چرایی منازعه مسکو و کی‌یف در تنگه کرچ در گفتگوی اختصاصی با کارشناسان روس

چرایی منازعه مسکو و کی‌یف در تنگه کرچ در گفتگوی اختصاصی با کارشناسان روس
نگارش از Euronews
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button

چرا کریمه نقطه عطف منازعه در تنگه کرچ است؟ سناریوی کی یف در تنگه کرچ از نگاه روسیه چه بود؟ آیا کی‌یف به خواسته خود رسید؟ از جمله پرسشهای یورونیوز در گفتگو با دکتر مارینا لاپنکا، مدیرمرکزهمکاری با کشورهای مشترک المنافع دانشگاه دولتی ساراتوف و پروفسور ولادیمیر ایوانوف، دانشیار دانشگاه دولتی مسکو

آگهی

بیش از سه هفته از دور تازه ای از تنش ها میان روسیه و اوکراین به واسطه تنگه کرچ می گذرد. تنگه ای در دریای سیاه که روس ها از آن با نام «کرچنسکی کرالیو» یاد می کند و اوکراینی ها «کرچنسکا پروتکا» می نامندش.

صبح روز یکشنبه ۲۴ نوامبر به یکباره تنشی جدید به واسطه بسته شدن این تنگه توسط نیروی دریایی روسیه میان دو کشور آغاز شد؛ موضوعی که با توقیف سه ناو نیروی دریایی اوکراین و خدمه آن از سوی روسیه شدت گرفت. طی ساعات و روزهای اولیه جنگ روانی از سوی مقامات دو کشور بالا گرفت و اگرچه اوکراینی ها با خشم سخن می گفتند، در مقابل کرملین با آرامی از حق خود بر کریمه و به طبع آن آبهای بال غربی تنگه کرچ سخن می گفت و ولادیمیر پوتین این موضوع را برنامه ای از پیش تعیین شده از سوی کی یف و شخص پروشنکو دانست تا رقبای خود در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو در این کشور را خانه نشین کند.

بیشتر بخوانید:

یک روز پس از توقیف سه شناور اوکراینی، روسیه تنگه کرچ را باز کرد

تهدید ترامپ به لغو دیدار با پوتین به دلیل تنش روسیه با اوکراین

اکنون سه هفته از این واقعه می گذرد و اگرچه جنگ لفظی میان کی یف و مسکو کم رنگ شده است، اما ابهام ها کماکان پررنگ است.

چرا کریمه نقطه عطف منازعه در تنگه کرچ است؟

کشمکش پیش آمده در تنگه کرچ ناشی از دو قرائت متفاوت از سوی مسکو و کی یف درباره کریمه است؛ مسکو پس از الحاق این منطقه در سال ۲۰۱۴ به خاک خود آبهای ضلع غربی تنگه کرچ را نیز متعلق به خود می خواند و معتقد است هر کشتی که قصد عبور از این تنگه به مقصد دریای سیاه و یا آزوف را دارد، به ناچار می بایست از آب های سرزمینی روسیه عبور کند و با استناد به اصل ۱۹ و ۲۱ کنوانسیون قوانین دریایی سازمان ملل درباره حقوق ساحلی کشورها، باید به تمامیت ارضی فدراسیون روسیه احترام بگذارد. اما از سوی دیگر کی یف به یکباره پس از چهار سال بار دیگر موضوع اشغال کریمه توسط روسیه را مطرح می کند و معتقد است که همچنان آبهای غربی این تنگه متعلق به اوکراین است.

مطالب یورونیوز را در واتس‌اپ دریافت کنید

دکتر مارینا لاپنکا، مدیر مرکز همکاری با کشورهای مشترک المنافع دانشگاه دولتی ساراتوف و مدیر مرکز تحلیلی اوراسیا در منطقه ولگا در گفتگو با یورونیوز معتقد است که موضوع تعیین و تکلیف و تهدید حدود تنگه کرچ به سه هفته پیش و یا الحاق کریمه باز نمی گردد و پیشینه تاریخی دارد. به اعتقاد وی این مسئله پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی مطرح شد و همواره موضوع مورد مذاکره میان دو کشور بوده است. این استاد دانشگاه با اشاره به موقعیت جزیره توزلا در میانه تنگ کرچ، به مذاکرات سال ۲۰۱۲ میان روسای جمهور دو کشور اشاره می کند؛ قراردادی که میان پوتین و یانوکوویچ انجام شد و مطابق آن مرزهای دریایی دو کشور در این تنگه تهدید حدود شد.

