آگهیانسان موجودی اجتماعی است که برای تامین نیاز های خود در سطوح مختلف با محیط پیرامون خود با ابزاری به نام سازگاری روانی ارتباط برقرار می کند. هرگونه تعارض برای ارضای نیازها و محدودیتها و تقید های عرفی و اجتماعی و عقلی و دینی، با امکان بر هم زدن این سازگاری و تعادل روانی میتواند منجر به بروز اختلال روانی شود.
بر اساس گفته‌های اخیر رئیس سازمان بهزیستی در حال حاضر ۲۵ درصد افراد جامعه به نوعی با اختلالات روانی دست به گریبان بوده و زنان ۱.۳ درصد بیشتر از آقایان در معرض اختلالات روانی و افسردگی قرار دارند.»
اختلال روانی چیست؟
اختلال روانی ممکن است برای افراد تعاریف گوناگونی داشته باشد. دکتر تورج شمشیری نظام، روانپزشک، در گفتگو با یورو نیوز درباره تعریف اختلال روانی میگوید: «تعريف اصطلاح اختلال رواني دشوار است و يك طیف گسترده براي توصيف شمار زيادي از بيماريهاي روان پزشکي-روانشناختی است که توانايي فرد را در زمينه‌هاي مختلف از جمله پندار، گفتار، کردار و احساس صحيح، عاطفه، درک، حافظه، سطح هوشیاری، قضاوت و بینش در امور روزمره زندگي، مختل ميكند.
این روانپزشک در تعریف علمی اختلال روانی می گوید: «توصیف علمی آن بدین گونه است که اختلال رواني يك سندرم يا الگوي رفتاري يا روان شناختي داراي اهميت باليني است كه فرد دچارش مي شود و همراه با ناراحتي يا ناتواني و افت عملکرد شغلی و اجتماعی، تحصیلی، فردی و ارتباط با دیگران است. اين الگو يا سندرم، نبايد قابل انتظار و پاسخي فرهنگي به يك واقعه خاص باشد (مثلا به دنبال فوت شخصی محبوب و بروز علایم روانشناختی). اين الگو يا سندرم با هر علت اوليه‌اي بايد تظاهر يك کژ كاري رفتاري، روان شناختي يا زيست شناختي قلمداد شود. رفتار انحرافي و تعارض‌هاي فرد و جامعه، اختلال رواني محسوب نمي شود مگر آن كه انحراف يا تعارض مورد نظر نشانه نوعي کژكاري در فرد باشد.»
ازهر پنج نفر یک نفراختلال روانی دارد
«تقریباً در تمام کشورهای دنیا، اختلالات روانی جزو بیماریها و اختلالات نسبتاً شایع هستند و تقریباً یک نفر از هر سه یا پنج نفر از مردم در دورهای از زندگیشان یک (یا گاهی چند) اختلال روانی را تجربه کردهاند و شدت آن اختلال در طیف خفیف، متوسط یا شدید خواهد بود که مورد آخر شامل افکار خودکشی و دگر کشی (سطوح مختلف آسیب به دیگران) یا علایم روانپریشی مانند توهم و هذیان است.»
آقای شمشیری نظام با بیان این مطلب درباره اینکه چه عوامل مختلفی در بروز اختلالات روانی نقش دارد میگوید: «عوامل زیست‌شناختی و ژنتیکی، تجربه زندگی و ساختار روانی و شخصیتی فرد، عوامل اجتماعی مانند: بیکاری یا فقر و کاهش سلامت معنوی در تشکیل این اختلال نقش دارد. اختلالات روانپزشکی علت‌های متنوعی دارند و به اصطلاح چندعاملی هستند وغالباً نمی‌توان یک عامل خاص را در ایجاد بیماری مقصر دانست.»
زنان بیشتر از مردان دچار اختلال روانی می‌شوند
براساس آمار منتشر شده از سوی سازمان بهزیستی کشور، در حال حاضر زنان ۱.۳ درصد بیشتر از آقایان در معرض اختلالات روانی و افسردگی هستند. اما چرا زنان بیشتر از مردان در معرض اختلالات قرار می‌گیرند پرسشی است که پاسخش را باید در مسائل روانشناختی جستجو کرد.
به گفته تورج شمشیری نظام، «شیوع اختلالات روانی در برخی موارد در زنان بیشتر(افسردگی و اضطراب) و در برخی موارد در مردان بیشتر( انحرافات و جرایم جنسی، سوء مصرف مواد) و در سایر موارد میزان این شیوع در مردان و زنان یکسان است. در کلیت، شیوع اختلال روانی در زنان احتمالا بیشتر از مردان به نظر میرسد.»
