دوستی تهران و دوحه؛ آیا سیاست قطر در قبال سوریه تغییر می‌کند؟

دوستی تهران و دوحه؛ آیا سیاست قطر در قبال سوریه تغییر می‌کند؟
نگارش از Euronews
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button
آگهی

شیخ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، وزیر خارجه قطر در جریان سفر خود به بروکسل با تاکید بر تعهدات کشورش به عنوان «عضو فعال» در ائتلاف جهانی مبارزه با تروریسم، اعلام کرد که سیاست قطر درباره سوریه تغییر نخواهد کرد. او تاکید کرد که محاصره کشورش توسط برخی از دولتهای عربی، تاثیری بر موضع دوحه در قبال سوریه نخواهد داشت.

وزیر خارجه قطر در جریان یک نشست خبری اعلام کرد که دوحه بر ضرورت اجرای عدالت در قبال جنایتهای انجام شده در سوریه و محاکمه عاملان آن تاکید می ورزد و همزمان به مذاکرات ژنو برای انجام روند انتقال قدرت سیاسی در سوریه و انتخاب رئیس جمهوری از سوی مردم در این کشور، پایبند است.

این سخنان وزیر خارجه قطر در حالی بیان می شود که شش سال پس از آغاز جنگهای داخلی در سوریه، تغییرات عمده‌ای در صفحه شطرنج قدرت در این کشور جنگ زده بوجود آمده و منطقه دستخوش تحولات عمده و متعددی شده است. به این ترتیب آیا باید انتظار ادامه سیاستهای پیشین قطر را داشت یا شاهد رویکرد متفاوتی از سوی این کشور بود؟

با آغاز درگیری‌های سوریه در سال ۲۰۱۱ میلادی، هر دو پادشاهی عربی یعنی قطر و عربستان سعودی به حمایت از مخالفان بشار اسد پرداختند و از شورشیان سنی مذهب در مقابل نیروهای دولت مرکزی که از حمایت دولت ایران (رقیب عربستان سعودی در منطقه) برخوردار بودند، پشتیبانی کردند. یکی از دلایل حمایت این دو کشور از گروههای شورشی در سوریه آن بود که در صورت سرنگونی بشار اسد، دولت جدیدی با گرایشاتی نزدیک به آنها بر سر کار آید. در همین راستا دوحه و ریاض گاه به رقابت با یکدیگر نیز می پرداختند.

احرار الشام سوریه، از جمله گروههای قدرتمندی بود که در این سالها از سوی قطری‌ها پشتیبانی می شد و جیش الاسلام نیز از حمایت گسترده عربستان سعودی برخوردار بود. این دو گروه، گاه در نبردها علیه دولت مرکزی سوریه، با یکدیگر متحد نیز می شدند.

از دیگر گروههای فعال در جنگ سوریه می توان به تحریرالشام اشاره کرد که به عنوان القاعدۀ سوریه شناخته می شد و گفته می شد با قطر در ارتباط است؛ اگرچه دوحه این اتهام را رد کرده است.

قطر همچنین بیشترین تلاش را صرف آزادی ۴۵ سرباز فیجی عضو نیروهای حافظ صلح سازمان ملل کرد و بنا بر اعلام مخالفان دولت سوریه، دوحه برای آزادی این سربازان که به گروگان جبھه النصره درآمده بودند مبلغ ۲۵ میلیون دلار به این گروه اسلامگرا پرداخت کرد.

اما اکنون وضعیت در سوریه تغییر کرده است. مذاکرات ائتلاف مخالفان بشار اسد و نمایندگان دولت سوریه در ژنو راه به جایی نبرده و به موازات آن مذاکرات آستانه با حضور نمایندگانی از روسیه، ایران و ترکیه برگزار شده است.

بشار اسد که از حمایت دو متحد قدرتمند یعنی ایران و روسیه برخوردار است نیز توانسته است بسیاری از مناطقی را که پیش از این در سوریه در کنترل شورشیان بود، پس بگیرد و به این ترتیب از نفوذ کشورهایی مانند ترکیه، قطر و عربستان سعودی در سوریه بطور قابل توجهی بکاهد.

