آگهیمقامات ایران واکنشهای متفاوتی به رویکرد جدید دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در خصوص برجام نشان داده‌اند. برخی از مقامات ایران معتقدند که سخنان آقای ترامپ بيانگر تصميم واضح و مشخصی در قبال برنامه هسته ای تهران و برجام نبود.
درباره رویکرد مجلس به سخنان رئیس جمهوری آمریکا، جواد منتظری، خبرنگار يورونيوز در تهران با عليرضا رحیمی نماينده تهران در مجلس شورای اسلامی و عضو كميسيون امنيت ملی و سياست خارجی مجلس شورای اسلامی گفتگوی اختصاصی انجام داده است.
يورونيوز: آقاي رحيمی ، ابتدا از فرصتی كه در اختيار يورونيوز قرار داديد تشكر مي كنيم، به عنوان سوال اول، با توجه به اظهارات اخير ترامپ به نظر شما سرنوشت برجام چه خواهد شد؟ مواضع ترامپ نشان می دهد كه او خواهان ايجاد تغييراتی در برجام است و در صورت عدم حصول اين تغييرات به گفته خودش از آن خارج خواهد شد، با همه اينها به نظر شما برجام چه خواهد شد؟
رحيمي: برجام سند و توافقنامه‌ای است که منافع ان برای کل دنیا است و علاوه بر اینکه همه کشورهای حاضر در برجام از ظرفیت‌های برجام می توانند منتفع شوند نگاه این هست که یک توافقنامه سازنده برای تقویت امنیت و صلح بین المللی است و همکاری های بین المللی هم اگر در چارچوب همین توافقنامه اتفاق بیافتد طبیعتا آن اهدافی که برای برجام پیش بینی شده ، به شایستگی محقق خواهد شد. نباید فراموش کنیم که برجام منافع حداقلی را برای همه طرف ها پیش بینی کرده به همین دلیل هم می گوییم که برجام توافقی برد–برد برای همه اطراف آن است، هم برای ۵+۱ و هم برای جمهوری اسلامی ایران. البته آمریکاییها با مانع تراشی‌های مختلف تلاششان را کردند که ایران حداقل منفعت را در فضای برجام بهره برداری بکند، هم در حوزه سیاسی هم در حوزه‌های اقتصادی و مالی، مزاحمت‌های فراوانی را برای ایران ايجاد کردند، ولی جمهوری اسلامی ایران با توجه به عزم و جدیتی که برای اجرای برجام دارد، هم تعهدات خودش را انجام داده و هم نگاهش به برجام نگاهی رو به آینده است.
موضعی که آقای ترامپ اعلام کرده موضعی جدیدی نبود، برای جمهوری اسلامی ایران نیز هر زمان خسارت و ضررهای برجام بیشتر از منافع آن باشد، قاعدتا جمهوری اسلامی نیز تصمیم دیگری درباره برجام خواهد گرفت، ولی به هر حال مواضع ایران مشخص است. ما اولین نقض کننده برجام نخواهیم بود و به صورت ابتدایی از برجام خارج نخواهیم شد. نگاهی که شرکای آمریکا نسبت به برجام داشتند نشان می‌دهد که به صورت اجماعي، رویکرد جدید آمریکا انزوایی است و آمریکا تنها می باشد. یعنی الان فضایی را که آقاي ترامپ با سخنانش ایجاد کرد، جز بی آبرویی و بی اعتباری برای آمریکاییها چیزی در بر نداشت به این معنا که ۵+۱ برای ۲۳ ماه مذاکره کردند و در این مذاکرات همراه بودند و اکنون که در فضای پسا برجام هستیم آمریکایی ها رویکردی را انتخاب کردند که توسط شرکای امریکا (اتحادیه اروپا – روسیه و چین) پذیرفته نیست و آمریکاییها تنها ماندند. حتی دبیرکل سازمان ملل و مقامات سازمان بین المللی انرژی اتمی تاکید داشتند که این توافقنامه ضرورت حفظ و نگهداری دارد.