تفاوت ساختار شخصیتی علل افزایش اختلالات روانی در زنان
این روانپزشک با توجه به عواملی که منجر میشود زنان بیشتر از مردان در معرض اختلال روانی قرار گیرند به تفاوت ساختار شخصیتی در علل افزایش اختلالات روانی در زنان اشاره می کند: «از علل شیوع احتمالی بیشتر در زنان، می‌توان به تفاوت ساختار شخصیتی، تفاوت هورمونی، مسئولیت‌های چندگانه نقش همسری، مادری، خانه داری و کار و انتظارات اجتماعی اشاره کرد که در مقابل بیشتر زنان با عدم ارزش گذاری برای همین نقش‌های سخت مانند خانه داری، استرس‌های دوران بارداری و شیردهی، نابرابری در دسترسی به امکانات اجتماعی، فرصت های شغلی کمتر یا اشتغال در شغل های با منزلت اجتماعی کمتر یا استقلال مالی کمتر و جزیی‌نگری روبرو می‌شوند.»
شمشیری نظام به فشارهای اجتماعی بر زنان نیز اشاره می کند و می گوید: انتظارات بیشتر اجتماع از زنان برای مراقبت از رفتار و گفتار مطابق نزاکت اجتماعی، یا تبلیغات برای تغییرات ظاهر با جراحی یا رژیم های غذایی خاص و گاه آسیب زا، یا تحرک کمتر ورزشی و فعالیتی نسبت به مردان، مخصوصا در دوران نوجوانی و جوانی، رجوع بیشتر نسبت به مردان به سیستم های بهداشت روان و مشاوره برای حل مشکل (احتمال بالا رفتن کاذب شیوع اختلالات روان در آنها)، از دیگر عوامل افزایش اختلالات روانی در میان زنان است.»
تشخیص و راه درمان اختلال روانی چیست ؟
شرایط پیچیده و دشوار زندگی اجتماعی موجب شده است که هر روزه بر آمار افرادی که درگیر اختلالات روانی می‌شوند افزوده شود. بنابراین اینکه چگونه تشخیص دهیم دچار اختلال شده‌ایم یا خیر، کار آسانی نیست.
آگهیآقای شمشیری نظام در مورد تشخیص اختلالات روانی و درمان آن میگوید: «تشخیص اختلال روان با متخصصین روانپزشک (یا همان متخصصین اعصاب و روان) و روانشناسان بالینی است. بعد از تشخیص بیماری و علت‌های آن، نوبت به مداخلات درمانی میرسد. جایگاه روان‌درمانی و دارودرمانی در اختلالات مختلف و نیز با توجه به شرایط بیمار و خواست و انتخاب و طرح ریزی درمان با مشارکت درمانگر و درمانجو، با نیم نگاهی به فواید و مضرات و محدودیت های هر روش متفاوت است. برای برخی از بیماریها (مانند اختلال دوقطبی یا روانپریشی‌ها) درمان اصلی استفاده از داروها، برای برخی (مانند افسردگی خفیف در زن باردار برای مواجه نشدن جنین تاحد امکان با دارو، انواع اختلالات شخصیت) درمان اصلی روان درمانی و برای برخی مانند افسردگی شدید یا وسواس ترکیب دارودرمانی و روان‌درمانی است.»
رئیس سازمان بهزیستی #ایران: ۲۵ درصد جامعه به اختلالات #روانی مبتلا هستند https://t.co/YHQ4rKYDKwpic.twitter.com/HlVpaAWq3a
— euronews فارسی (@euronews_pe) December 22, 2016
۲۵درصد افراد جامعه با اختلالات روانی دست به گریبانند
در حال حاضر ۵۰ درصد اختلالات روانشناختی در زیر ۱۴ سالگی و بقیه در زیر ۲۴ سالگی آغاز میشود. بنابراین با توجه به عوامل اجتماعی، دوره پیش از تولد تا دوران سالمندی مورد تاکید است. چراکه ۲۵ درصد افراد جامعه به نوعی با اختلالات روانی دست به گریبان هستند و ۷۰ درصد همبستگی مثبت بین فقر و اختلالات روانی شایع وجود دارد.
این ارقام منتشر شده تنها آماری است که این اواخر از سوی سازمان بهزیستی کشور در اختیار رسانه‌های داخلی قرار گرفته است. بنابراین به منظور ارتقاء سلامت روان در کشور، این موضوع باید در اولویت‌های نظام سلامت قرار گیرد.