رخدادهای جهانی و تنشهای مهم ژئوپولیتیک در سال ۲۰۱۴ میلادی چه تاثیری در بازارهای جهانی و بویژه بر اقتصاد خاورمیانه داشت؟
آگهیاز نظر اقتصادی، خاورمیانه سال ۲۰۱۴ میلادی را از با دلگرمی آغاز کرد. اما و وضعیت تنها تا سه ماهه آخر سال طبق روال بود. شاخص تاسی عربستان سعودی ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده بود، اما حالا که به پایان سال نزدیک می شویم شاهد کاهش ۳ درصدی این شاخص هستیم.
با این حال، پذیرش سرمایه گذاران بین المللی باعث خواهد شد که اقتصاد این ناحیه با تغییرات مهمی روبرو شود. قرار است بازار بورس ریاض در اوایل سال آینده با سرمایه ۵۳۰ میلیارد دلاری، درهای خود را به روی سرمایه گذاران خارجی و محلی خلیج فارس، خواهد گشود. همراه با افزایش اعتماد سرمایه گذاران، نقدینگی بیشتری روانه بازارهای این منطقه می شود.
شاخص عام بازار پولی دوبی در بین شاخصهای دیگر، یکی از بالاترین نرخهای افزایش را داشت و در اوایل سال جاری، ۶۴ درصدر افزایش پید کرده بود. اما در ماه دسامبر این بازار داغ به سردی گرایید.
در ابوظبی هم وضع به همین منوال بود: افزایش ۲۵ درصدی شاخص بازارهای بورس تا پایان سال دو نیاورد. بالاخره در مصر شاخص ای جی اکس ۳۰ در طول سال با تثبیت وضعیت سیاسی ۴۵ درصد افزایش نشان داد.
درکل، دو عامل در آشفتگی بازارهای این منطقه نقش داشت: از یک سو تنش های ژئوپلیتیک در سوریه و عراق که به وحشت ناشی از جنگ منطقه ای علیه گروه موسوم به «دولت اسلامی» دامن زد، بر وضعیت بازار تاثیر داشتند.
از سوی دیگر کاهش قیمت نفت خام که ضربه بدی به شرکتهای بزرگ نفنی وارد کرد، سبب ترس از کاهش رشد اقتصادی در منطقه شد. درباره این مسائل و رویدادهای مهمی که در سال ۲۰۱۴ در بازارهای جهانی و بویژه بر اقتصاد خاورمیانه تأثیر داشتند، با نورالدین الحموری، کارشناس بازاریهای مالی از ابوظبی گفتگو می کنیم.
یورونیوز: به پایان سال ۲۰۱۴ رسیده ایم، بازارهای مالی در طول سال خیلی فعال بودند. برای تمام تحلیلگران مسائل اقتصادی، از جمله خود شما، سال گذشته سالی پرمشغله بود. این طور نیست؟
نورالدین الحموری: « بله. سال ۲۰۱۴ تغییرات زیادی در بازارهای مالی آمریکا، آسیا و خاورمیانه رخ داد. همینطور شاهد تغییراتی چشمگیر در اروپا و روسیه بودیم.»
یورونیوز: همانطور که دیدیم با بسته محرکه های اقتصادی در ایالات متحده، بازارهای مالی عملکردی بهتر از انتظار داشتند. آیا ممکن است که نرخ بهره «فدرال ریزرو» در سال ۲۰۱۵ افزایش یابد؟
نورالدین الحموری: «در مدت زمان کوتاهی اوضاع به علت افت قیمت نفت، بشدت تغییر کرده است. به نظر می رسد این سیر نزولی تا چند ماه دیگر ادامه داشته باشد. کسی انتظار ندارد که نرخ بهره تا چند ماه آینده افزایش یابد. علاوه بر این، برخی آمار اقتصادی منفی هم وجود دارد، مثل پی پی آی (شاخص قیمت برای تولید کننده) و میزان سفارشات کارخانه ها و همین طور وضعیت بازار مسکن. بنابراین به نظرم بانک مرکزی آمریکا سال آینده نرخ بهره خود را افزایش نمی دهد.»
