آگهیسمرقند یکی از پر بیننده ترین شهرهای قرار گرفته در جاده ابریشم و به نوعی “سیلیکان ولی” قرون وسطی است.
“تیمور“، کشورگشای ترک- مغول و بعدها پسر بزرگ وی، “اولوغ بیک” همه علما و فلاسفه زمان را در اینجا جمع کردند.
این شهر، چهارراه فرهنگ های مختلف و دانش و مذهب و تجارت بود. گذشت زمان این میراث فرهنگی را همواره مورد تهدید قرار داده اما آب و هوای قاره ای تهدید اصلی بوده است، از اینرو کار بازسازی هرگز متوقف نشده است.
سی و پنج سال طول کشید تا “تیمور” سمرقند را به یک پایتخت افسانه ای تبدیل کند. از سال ۱۳۷۰ هنرمندان و معمارها از سراسر امپراتوری به اینجا آمدند تا به این کار بپردازند. امروز هم جذابیت سمرقند با هنر دست متخصصان حفظ می شود.
هر سال یک گروه ۹۰ نفره از تعمیرکاران ماهر ساختمانی برای مرمت آثار ناریخی سمرقند کار می کنند. این تیم پانزده روز برای بازسازی این دیوار با سه هزار کاشی کار کرده اند و بازدهی خوبی داشته اند، تا پایان سال جاری آنها پنج دیوار دیگر را تعمیر می کنند. همه چیز باید شبیه زمان قدیم باشد حتی رنگ با فرمول قدیمی ساخته می شوند.
دولت خاکیموف، تعمیرکار ساختمانی روس می گوید: “کار سخت و دقیقی است زیرا باید مطمئن شویم هر تکه از نظر رنگ و طرح و اندازه سرجای خودش قرار بگیرد. سپس، آن را بر روی یک بدنه ثابت می کنیم و بعد در مکان نهایی قرار می دهیم.”
وی می افزاید: “وقتی در سال ۱۹۸۱ اینجا شروع به کارکردم همه چیز وضعیت بدی داشت. طبقه دوم دیگر وجود نداشت. نمای ساختمان از بین رفته بود. در طی این سالها همه چیز به شکل گذشته بازسازی شد.”
بازسازی های انجام شده، جاذبه شهر را با نمای قدیمی ونمادهای معنی دار حکاکی شده بنا ها زنده نگهداشته است.
سه مدرسه در میدان ریگستان یکی از بهترین نمونه های هنر معماری اسلامی در زمانی است که سمرقند مرکز تجارتی محسوب می شد.
نوشته های روی دیوار قوائد و آداب زندگی را می آموزند. به گفته فیض الدین فخریدینوف ، تاریخدان، نقاشی هایی که از بعضی گیاهان با شاخه هایی بدون انتها و برگ های سبز دیده می شود، نشانه باغ بهشت هستند و کنده کاری های مارپیچ هم نمود زندگی ابدی می باشند.
وی می گوید که شکل های هندسی روی دیوار فقط شکل های منظم تزیینی نیستند. با نگاه دقیق تر می توان دید که نام “محمد” نوشته شده است.
موزاییک هایی با نقش ببر بر دیوار مدرسه “شیردار” یک معمای واقعی هستند. آنها ممنوعیت تصویر جاندران در ساختمانهای مذهبی را به سؤال می کشند و نماد جستجوی انسان برای دانش و روشنایی خداوند هستند.
مرقد امام بخاری یک نمونه معماری اسلامی است که در 25 کیلومتری شهر سمرقند ساخته شده و یکی از اماکن زیارتی مسلمانان است.
این یادبود در سال 1998 بر روی مقبره ای ساخته شده که در قرن شانزدهم بنا شده بود.
امام بخاری عمرش را به سفر و نوشتن دومین کتاب مهم مسلمانان گذراند.
به گفته یک امام سمرقند، کتاب بخاری شامل ۶۰۰ هزار حدیث است و گفته ها و اعمال حضرت محمد را در خود دارد.
امروز سمرقند سومین شهر ازبکستان است و خیال ندارد از گذشته خود جدا شود.در سال ۲۰۰۱ یونسکو این شهر را به لیست میراث فرهنگی جهان افزود و آن را شهر برخورد فرهنگ ها نامید.