با وجود اعمال تحریمهای گستردۀ بینالمللی علیه کرۀ شمالی و انزوای طولانی مدت این کشور به دلیل فعالیتهای هستهای، پیونگ یانگ بخوبی توانسته است از عهده تامین نیازهای مالی خود برآید و در فوریه سال ۲۰۱۶ میلادی سریعترین نرخ رشد اقتصادی خود طی ۱۷ سال گذشته را تجربه کند.
در کنار تبادلات تجاری قانونی این کشور با همسایگان و دیگرکشورها، بخش عمدۀ این موفقیت اقتصادی مرهون فعالیت غیرقانونی گسترده شرکتهای کرۀ شمالی در خارج از این کشور است.
از جمله فعالیتهای بسیار درآمدزا برای پیونگ یانگ، تشکیل شبکۀ پیچیدهای از تبادلات کالا و ارز است که عمدتا در چین و توسط شرکتهایی با ظاهر قانونی انجام میشود و این فرصت را برای کرۀ شمالی فراهم می کند تا به بازارهای بینالمللی دسترسی پیدا کند.
بنا بر تحقیقات کنگرۀ آمریکا در سال ۲۰۰۸ میلادی، این دست فعالیتها هرساله بین ۵۰۰ میلیون تا ۱ میلیارد دلار برای این کشور درآمدزایی داشته و به پیونگ یانگ کمک کرده است تا کالاهای مورد نیاز خود را در خارج از کشور تهیه و ثبات اقتصادش را تضمین کند.
دیپلماتهای کرۀ شمالی نیز بطور گستردهای در فعالیتهای تجاری کشورشان مشارکت دارند و مصونیتهای دیپلماتیک به آنها برای انجام فعالیتهای تجاری و مشارکت در طرحهای مختلف کمک می کند.
به عنوان مثال در سپتامبر سال ۲۰۱۶ میلادی وزارت دادگستری آمریکا گزارشی را منتشر کرد که نشان می داد چگونه یک شرکت چینی فعال در زمینه ماشین آلات و تجهیزات صنعتی به یکی از ابزارهای اقتصادی مهم کرۀ شمالی برای دور زدن تحریمهای آمریکا تبدیل شده بود. این شرکت دستکم ۲۲ شرکت مختلف را از جزایر ویرجین بریتانیا تا هنگ کنگ و انگلستان فعال کرده بود تا بتواند برای کره شمالی به معاملات گسترده بپردازد. تنها به کمک این شرکت، بانکهای کره شمالی توانسته بودند معاملاتی به ارزش ۱.۳ میلیارد دلار را از مسیرهایی ناشناخته انجام دهند.
همچنین بنا بر گزارش سیا، کره شمالی بطور گسترده در قاچاق مواد مخدر بویژه در انتقال محمولههای بزرگ هروئین و متافتامین فعالیت دارد.
سرمایهگذاری در سرزمینهای خارج از دسترس آمریکا
هنگامی که موضوع معاملات غیرمعمول مانند خرید و فروش اسلحه مطرح می شود، کره شمالی آماده است با رژیمهایی که آمریکا، چین و اروپا نمی خواهند با آنها وارد معامله شوند، به داد و ستد بپردازد. همیشه در خارج از قلمرو کشورهایی که ایالات متحده آمریکا می تواند با تحریمهای سنگینش به آنها ضربه بزند، جایی برای فعالیت کره شمالی وجود دارد؛ از جمله در آفریقا.
در سراسر قاره آفریقا، سالهاست که دولتهای مختلف در سکوت در حال داد و ستد با کره شمالی هستند.
به گفته سازمان ملل متحد بسیاری از قراردادهای دولتهای آفریقایی با شرکت مانسودائه (Mansudae) شرکت دولتی بسیار ثروتمند کره شمالی منعقد شده است.
هوگ گریفیتس، هماهنگ کنندۀ هیات کارشناسان سازمان ملل متحد در موضوع کره شمالی با اشاره به اینکه دهها میلیون دلار توسط کره شمالی در آفریقا سرمایه گذاری شده است، می گوید: «شرکت مانسودائه دستکم در ۱۴ کشور آفریقایی ساخت و سازهای گستردهای انجام داده است. ساخت و ساز در تمام بخش ها؛ از ساخت کارخانههای مهمات گرفته تا ساخت کاخ ریاست جمهوری و یا مجتمعهای آپارتمانی. قراردادها حتی شامل ساخت یادبود قهرمانان نیز می شود.»
از جمله بناهای یادبود عظیمی که توسط این شرکت ساخته شده است، می توان به یک بنای یادبود ۴۰ متری در داکار، پایتخت سنگال برای قهرمانان استقلال این کشور و شبیه مجسمههای کیم ایل سونگ و کیم جونگ ایل، رهبران پیشین کره شمالی و همچنین به بنای یادبود سم نوجوما، رئیس جمهوری پیشین نامیبیا اشاره کرد.
نامیبیا نیز از دیگر کشورهای آفریقایی است که همکاریهای گستردهای با کره شمالی دارد و به تازگی ساخت کاخ ریاست جمهوری این کشور و همچنین ساخت مجسمهای عظیم مقابل این کاخ توسط کارشناسان کره شمالی به پایان رسیده است. دولت نامیبیا گرچه اذعان دارد که با کره شمالی قرارداد داشته اما معتقد است که خلافی انجام نداده است زیرا تمام این توافقات قبل از اعمال تحریمهای سازمان ملل امضا شده است.