به گفته این تحلیلگر روس، پس از آن که الحاق کریمه به روسیه انجام شد، دیگر مسکو معتقد به مذاکره با طرف اوکراینی خود نیست و تنگه کرچ و جزیره تولا را به طور یکجانبه متعلق به خود می داند. از این رو موضوع کرچ و تهدید حدود آب های سرزمین نیست؛ بلکه مسئله شناختن و یا عدم شناخت کریمه به عنوان بخشی از سرزمین روسیه است.

مدیر مجله علمی پژوهشی مطالعات اوراسیای در ادامه این گفتگو به استانداردهای دوگانه آمریکا و غرب اشاره می کند و معتقد است که با همان الگویی که غرب، کوزوو و سودان جنوبی را از حق حاکمیت و استقلال برخوردار می داند، باید برای مردم شبه جزیره کریمه نیز حق تعیین وابستگی را قائل باشد.

این استاد دانشگاه با اشاره به انتقال کریمه در زمان اتحاد جماهیر شوروی به اوکراین در سال ۱۹۵۳، این موضوع را مطرح می کند که اگر قرار است در الحاق سال ۲۰۱۴ ابهامی وجود داشته باشد، این مسئله در رابطه با سال ۱۹۵۳ نیز صدق می کند و آن الحاق را نیز باید نامشروع دانست. به اعتقاد وی باید جامعه بین الملل باید به وضوح حق ملت ها را برای تعیین حاکمیت خود تعریف کند.

سناریوی کی یف در تنگه کرچ از نگاه روسیه چه بود؟

پروفسور ولادیمیر ایوانوف نیز در گفتگو با یورونیوز معتقد است که اوکراین میان چهار سال گذشته هرگز سکوت نکرده و به طور فعال و مداوم از مواضع خود دفاع کرده است. وی بر این موضوع تاکید می کند که میان این دوره زمانی، دولت کی یف، شبکه آب و برق به کریمه را قطع کرد، اما دولت روسیه همه امکانات را برای کریمه فراهم کرد. به گفته وی حتی افتتاح پل کریمه به روسیه که از روی تنگه کرچ می گذرد نیز با راهپیمایی و تظاهرات در کی یف روبرو شد و تهدیدهایی مبنی بر انفجار از سوی اوکراین غربی وجود داشت.

این دانشیار دانشگاه دولتی مسکو بر این باور است که دور جدید کشمکش میان دو کشور در تنگه کرچ به تابستان امسال باز می گردد و دولت کی یف چندین بار کشتی های غیر نظامی روسیه را با خدمه در دریای آزوف بازداشت کرده بود؛ از این رو در پاسخ به این رفتارها، روسیه نیز به تشدید کنترل مرزی خود در تنگه کرچ پرداخت.

ایوانوف یکی از انگیزه های اصلی کی یف برای ایجاد تنش با روسیه را کاهش شدید توجه بین المللی به اوکراین میان دو سال اخیر می داند و از این معتقد است که کی یف به دنبال آن است که با اقدامات ماجراجویانه، توجه دولت های غربی را به خود جلب کند.

