نگاهی به تالاب های حوزه مدیترانه

نگاهی به تالاب های حوزه مدیترانه
نگارش از Euronews
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button

تالاب ها و باتلاق ها شاید در نگاه اول تنها منابعی از آب های گل آلود به نظر آیند. اما آنها در واقع منابعی با کارکرد پیچیده برای تنظیم اکو سیستم زمین هستند. افزایش مداوم مصرف آب و نیز افزایش دمای زمین، تهدیدی برای موجودیت این منابع است. به همین خاطر دانشمندان در جستجوی امکاناتی در فضا و توسط ماهواره ها برای کمک به حفظ تالاب ها هستند.

رفع موانع ورود به یک منطقه باتلاقی، یکی از زمینه های کار برای رصد کردن تالاب های مدیترانه ایست که اکنون در جنوبی ترین نقطه فرانسه دنبال می شود.

پژوهش گران سعی می کنند در مناطق خشک اطراف تالاب، پست های دیده بانی ایجاد کنند تا مزاحم محیط امن و آرام پرندگان متنوع که برای آنها سرشار از موادغذایی است، نشوند.

کریستین پرنوو، مدیر برنامه رصدیابی تالاب های مدیترانه ای می گوید: “تالاب ها نقش مهمی در احیای منابع آب زیرزمینی، جلوگیری از تحلیل رفتن آب رودخانه ها و سواحل دریاها و نیز احیای منابع آب آشامیدنی و آب مورد نیاز احشام بازی می کنند. در مجموع تالاب ها نقش بسیار مهمی در چرخش منابع آب در طبیعت که یک ماده حیاتی برای زندگی است دارند.”

اکنون مدت 60 سال است که تحقیق روی نقش تالاب ها ادامه دارد. این طرح های تحقیقاتی به تنظیم و هماهنگی فعالیت های انسان با میراث طبیعی جهان کمک می کند. اما واقعیت اینست که آشتی انسان با طبیعت همیشه کار ساده ای نیست. بویژه منافع اقتصادی غالبا مشکلات و تنش های زیادی ایجاد می کند.

در حقیقت پژوهش گران باید بدانند چگونه این تنش ها را خنثی کنند و راه حل های مبتنی بر تفاهم انسان و طبیعت را بیابند.

لارنت شازه، هماهنگ کننده این طرح می گوید: “برای افزایش اعتبار تحقیقاتی این طرح، ما با شبکه ای از سازمان های غیر دولتی و انجمن ها و کارشناسانی که اطلاعات موثق و دست اول به ما می دهند کار می کنیم. ما تلاش می کنیم در این زمینه رابطه ای بین علم و سیاست برقرار کنیم و در ارتباط با مسئولانی قرار گیریم که حفظ تالاب ها را در برنامه سیاسی شان قرار می دهند. درحقیقت، پل زدن بین علم و سیاست یکی از مشکلات بزرگ ماست.

در شهر گلاند در کنار دریاچه ژنو، یک سازمان مرکزی وجود دارد که وظیفه آن اجرای پیمان جهانی حفظ تالاب هاست که در سال 1971 در شهر رامسر در ایران به امضا رسید.

نیک دیویدسون معاون اجرایی پیمان رامسر می گوید: “سابقه این پیمان به این شکل است که در سال های 1960، نگرانی ها در مورد گستردگی ابعاد تخریب تالاب ها افزایش یافت. دلایل این تخریب، انگیزه های توسعه اقتصادی در زمینه های مختلف کشاورزی، صنعتی و شهرسازی بود. به همین خاطر این ضرورت احساس شد که نمایندگان دولت ها برای کار مشخص روی این موضوع گردهم آیند. این تلاش منجر به تهیه اولین پیمان جهانی حفظ محیط زیست شد که در سال 1971 در گردهم آیی موسوم به “پیمان جهانی رامسر برای حفظ تالاب ها” به امضای دولت ها رسید.”

پیمان رامسر را تاکنون 160 دولت امضا کرده اند. نقش اجرایی این پیمان، گرد آوری و تطبیق همه داده های علمی در این زمینه و توزیع مجدد آنها بین کشورهای عضو است. برای کسانی که مسئول مدیریت تالاب ها و کنترل اتفاقات پیرامون آنها هستند، درک اوضاع غالبا مشکل است، زیرا آنها تنها به موقعیت های دیده بانی بر روی زمین دسترسی دارند و در اینجاست که مشاهده از بالا و تصاویری که توسط ماهواره های فضایی پردازش و مخابره می شوند، نقش مهمی در پژوهش ها ایفا می کنند. طرح جهانی حفظ تالاب ها، درحقیقت محصول خلاقیت های آژانس فضایی اروپاست که از تجربه ای وسیع در شناخت رویدادهای طبیعی و اطلاعات ماهواره ای برخوردار است. هدف مرکزی این طرح، تجهیز هرچه بیشتر پیمان رامسر و دست اندرکاران آن با اطلاعات منظم و دقیق است.

کاترین وایز، مدیر اجرایی این طرح می گوید: “ما در یک منطقه کمربندی یکصد کیلومتری در اطراف دریای مدیترانه کار می کنیم. یعنی منطقه ای که شامل شمال آفریقا و خاورمیانه از مراکش تا ترکیه است. نقاطی که با رنگ آبی مشخص شده، مناطق آزمایشی و یا تالاب هایی هستند که ما نقشه آنها را تهیه می کنیم.