یورونیوز: در آسیا رشد اقتصادی چین کند شده و تلاش ژاپن برای بیرون آمدن از وضعیت رکود اقتصادی [که به تازگی گریبان این کشوررا گرفته است] به جایی نرسیده است. چه چشم اندازی برای آسیا، درسال آینده می بینید؟
نورالدین الحموری: «کندی رشد اقتصادی چین احتمالاً همگام با کندی رشد اقتصاد جهانی ادامه خواهد یافت. اما نگرانیها عمدتاً معطوف به بازارهای پولی خواهد بود که به وضعیت هشدار رسیده اند. باید ببینیم بانک خلق چین چه کار خواهد کرد. در مورد ژاپن، به نظرم اقتصاد این کشور در حالت رکود می ماند، زیرا سیاستهای نخست وزیر ژاپن باعث تشدید این وضعیت خواهد شد.»
یورونیوز: سال گذشته برای اقتصاد اروپا هم سالی پرتنش بود. به نظر شما بانک مرکزی اروپا سال آینده دست به اقدمات موثری خواهد زد؟ اوضاع برای روسیه تا چه حد بد پیش خواهد رفت؟
نوالدین الحموری: « نهادهای بانکی اروپا باید زودتر دست به کار شوند، احتمالاً در ژانویه. وضعیت اقتصادی در چند ماه اخیر، برغم اقدامات اخیر بانک مرکزی اروپا به میزان قابل ملاحظه ای وخیمتر شده است. علاوه بر این، کاهش قیمت نفت باعث شده است نرخ تورم کاهش یابد و شاید اروپا بزودی با وضعیت تورم معکوس مواجه شود. بنابراین به انجام اقدامات اضطراری نیاز است. وضعیت در روسیه ممکن است به علت افت قیمت نفت از این هم بدتر باشد. این کاهش مستقیماً بر وضعیت اقتصادی این کشور تأثیر می گذارد. زیرا تحریمهای کشورهای غربی و کاهش قیمت روبل قبلا روسیه را در وضعیت بدی قرار داده بود. اما این را هم در نظر داشته باشیم که کاهش قیمت نفت فقط برای روسیه مشکل ساز نیست، بلکه تمام خاورمیانه اثر کاهش قیمت نفت خام و کاهش قیمت پول ملی شان را حس کرده اند.»
یورونیوز: با توجه به این رخدادهای ژئوپولیتیک و کاهش شدید قیمت نفت، چه خطراتی بازارهای اقتصادی را تهدید می کند؟
نورالدین الحموری: «داستان همان داستان است: اگر این دو عامل اصلی، یعنی کاهش قیمت نفت و کندی رشد اقتصاد جهان، ادامه داشته باشد، وضعیت اقتصادی منطقه همچنان وضعیت بدی خواهد بود. با این همه ذخایر اقتصادی خاورمیانه و امکانات بالقوه هم چنان برای برخی سرمایه گذاری ها جذاب خواهد بود. بازارهای خاورمیانه در سال۲۰۱۴ پررونق ترین بازارهای دنیا بودند. درحال حاضر، این طور نیستند، اما به نظرم این وضعیت موقتی است. چون تاریخ منطقه نشان می دهد که تأثیر تنش های ژئوپولیتیک بر وضعیت اقتصادی این منطقه گذراست.
یورونیوز: براساس داده های مالی[موجود] وضعیت سرمایه گذاری در کشورهای حوزه خلیج فارس در سال آینده چگونه خواهد بود؟
نورالدین الحموری: «بهترین جا برای سرمایه گذاری بازار عربستان سعودی و امارات متحده عربی است. عربستان سعودی در آغاز سال درِ بازارهای خود را به روی سرمایه گذاران خارجی باز می کند. تخمین زده می شود که پول زیادی وارد این بازار شود. همه می دانند که امارات متحده عربی ۵ سال آینده، میزبان «اکسپو۲۰۲۰» است. پیش از این رخداد مهم، امکانات و فرصت های اقتصادی مهمی وجود خواهد داشت. بنابراین فکر می کنیم که این بازارها بهترین فرصت ها برای سرمایه گذاری در سال آینده و همین طور چند سال بعد خواهند بود.»