آگهی

وی همچین در رابطه با پوشش رسانه ای اتفاقات اخیر در تنگه کرچ و حمایت دولت های اروپایی و آمریکا از مواضع «ماجراجویانه» اوکراین، معتقد است که نباید از غلبه نگاه های ضد روسی در جریان دریای آزوف و کرچ تعجب کنیم. وی همچنین با اشاره به اقدامات تلافی جویانه اوکراین برای ممنوع کردن ورود مردان روسی ۱۶ تا ۶۰ سال به این کشور اشاره کرد و به طرح این پرسش پرداخت که این اقدامات به وضوح حقوق بشر را نقض نمی کنند؟

عکس از رویترز

این استاد دانشگاه بر این باور است که مدیریت برای وقوع این تنش کمی پیش تر از اجلاس گروه بیست از سوی برخی در ایالات متحده نیز مدیریت شده است؛ چرا که آنها به دنبال آن بودند که ترامپ و پوتین در این اجلاس با یکدیگر دیدار و گفتگو نداشته باشند. به نظر می رسد آنها پروشنکو را به واسطه افتتاح فاز دریایی خط لوله ترک استریم و حذف اوکراین از مسیر ترانزیت انرژی روسیه تحریک کرده باشند. به همین دلیل باید توجه داشت که حادثه تنگه کرچ زمان خوبی برای غربی ها رخ داد.

وی در پایان این گفتگو در خصوص آینده روابط روسیه و اوکراین گفت که اکثر مردم اوکراین از سیاست های پورشنکو، رئیس جمهور فعلی این کشور ناراضی هستند، چرا که روابط کی یف و مسکو را به سوی نقطه سیاهی کشانده است. از این رو به نظر وی پس از تغییر در کابینه فعلی، روابط دو کشور بار دیگر احیا خواهد شد؛‌ چرا که رشد تجاری در اوکراین در گرو همکاری با روسیه است.

آیا کی یف به مطلوب خود در کشمکش کرچ رسید؟

دو روز پس از آغاز تنش های جدید روسیه و اوکراین در کرچ و دریای آزوف، پوتین تاکید کرد که پورشنکو در برنامه ای از پیش طراحی شده به دنبال ایجاد حکومت نظامی در اوکراین بوده است تا در ماه های باقی مانده تا انتخابات ریاست جمهوری این کشور، رقبای خود را کنترل کند. اگر این گفته پوتین را بپذیریم، به نظر می رسد پروشنکو که میان دو سال اخیر با کاهش محبوبیت در کشورش روبرو بوده است، به دنبال آن است که از یک سو با ژست ضد روسی، آرای مردم غربی اوکراین را با خود همرا کند و از سوی دیگر با سناریوی حکومت نظامی رقبای خود را به گونه ای در وضعیت حصر قرار دهد. اما به نظر می رسد این استراتژی سیاست اعلانی کی یف، تنها در افکار عمومی داخلی موفق بوده است و نتوانست کشورهای غربی را با خود همراه سازد تا قدرت چانی زنی خود در مقابل مسکو را افزایش دهد.

آگهی
عکس از آسوشیتدپرس
پترو پروشنکو، رئیس جمهور اوکراینعکس از آسوشیتدپرس

به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

اما از سوی دیگر می توان به این گمانه زنی نیز توجه داشت که شاید علت تقابل های نقطه ای اوکراین با روسیه در موضوع کریمه، اصل استمرار در حقوق بین الملل است. دولت اوکراین در این چهار سال، همواره در مقاطعی موضوع کریمه را پیش کشیده است و مقامات این کشور در رسانه های خارجی موضوع گیری های تندی داشته اند، نظیر آنچه چندی پیش وزیر خارجه اوکراین در گفتگو با نشریه آلمانی بیلد تاکید کرد که دولتمردان اوکراین زیر بار اشغالگری روسیه نخواهند رفت و مسیر باز پس گیری کریمه را ادامه خواهند داد. شاید بتوان گفت که دولتمردان اوکراین به دنبال آن هستند که که با گذشت زمان، مسکو به سکوت کی یف اشاره نکند و استمرار آن در موضوعات مختلف را مبنی بر رضایت این کشور نسبت به الحاق کریمه به روسیه بداند.

احمد وخشیته،‌ دانشجوی دکتری علوم سیاسی در دانشگاه دوستی ملل مسکو

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

سفر پوتین به کریمه و تشدید تنش میان روسیه و اوکراین

کریمه، عرصه قدرت نمایی کی یف و مسکو