برخوردهایی از این دست در ایران موضوع تازهای در حوزه موسیقی نیست. اما با ممانعت از حضور بانوان نوازنده موسیقی بر روی سن و اجرای مردان بدون زنان در اصفهان، ماجرا دوباره بر سر زبانها افتاد.
کنسرت ارکستر ملی اصفهان روزهای ۲۲ و ۲۳ دی با خوانندگی سالار عقیلی درحالی در سالن کوثر این شهر روی صحنه رفت که از حضور بانوان نوازنده روی سن ممانعت به عمل آمد.
برخوردهایی از این دست در ایران موضوع تازهای در حوزه موسیقی نیست. با مخالفت برخی از مقامات مذهبی اجازه برگزاری کنسرت در مشهد و قم داده نمیشود. در برخی دیگر از شهرها هم اخذ مجوز و یا برگزاری کنسرت با سختی بسیار همراه است. اما با ممانعت از حضور بانوان نوازنده موسیقی بر روی سن و اجرای مردان بدون زنان در اصفهان، ماجرا دوباره بر سر زبانها افتاد.
بیشتر بخوانید: علمالهدی: مشهد شهر عیاشی و کنسرت نیست
در واکنش به این اتفاق در اصفهان سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران در پاسخ به پرسشی مبنی بر علت ممنوعیت نوازندگی زنان گفت: «تدوین دستورالعملی که طی آن اجراهای مورد نظر حوزه موسیقی در شهرهای مختلف کشور از یک قانون تبعیت کند نیازمند بررسی و اجرایی کردن آن در مرکز است. به هر ترتیب در این نوع موارد حتماً باید رویه عمومی بهعنوان معیار مورد نظر قرار گیرد و بهطور طبیعی اگر اتفاقاتی خارج از این رویه انجام بگیرد، نباید بار دیگر اتفاق بیفتد.»
سخن آقای صالحی احتمالا نشانگر آن است که رفتارها در این حوزه تابع مرکز نیست و رفتارهای سلیقهای در استانهای مختلف در ایران عامل بروز چنین مسائلی میگردد. وزیر ارشاد در توضیح این مساله میگوید: «اگر مسئلهای خلاف دستورالعمل و رویه عمومی باشد مورد نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست و همکارانم در وزارتخانه حتماً پیگیر قضیه خواهند بود. قطعاً از نظر ما حضور نوازنده خانم روی صحنه کنسرتهای ارکسترال اشکالی ندارد و همه جا هم باید با همین رویه نسبت به حضور هنرمندان خانم روی صحنه اقدام کنند.»
بیشتر بخوانید: لغو کنسرت «آواز پارسی» شهرام ناظری در قوچان
یورونیوز گفتوگویی را با پری ملکی، خواننده و موسیقیدان که برای سالهاست در ایران برنامه اجرا میکند انجام داده و نظر او را در خصوص حضور بانوان در عرصهٔ موسیقی در ایران جویا شده است.
آیا در عرصه موسیقی طی سالهای اخیر گشایشی برای بانوان ایجاد شده است؟
خانم ملکی با اشاره به اینکه طی سالیان گذشته شاهد پیشرفتهای فراوانی در عرصه موسیقی بودهایم و این پیشرفت برای بانوان کشور نیز رخ داده، میگوید: «امروز در ایران نوازندگان خانم بسیار توانمندی داریم که هیچ تفاوتی با آقایان ندارند و نمیتوان بین شیوه و یا قدرت کار آنها در اجرا تفاوتی قائل شد. حتی در بسیاری موارد خانمها حضور جدیتر و حرفهایتری دارند، مثل نوازندگان ساز قانون.»
وی با اشاره به این واقعیت که در بحث خوانندگی امکان شنیده شدن صدای خانمها به صورت تکخوانی در ایران وجود ندارد و حضور بانوان خواننده منوط به همخوانی چند زن و مرد با یکدیگر است، میگوید: «ما خوانندگان و نوازندگان بسیار شایستهای در بین بانوان داریم که همواره با گروههای مختلف به صورت اختصاصی برای بانوان اجرا داشتهاند و همچنین در برنامههایی با حضور نوازندگان و خوانندگان مرد در تهران به اجرای برنامه پرداختهاند. ولی در شهرستانها حضور خانمها حتی برای نوازندگی هم تا حدودی مشکل بوده است. خوشبختانه وزیر ارشاد با سخنانی که اخیراً گفتهاند، تلاش دارند این موانع برداشته شود. باید ببینیم از این به بعد چه خواهد شد.»
