کردن این وضعیت فرا رسیده است.»
یورونیوز: در مورد رابطه با روسیه صحبت کنیم. زمانیکه نخست وزیر نروژ بودید ظاهرا روابط خوبی با ولادیمیر پوتین داشتید. او هم بهار گذشته در یک مصاحبه یادآور شد که حتی با شما روابط شخصی دارد. روابطتتان را با رییس جمهوری روسیه چگونه توصیف می کنید؟
ینس استولتنبرگ: «نروژ و روسیه سالهای سال در زمینه های مختلف همکاری داشته اند. من هم طبعا روابط کاری را با رهبران روسیه توسعه دادم.»
یورونیوز: آخرین باری که با آقای پوتین صحبت کردید، چه زمانی بود؟
ینس استولتنبرگ: «دقیقا خاطرم نیست ولی زمانیکه نخست وزیر بودم با هم تلفنی گفتگو داشتیم و چند بار هم در زمان نخست وزیری، او را از نزدیک ملاقات کردم. با توجه به اینکه پارسال از سمت نخست وزیری استعفا دادم تاریخ آخرین دیدار ما هم به قطعا به قبل آن برمی گردد. اما در نگاه کلی، روابطی که نروژ با روسیه داشته بر مبنای قدرت نظامی ما و عضویت ما در پیمان آتلانتیک شمالی قرار داشته است. بنابراین تناقضی بین طرفدار «قدرت نظامی بودن» و همزمان طرفدار «روابط سازنده بیشتر با روسیه بودن»، وجود ندارد.»
یورونیوز: برای بارسازی این روابط چه چیزی باید اتفاق بیفتند؟ به چه شرایطی نیاز است؟
ینس استولتنبرگ: «روسیه باید رویه خود را تغییر دهد. آنها باید در تطابق با قوانین حقوق بین الملل گام بردارند. باید در راستای تعهدات بین المللی خود عمل کنند. ما به این نیاز داریم تا بتوانیم در آینده همکاری های خود را با آنها تقویت کنیم.»
یورونیوز: اجازه دهید به تهدیدات داعش بپردازیم. فعالیت آنها در نزدیکی مرزهای ترکیه متمرکز شده است. ناتو برای مقابله با این تهدید چه کار بیشتری می تواند انجام دهد؟ اینگونه بنظر می رسد که سازمان در وضعیت فعلی کمی حالت عقب نشینی بخود گرفته باشد؟
ینس استولتنبرگ: «مسئولیت اصلی ناتو حمایت از همه کشورهای عضو و متحد است. برای حفاظت از ترکیه موشکهای پاتریوت را در این کشور مستقر کرده ایم تا اینگونه به آنها کمک کنیم در برابر هر گونه خشونت و درگیری های خونباری که پیش تر در سوریه و هم اکنون در عراق شاهدش هستیم، از خودشان حراست کنند. و قطعا در این راستا گام بر می داریم. بعلاوه در نشستمان در ولز توافق کرده ایم با تقویت و تجهیز نیروهای امنیتی عراق، به این کشور در دفاع از ملتش یاری برسانیم. علاوه بر این، وقتی جنگجویان به اروپا برمی گردند هم، ما کمک می کنیم و تبادل اطلاعاتی داریم. بنابراین توانایی داریم از تبدیل شدن آنها به یک تهدید و خطر بالقوه حملات تروریستی در خاک کشورهایمان جلوگیری کنیم.»
یورونیوز: مسئله «جنگجویان خارجی» را مطرح کردید که برای من جالب است. دنیا واکنش با وقار شما به قتل عامی که برویک سه سال پیش در نروژ براه انداخت را فراموش نمی کند. شما آن موقع در اسلو، پاسخ مناسب را فضای باز بیشتر و دمکراسی بیشتر دانستید. در مورد مبارزه با این «جنگجویان خارجی» تفاوت در کجاست؟ آیا باید از همان استراتژی استفاده کنیم؟
ینس استولتنبرگ: «دفاع از ارزشهایمان حیاتی است و اهمیت زیادی دارد برای اینکه آنها جامعه باز و دمکراتیک را هدف قرار داده اند. کاری که هر دفعه ای که تروریستها ما را تهدید می کنند باید انجام دهیم، دفاع از ارزشهای محوری جوامع باز و دمکراتیکمان است. اما قطعا در این راستا به همکاری پلیس و نیروی قهری هم نیازمندیم. باید بتوانیم از خودمان دفاع کنیم و این دقیقا ماموریت ناتو است. البته وقتی پای حرف فعالیت های ضدتروریستی به میان می آید، راه تنها راه نظامی نیست و تا حد زیادی پلیسی و اطلاعاتی هم هست. بنابراین سازمانهای زیادی در کشورهای ما در مبارزه با تروریستها و همینطورخنثی کردن خطرهای بالقوه بازگشت «جنگجویان خارجی» به کشورهایشان، با هم همکاری می کنند.»
یورونیوز: نکته من دقیقا این است که شیوه ضد تروریسم غرب تاکنون هر چه بوده دمکراتیک نبوده و بیشتر شامل توسعه مکانیسم های نظارتی بر افراد می شده است. حتی در برخی کشورها اشخاص را بدون برگزاری دادگاه بازداشت کرده اید. آیا این استراتژی است که باید بعنوان یک اتحاد غربی دنبال کنیم؟
ینس استولتنبرگ: «ما باید اصول اولیه حقوق بشر و قوانین حقوق بین الملل را دنبال کنیم و به آنها احترام بگذاریم. ولی در عین حال، فکر می کنم همه این موضوع را درک کنند که به پلیس و دستگاه اطلاعاتی و امنیتی هم نیاز داریم تا بتوانیم از خود در برابر تروریسم دفاع کنیم. من هیچ تناقضی بین استفاده از این ابزارها و حمایت از معیارهای یک جامعه باز نمی بینم برای اینکه این راهی است که از طریق آن می توانیم از جوامع باز و دمکراسی ای که داریم، پاسداری کنیم.»
یورونیوز: به چه دلیلی فکر می کنید اروپایی ها در جبهه داعش بجنگند؟ آیا داعش اینقدر برای آنها جاذبه دارد؟
آگهیینس استولتنبرگ: «فکر می کنم درک این نکته که چرا عده ای دوست دارند بروند و برای سازمانی اینچنین وحشی، که مسئول جنایتهای بسیاری است بجنگند، خیلی خیلی سخت باشد ولی در عین حال بما گوشزد می کند که تا چه اندازه باید درجهت مقابله با تهدیدات داعش جدی و مصمم باشیم. برای همین است که از عملیات نظامی آمریکا و دیگر متحدان ناتو و شرکای منطقه ای که در حال حاضر علیه مواضع داعش در جریان است، حمایت می کنم.»
یورونیوز:اگر در این میان تعداد زیادی غیرنظامی قربانی شوند، این مسئله موجب جذب افراد بیشتری بسمت داعش نخواهد شد؟
ینس استولتنبرگ: «باید مانع بوجود آمدن چنین مسئله ای شویم و این همان کاری است که آمریکا و دیگر متحدان و شرکای منطقه ای مان در حال انجام آن هستند و من از عملکرد آنها استقبال می کنم.»