نشست اضطراری سازمان همکاری اسلامی روز چهارشنبه با حضور نمایندگان ۴۸ کشور با موضوع بیتالمقدس در استانبول ترکیه آغاز شد. شانزده رئیس کشور و شاهزاده از جمله حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران در این نشست حضور دارند.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در سخنرانی افتتاح اجلاس سران، اسرائیل «اشغالگر» و «تروریست» خواند و به شدت از سیاستهای این کشور انتقاد کرد.
مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه نیز تاکید کرد که کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی باید تلاش کنند تا جامعه جهانی فلسطین را به عنوان کشوری مستقل با پایتخت بیتالمقدس شرقی و بر اساس مرزهای ۱۹۶۷ برسمیت بشناسد.
آقای اردوغان اعضای سازمان همکاری اسلامی را با این امید دعوت کرد تا این کشورها موضع یکپارچه ای در برابر تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا درباره بیتالمقدس اتخاذ کنند.
حال با توجه به اختلافها و رقابتهای اعضای سازمان این پرسش پیش میآید که آیا کشورهای عضو میتوانند موضع واحدی در مقابل سیاستهای آمریکا داشته باشند؟
بیتالمقدس در سایه روابط ایران و عربستان
به نظر میرسد کشورهای عربی بیش از آمریکا و اسرائیل از گسترش نفوذ ایران در منطقه نگرانند و تهران را خطر بزرگتری برای منافع خود میدانند. سینان اولگن، مدیر مرکز تحقیقات اقتصادی و سیاست خارجی که مقر آن در استانبول ترکیه است در این باره به خبرگزاری فرانسه میگوید: «با توجه به افزایش روز افزون تنش با ایران، بسیاری از کشورهای جهان اسلام نمیخواهند که با آمریکا و اسرائیل تقابل کنند.» وی میافزاید: «برای رهبران عربستان سعودی و کشورهای حاشیه خلیج [فارس] مقابله با نفوذ ایران بسیار مهمتر است تا اتخاذ سیاست تهاجمی که منجر به اختلال در روابط با واشنگتن شود.»
بیشتر بخوانید:اهمیت نشست اتحادیه عرب چه بود؟ نگاهی به روابط عربستان و اسرائیل
شاید به همین دلیل باشد که وزیر خارجه ترکیه در سخنان خود از واکنش برخی کشورهای عرب انتقاد ضمنی کرد و گفت که «برخی کشورها واکنش نسبتا نرمی» به قضیه بیتالمقدس و تصمیم رئیس جمهوری آمریکا نشان دادند. چیزی که شاید به گفته آرون اشتاین، تحلیلگر مسائل بین الملل در موسسه شورای آتلانتیک بشود از آن به عنوان واکنش «خیلی عادی» به این تصمیم مهم یاد کرد.
اردوغان، پیروز اصلی؟
اختلاف ایران و عربستان در سطح مقامات شرکت کننده دو کشور در نشست استانبول نیز مشخص است. از ایران، حسن روحانی رئیس جمهوری و بالاترین مقام اجرایی کشور در این اجلاس شرکت کرده در حالی که عربستان ابتداء اعلام کرد که در نشست وزیران خارجه حضور خواهد داشت و نهایتا نزار مدنی، وزیر مشاور در امور خارجی را به استانبول اعزام کرد.
به هر روی به نظر میرسد کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس ترجیح دهند برای مقابله با ایران روابط بهتری با دولت ترامپ داشته باشند تا به خاطر بیتالمقدس در برابر آمریکا بایستند. اما چیزی که تحلیلگران بر سر آن اجماع دارند ترمیم چهره رجب طیب اردوغان در میان مسلمانان است.
اردوغان زمانی نزدیکترین متحد اسرائیل در میان کشورهای با اکثریت مسلمان بود اما رفته رفته این روابط به سردی گرایید تا جایی که رئیس جمهوری ترکیه اسرائیل را کشور «تروریست و کودک کش» خواند و بیتالمقدس را «خط قرمز مسلمانان» دانست.
اکنون به نظر میرسد که آقای اردوغان قصد دارد ابتکار عمل مقابله با اسرائیل را در دست بگیرد و از خود چهرهای «مبارز» در میان مسلمانان به نمایش بگذارد.
بیشتر بخوانید:نتانیاهو: اردوغان نمیتواند به من درس اخلاق دهد