پری ملکی که از اوایل دهه ۷۰ شمسی کار خود را با خوانندگی در قالب تشکیل **گروه خنیا **آغاز کرده است به تفاوت برخورد مسؤولان در تهران و شهرستانها اشاره میکند. او میگوید: «در تهران برای گرفتن مجوز کنسرت یا اجاره سالن و اجرا مشکلی نیست، اما در شهرستانها برای بانوان مشکلاتی وجود داشته که امیدواریم حل شود.»
ترجیح میدهم به جای تکخوانی برای بانوان، برای مخاطب مرد و زن همخوانی کنم
خانم ملکی کار خود را ابتدا با اجراهایی برای بانوان آغاز کرد، اما طی سالهای اخیر با تغییر در شیوه اجراهای خود ترجیح داده به شیوه همخوانی و همنوازی به اجرای برنامه بپردازد. او در توضیح این تصمیم میگوید: «زمان آن رسیده بود که یک قدم به جلو بردارم. تا مدتها صرفاً برای خانمها اجرا میکردم اما الان دیگر برای خانمها اجرا نمیکنم. برنامههای من به صورت همخوانی و همنوازی برای آقایان و بانوان است. اجرا صرفاً برای بانوان باعث میشود که عملاً کار دیده نشود، بازتابی نداشته باشد، نمیتوان از آن برنامه تصویری داشت، نقدی نمیشود و عملاً چیزی در سوابق برای اجراکننده باقی نمیماند. در برنامههای همخوانی موسیقی و تلاش گروه توسط مخاطبان بیشتری دیده و شنیده میشود.»
او میافزاید: «من میخواهم کار موسیقی به پیش برود، میخواهم اجرایی وجود داشته باشد و اجرای خوبی هم باشد و شنیده شود. برای همین ترجیح میدهم مخاطب فراگیر داشته باشم.»
از اواسط دهه ۷۰ فعالیتها گستردهتر شد
پری ملکی در ادامه با اشاره به سالهای ابتدایی فعالیت و مشکلاتی که در آن زمان پیش رو داشته، به روند رو به بهبود واکنشها و برخوردها با بانوان فعال در حوزه موسیقی در ایران اشاره میکند و میگوید: «من از سال ۷۲ شمسی شروع به اجرای برنامه کردم. در آن سالهای ابتدایی تلاش کردم و توانستم از وزارت ارشاد مجوز بگیرم تا هر چند ماه یکبار برنامهای برای بانوان اجرا کنم. هر چند با سختیهایی همراه بود، اما مجوز را میدادند. در آن سالها حرکت برای بانوان دشوار بود، پس از سال ۷۶ بانوان توانستند در برخی جشنوارهها مثل جشنواره موسیقی فجر یا جشنواره گل یاس (ویژه موسیقی بانوان) شرکت کنند. خانمهای دیگری هم بودند که آمدند و فعالیتها بیشتر و گستردهتر شد.»
تفاوت میان شهرستان و تهران چیست؟
این استاد موسیقی تأکید میکند که همیشه شهر تهران فضایی بازتر و آزادتر برای اجرای موسیقی داشته است. وی میگوید بارها برایش پیش آمده که اجرایی را در تهران داشته و همان اجرا در شهرستان «بنا به دلایلی» لغو شده است.
خانم ملکی میگوید: «این مساله شاید به دلیل کوچکتر و بستهتر بودن فضای شهرستانها باشد. هرچند من فکر میکنم از آنجا که مردم در شهرستانها از سرگرمی و امکانات فرهنگی کمتری برخوردارند، اگر موسیقی فاخر که برآمده از طبیعت و طبع انسانی است در این شهرها رواج پیدا کند، میتواند فضای جامعه را تلطیف کند.»
تلاش برای فعالیت در محدوده خطوط قرمز
پری ملکی اجراهای زیادی را در خارج از ایران انجام داده است. به گفته خودش در بخش اعظمی از اروپا و در فستیوالهای متعدد بینالمللی حضور داشته و به اجرای برنامه پرداخته است و هیچگاه این اجراها مشکلی را برای او در داخل کشور ایجاد نکرده است.
او با تأکید بر اینکه هیچگاه تمایلی برای خروج از ایران نداشته است، میگوید: «ماندن در ایران انتخاب من بوده است، فرهنگ من اینجاست و موسیقی من برگرفته از همین فرهنگ است. چرا باید از این کشور بروم؟ آن چیزی که در همه این سالها برای من اهمیت داشته، این بوده که اگر خط قرمز یا چراغ قرمزی هست آن را رعایت کنم. قوانینی وجود دارد، شرعی و عرفی که باید به آنها احترام گذاشت. من هم میتوانستم مثل خیلی از بانوان دیگر ایران را ترک کنم و در کشورهای دیگر کار کنم، اما من این کشور را دوست دارم. من اینجا شاگردانم را تربیت میکنم و تمایل ندارم جایی بروم که هویتی نداشته باشم.»