يورونيوز: با نگاهی واقع بينانه آيا مي‌توان اميدوار بود كه با خروج احتمالي آمريكا از برجام، اين توافق ميان ساير اعضا همچنان به قوت خود باقي بماند و ماهيت خود را حفظ نمايد؟ آيا با مانع تراشی های آمريكا، سرمايه گذاران بين المللی، بانک‌ها و شركت‌های بزرگ نگران از حضور در ايران نخواهند بود و عقب نشيني نخواهند کرد؟ اين امر آيا در عمل موجب بي اثر شدن برجام نخواهد شد؟
رحیمی: اولین خسارتی که با سنگ اندازی آمریکاییها ایجاد می شود خسارت برای خود آمریکایی هاست ، همین الان در فضای پسا برجام و در این ۹ ماهی که آقای ترامپ آمده و بیشترین حملات و لفاظی ها و تهدید‌ها را نسبت به ایران داشته، بیشترین حجم سرمایه گذاری خارجی در ایران اتفاق افتاده و مجموعه‌ای که نتوانستند بهره برداری کنند و محروم ماندند شرکت های آمریکایی بودند آن هم نه به خاطر محدودیت های ایران بلکه به دلیل محدودیت هایي كه از سوی دولت خودشان آمریکا که فزاینده و رو به افزایش نیز هست، آقای ترامپ هیچ دلیل منطقی برای خروج از برجام تا کنون نتوانسته است برای دنیا بیاورد جز ادعاهای بی پایه و اساس.
صلح و امنیت بین المللی موضوعی است که نه تنها ایران بلکه خود آمریکایی‌ا به آن متعهد هستند ولی امروز کسی که در حال تهدید امنیت بین المللی است آقای ترامپ است و این از افکار عمومی دنیا پنهان نیست. سوال اساسی این است که آقای ترامپ باید به ان پاسخ دهد که آیا بدون برجام امنیت آمریکاییها بیشتر تامین می شود و آیا بدون برجام امنیت فضای بین المللی بیشتر تامین می شود یا با برجامی که همه اطراف آن تعهد کرده اند که در یک همکاری سازنده به سمت تقویت صلح بین المللی حرکت بکنند.
نگاه ما این است که دلایل آقای ترامپ دلایل قانع کننده نبود و تلاش کرد بر یک موج و فضای سیاسی سوار شود، فضایی که هیچ یک از شرکای خودش با آن همراهی نکردند و تنها کشورهای اسرائیل و عربستان با آن همراه شده اند.
يورونيوز: يكي از موارد مهمی كه آقای ترامپ به آن اشاره داشت، موضوع سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و موضوع موشك هاي بالستيک ايران بو ، واكنش و پاسخ ايران به اين مواضع و سخنان رئيس آمريكا چیست؟
رحيمي: ما برای رویکردی که آقای ترامپ اتخاذ کرده متاسفیم چون این بی سابقه است. برای اولین بار است که نیروی رسمی نظامی یک کشور را به نوعی در فضای تروریستی تبليغ می کنند. در شرایطی که بر اساس قانون اساسی ارتش و سپاه پاسداران دو نیروی رسمی نظامی–دفاعی کشور هستند و مورد احترام و محبت همه ملت هستند، نگاه ما این است در جاهایی که به قانون اساسی یک کشور تعرض می شود، تعرض به منافع ملی ما است، و اگر تصورشان این است که با این کار رخنه ای، نفوذی و شکستی در انسجام داخلی ایجاد شود این نقض غرض است و دیدید که صرف یک حرف و تعرض به نیروی رسمی نظامی کشور به قانون اساسی ما این همبستگی ملی را در کمترین زمان ایجاد کرد و در موارد گذشته نیز داشته ایم که هرجا منافع ملی در ایران مطرح بوده صرف نظر از گرایش های سیاسی هم در مجلس و هم در دولت و هم در فضای مردمی و ملی انسجام و وحدت ملی ایجاد شده و جهان صدای واحدی از کشور ایران می شنود و در مورد سپاه هم همین گونه است. در شرایطی که آمریکا ادعا دارد مبارزه با تروریسم و داعش را در دستور کار دارد ولی مردم منطقه شاهد هستند که کشوری که در صف اول مبارزه با تروریسم و داعش هست کشور جمهوری اسلامی ایران است. روسیه هم به همان نسبت در مبارزه با تروریسم در سوریه مشارکت داشته است.