از یک سو اختلافات میان دوحه و ریاض و از سوی دیگر نزدیکی دو کشور ایران و قطر، در کنار مداخله نظامی روسیه در پشتیبانی از بشار اسد نیز عرصه را برای شورشیان و گروه های مخالف مسلح در سوریه بسیار تنگ کرده است.

همچنین ایران که دارای منافع متفاوتی نسبت به قطر در جنگ داخلی سوریه است، در جریان بحران قطر، به حمایت از دوحه در قبال تحریم‌های اقتصادی و دیپلماتیک دولتهای عربی پرداخته است.

ایران و ترکیه با فرستادن محموله‌های مواد غذایی و کمکهای اضطراری، ایجاد کریدورهای آبی و هوایی و افزایش شمار نیروهای نظامی خود در منطقه خلیج فارس، سعی کرده اند فشار تحریم کنندگان عربی علیه قطر را به حداقل برسانند؛ موضوعی که با وجود خشم عربستان سعودی، نزدیکی بیشتر تهران و دوحه را به همراه داشته است.

تهران و دوحه طی یک دهه گذشته و با وجود تمام تحولات سیاسی که در حوزۀ خلیج فارس روی داده عمدتا روابط خوبی با یکدیگر داشته اند اما بحران قطر، سطح روابط دو کشور را بطور قابل توجهی افزایش داده است.

پیش از این نیز در سال ۲۰۰۶ میلادی و پس از آنکه قطر در جریان جنگ لبنان نقشی کلیدی در حمایت از حزب الله لبنان ایفا کرد، روابط ایران و قطر افزایش یافت. پس از پایان این جنگ نیز قطر با همکاری ایران در بازسازی لبنان و بطور ویژه حومه جنوبی بیروت و روستاهای جنوب لبنان نقش داشت.

ایران در برقراری و بازسازی روابط میان سوریه و قطر به ایفای نقش پرداخت و قطر نیز در بهبود روابط سوریه و ترکیه کمک کرد. این همکاری‌ها باعث شد که به گفته کارشناسان یکی از قویترین اتحادهای منطقه‌ای با همکاری سوریه، ایران، قطر، حماس و حزب الله شکل گیرد.

قطر از جمله کشورهای طرفدار گفتگوی مستقیم ایران و آمریکا در موضوع توافق هسته‌ای بود و در سال ۲۰۱۰ میلادی در کنار سوریه، به حمایت از تلاش‌های ترکیه برای میانجی گری و یافتن راه حلی دیپلماتیک درباره برنامه جنجال برانگیز هسته‌ای ایران پرداخت.

یکی دیگر از دلایل مهم نزدیکی دو کشور، منابع گازی مشترک آنها و علت دیگر، احتمالا حمایتهای طولانی مدت ایران از حماس، و قطر از اخوان المسلمین بوده است.

در سال ۲۰۱۱ میلادی و با وجود شکسته شدن این اتحاد منطقه‌ای در پی آغاز جنگ داخلی سوریه و حمایت تهران و دوحه از گروههای متفاوتی در جریان این جنگ نیز روابط دو کشور چندان دستخوش تغییر نشد. حتی پس از آن قطر در جریان اعتراضات داخلی در بحرین، بر خلاف سایر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، به انتقاد از ایران نپرداخت.

آگهی

درنهایت اینکه از آنجا که دیگر متحد اصلی ایران یعنی روسیه نیز در جنگ داخلی سوریه و در مبارزه با گروههای تحت حمایت قطر به موفقیتهای قابل توجهی رسیده است، احتمالا دوحه به آینده سوریه با احتیاط بیشتری خواهد نگریست و به این ترتیب، تغییر شیوه بازی قطر در قبال دمشق چندان بعید به نظر نمی رسد.

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

وزیر خارجه چین: تصور آمریکا از چین غیرواقعی است و واشنگتن به وعده‌هایش عمل نمی‌کند

مسکو: فایل صوتی لو رفته نشان می‌دهد که آلمان قصد حمله نظامی به روسیه را داشته است

«طاق اتحاد» به فرمان کیم جونگ اون ویران شد