دولت نامیبیا همچنین همکاریهای گستردهای با یکی دیگر از شرکتهای کره شمالی دارد؛ شرکتی به نام کومید (KOMID) یا «شرکت بازرگانی توسعۀ معادن کره» که از سوی وزارت خزانه داری آمریکا به عنوان عمدهترین شرکت فروش اسلحه در کره شمالی محسوب می شود.
شرکت مانسودائه در سال ۲۰۱۶ میلادی و شرکت «کومید» در سال ۲۰۰۹ میلادی به فهرست تحریمهای بین الملل اضافه شدهاند.
برای کشورهایی مانند نامیبیا که اخیرا یک کمک ۶۰ میلیون دلاری نیز دریافت کرده، داشتن ارتباطات با کره شمالی ناخوشایند است. به همین دلیل نامیبیا اصرار دارد که تمام فعالیتهای کرۀ شمالی در این کشور را که با تحریمهای سازمان ملل ارتباط داشته، متوقف کرده است. با این وجود شواهد نقض این ادعا را ثابت می کند و گزارشهای متعددی از فعالیتهای متخصصان پیونگ یانگ در محیطهای پنهان از انظار، منتشر می شود.
در نزدیکی ویندهوک، پایتخت نامیبیا همچنین یک معدن قدیمی مس به یک تاسیسات نظامی تبدیل شده است.
به گفته کارشناسان سازمان ملل، نامیبیا با کارگران و شرکتهای کرۀ شمالی قراردادی برای ساخت یک کارخانه مهمات امضا کرده است، اقدامی که نقض آشکار تحریمهای سازمان ملل محسوب می شود. پس از پیگیریهای بازرسان سازمان ملل، سرانجام نامیبیا اعلام کرد که فعالیتهای این کارخانه در ژوئن سال ۲۰۱۶ میلادی متوقف شده است اما کارشناسان این سازمان تا کنون هیچ سندی مبنی بر بسته شدن این کارخانه یا ترک کارگران از سوی این دولت دریافت نکرده اند.
معاون نخست وزیر نامیبیا نیز اعلام کرده است که کارگران کرهای این کشور را ترک کرده اند اما هیچ اطلاعات دقیقتری درباره زمان ترک کارگران و توقف ساخت و سازها ارائه نداده است.
جمهوری دموکراتیک کنگو، اوگاندا و آنگولا از دیگر کشورهایی هستند که شرکتهای کره شمالی در آنجا مشغول فعالیتهای گستردهای هستند. این کشورها از فوریه گذشته تا کنون به تحقیقاتی که در این باره از سوی سازمان ملل انجام شده است، پاسخی نداده اند.
در تازهترین گزارش کارشناسان سازمان ملل که در ماه سپتامبر منتشر شد، موزامبیک و تانزانیا نیز متهم به همکاری و عقد قرارداد با کرۀ شمالی برای توسعه فعالیتهای نظامی خود شدند.
حسن عباس، سخنگوی دولت تانزانیا این اتهامات را رد و اعلام کرده است که اگرچه در گذشته روابطی با کره شمالی داشته اما پس از آغاز تحریمها این روابط قطع شده است.
اوگاندا نیز اگرچه تایید کرده که قراردادهایی نظامی با کره شمالی داشته است اما ادعا می کند که این قراردادها به پایان رسیدهاند و محدود به آموزش هنرهای نظامی به نیروها و افزایش سطح قابلیتهای نظامی می شدند.
سابقۀ تاریخی فعالیت کرۀشمالی در کشورهای آفریقایی
جمهوری بنین، بوتسوانا، گینه اکواتوری، اتیوبی، ماداگاسکار، مالی و زیمبابوه از دیگر کشورهایی هستند که متخصصان و کارگران کره شمالی در آن مناطق مشغول کار هستند.
کره شمالی و کشورهای آفریقایی ارتباطات تاریخی نزدیکی با یکدیگر دارند و پیش از این نیز فعالیتهای کرهایها در خاک آفریقا بیش از ساخت مجسمههای برنزی و گلوله بوده است.
کیم ایل سونگ رهبر پیشین کره شمالی، خود را رهبر واقعی برای کمونیست جهانی می دانست و در دهه ۶۰ میلادی آفریقا زمین باروری برای ایدههای او محسوب می شد. بویژه آنکه یکی از افتخارات او کمک به انقلابها در سراسر جهان بود.
کرۀ شمالی برای تقویت جنبشهای آفریقا، پول و اسلحه و متخصص نظامی در اختیارشان می گذاشت و این حمایتها برای سالهای طولانی ادامه داشت. بر این اساس خانواده کیم دستکم برای دو نسل فعالیتهای نظامی گستردهای در آفریقا داشتند و این نقش به عنوان یک میراث قوی در این خانواده باقی ماند.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، کره شمالی یکی از مهمترین حامیانش را از دست داد و به همین دلیل پیونگ یانگ از سفارتخانههای خود در دیگر کشورها خواست بطور جدی وارد فعالیتهای تجاری شوند. اکنون نیز با اعمال تحریمهای بیشتر از سوی جامعۀ بینالملل و همچنین همسایه بزرگ این کشور یعنی چین، تلاش شرکتهای کرۀ شمالی برای توسعۀ برنامههای اقتصادی و کسب درآمد بیشتر، افزایش یافته است.