اما در یمن و جنایاتی که آنجا توسط سعودی ها صورت می گیرد و کودکان و زنان بیشماری کشته شده‌اند و نقض متعدد حقوق بشر صورت گرفته آمریکا سکوت کرده است و نه تنها سکوت كردند بلکه با قراردادهای میلیاردی فروش اسلحه به عربستان به نوعی حمایت نظامی و عملیاتی کردند در ائتلافی که ضد یمن شکل گرفت . این ها عملا اتهاماتی است که متوجه آمریکایی ها در منطقه است ولی در یک حرکت زیرکانه آقای ترامپ سعی کرد اتهاماتی که متوحه خود آمریکا است در نقض حقوق بشر و حمایت از تروریسم ، آنها را منحرف و به سمت ایران بکشاند ودر اظهاراتی بسیار ناشیانه سپاه پاسداران را هدف قرار داد.
اقدامی که برای جمهوری اسلامی ایران قابل تصور است، عمل بر اساس اصل مقابله به مثل یا اصل عمل متقابل است که قاعدتا ایران هم می تواند نیروهای نظامی کشور مقابل را به صورت رسمی در لیست سیاه قرار دهد و جزو گروه‌های تروریستی قلمداد بکند ولی این راهبردی که ترامپ انتخاب کرده راهبردی بسیار خطرناک است که صلح و امنیت منطقه و صلح و امنیت بین المللی را مورد هدف قرار می دهد و تهدید می کند. امروز به جای اینکه آمریکایی ها درتامین امنیت بین المللی مشارکت بکنند پیش قدم شده‌اند در تهدید و تخریب فضای امنیت بین المللی و این جای تاسف دارد هم برای ملت آمریکا و هم برای دولت آمریکا. در خود آمریکا هم شاهد هستیم که چهره های شناخته شده از دموکرات ها و جمهوری خواهان اظهار نظرهایی داشته اند و رویکرد ترامپ را رویکردی خلاف امنیت ملی و منافع ملی آمریکا دانسته اند.
يورونيوز: آيا سناريو‌هايی در جمهوری اسلامی ايران برای واكنش احتمالی به تصميمات آينده حكومت آمريكا تدوين شده است؟ اين سناريو‌ها در چه سطوحی مورد بررسی قرار گرفته است؟
رحیمی: در جمهوری اسلامی ایران در لایه‌های مختلف این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است. مخصوصا در طول هفته گذشته که سطح تهدیدات و فضاسازی‌های سیاسی شدت پیدا کرد، به همان نسبت در مجلس، وزارت امور خارجه و هم در عالی ترین سطح که هیات نظارت بر برجام است که در آنجا روسای قوا ، اعضای شورای عالی امنیت ملی، وزارت دفاع، وزارت خارجه و اطلاعات حضور دارند، سناریوهای مختلفی پیش بینی شده، از حفظ برجام تا نقض و بدعهدی که آمریکاییها انجام دادند تا خروج قطعی و مسلم آمریکاییها از برجام. در تمام این سناریوها ما دست برتر را داریم و نگاه ما این است که مقابله به مثل حرکت داشته باشیم. ترامپ علیرغم همه تهدیدهایی که داشته تصمیم روشن و مشخصی را اعلام نکرد، صرفا فضاسازی و تهدید هم علیه ایران و هم علیه امنیت بین المللی، اینکه فشار اقتصادی به ایران بیشتر شود، این هم خلاف روح برجام و هم متن برجام هست و اتفاقا آمریکایی ها الزام و تعهد دارند که فضای همکاری بین المللی را برای توسعه و شکوفایی اقتصادی ایران انجام دهند. مهمترین نکته پس از اظهارات آقای ترامپ این بود که مشخص گردید تضعیف برجام مترادف با تقویت جمهوری اسلامی ایران خواهد بود، یعنی به همان نسبت که برجام را به سمت فروپاشی و متلاشی کردن می برند به همان نسبت حرکت جمهوری اسلامی ایران حرکتی مقتدرانه خواهد بود، اگر مکانیزم ماشه را در آمریکا اعلامی می کنند و در خصوص آن اظهار نظر می کنند، نباید فراموش کرد که مکانیزم ماشه دو طرفه است و جمهوری اسلامی ایران این توانایی دارد که اگر بخواهد به چرخه کامل غنی سازی سوخت برگردد قاعدتا می تواند هم به لحاظ فنی و هم به لحاظ عملیاتی به همان وضعیت قبل از آغاز مذاکرات برگردد.