از جمله ما طرحی در اردن داریم که اجرای بخشی از پیمان رامسر است. این طرح مربوط به تالاب تخریب شده “ازرق” در اردن است که اکنون در تلاش برای احیای آن هستیم.” عدسی ها و رادارهای نصب شده در ماهواره ها، اطلاعاتی را تهیه می کنند که در بررسی های مختلف بکار می آیند. از این اطلاعات در تهیه نقشه های دقیقی استفاده می شود که تغییرات طبیعی و دخالت های انسان در محیط زیست را نشان می دهد.

کاترین وایز می گوید: “موقعیتی که ما در آغاز دهه 90 داشتیم به این صورت بود که تالاب ها کم و بیش ناپدید و زیستگاه حیوانات و گیاهان تخریب شده بود. آنچه ما اکنون می خواهیم انجام دهیم، احیا و بازسازی این تالاب هاست. آنهایی که در جریان اطلاعات 30 سال پیش و موقعیت ما در آن زمان قرار می گیرند بهتر می توانند به اصول کار ما برای بازسازی تالاب ها پی ببرند.”

شبکه ای از ماهواره های نظاره گر در گرداگرد کره زمین در حرکتند و جریان پیوسته ای از اطلاعاتی را مخابره می کنند که قابل تبدیل به نقشه و تصویرند.

موسسه تحقیقات فضایی فراسکاتی ایتالیا در بیرون شهر رم قرار دارد و اطلاعات ماهواره ای را برای اعضای سازمان فضایی اروپا و دیگر سازمان های فضایی آماده می سازد.

کاترین وایز می گوید: “مهم است که نگاهی به پشت سر بیاندازیم. ما از سال 1972، شانس دارا بودن تصاویر ماهواره ای را داشته ایم. برای کسانی که روی این طرح کار می کنند دسترسی به این اطلاعات تاریخی اهمیتی ویژه دارد.”

بانک تصویری موسسه تحقیقاتی فراسکاتی در ایتالیا از سال 1972 به تدریج غنی تر شده است. این موسسه یک فهرست زمان بندی شده از تغییرات مناطقی که مورد نظر پژوهشگران است به دست می دهد. نقشه های این موسسه، کلیدی برای تجزیه و تحلیل وضعیت تالاب هاست. کار برروی این اطلاعات و نقشه ها کاری با دقت بسیار در جزئیات است.

کاترین وایز می گوید: “ما واقعا خوشحال هستیم که در آینده آرشیو جدیدی از اطلاعات را از ماهواره های دیده بان دریافت خواهیم کرد. دست آورد این ماهواره های دیده بان، ایجاد سطح بالاتری از بازخوانی اطلاعات و کاربرد آنها در تحقیقات است.” ساخت ماهواره های دیده بان، زائیده نیاز بشر به گسترش ماهواره های ناظر بر تغییرات محیط زیست است و این ماهواره ها در حال حاضر بزرگترین ماهواره های نظاره گری هستند که بر محور زمین می چرخند. با هماهنگی بین سازمان فضایی اروپا و اتحادیه اروپا، تا پایان سال جاری ما شاهد دیده بان های عملیاتی در فضا نیز خواهیم بود. این نسل جدید ماهواره ها، ما را برخوردار از سطح بسیار بالاتری از اطلاعات و تصاویری می کنند که تا طیف نوری مادون قرمز را پوشش می دهد. اما واقعا دانشمندان بر روی زمین چه کاری انجام می دهند؟ آیا آنها فقط آنچه را که از فضا قابل رویت است مورد تایید قرار می دهند؟

کریستین پرونوو می گوید: “فکر نمی کنم که مسئله فقط این باشد. برای مثال، به خاطر افزایش بهره برداری از منابع آب، بسیاری از تالاب ها بسرعت ناپدید می شوند و وقتی که ما می خواهیم وسعت این تالاب های ناپدید شده در اطراف مدیترانه را ارزیابی کنیم، آنگاه ماهواره ها و تجزیه و تحلیل اطلاعات آنها توسط دانشمندان، به کار می آیند.

تمام موجودات ساکن مرداب ها و باتلاق ها به زیر میکروسکوپ نظاره گرها قرار می گیرند و پژوهشگران کلیه مراحل تغذیه و تولید مثل و زوال آنها در محیط زیست را مورد مطالعه قرار می دهند. در این مطالعه هیچ گونه ی زیستی از قلم نمی افتد. ساموئل هیلار، کارشناس طرح موسوم به خرچنگ آمریکایی می گوید: “خرچنگ بومی آمریکا موجودی است که از سال 1970 مورد شناسایی قرار گرفت و به اسپانیا آورده شد و اکنون در سراسر اروپا یافت می شود. درحقیقت تکثیر گسترده این خرچنگ از اسپانیا آغاز شد. اسپانیا و پرتغال دارای جمعیتی متراکم هستند و مسائل بسیاری را تجربه می کنند.” مطالعات مربوط به خرچنگ آمریکایی، اطلاعاتی در اختیار ما قرار می دهد که می تواند نقشه های ماهواره ای را تکمیل کند.

برای نمونه در مورد فهم دلایل فروریزی سواحل رودخانه ها، که ما را به شناسایی مناطق زیست این سخت پوستان هدایت می کند.

کریستین پرونو می گوید: “فایده این پژوهش ها محدود به مناطق معینی نیست و همه حوزه های مدیترانه را دربر می گیرد. دانشمندان و مهندسانی از سراسر شمال آفریقا و خاورمینه به اینجا می آیند تا روند مطالعات و اقدامات ما برای حفاظت از تالاب ها را ببینند.

هم اکنون 27 کشور در طرح دیگری شرکت دارند که “طرح شماره 2 تالاب های جهان” نام گرفته و محدود به مناطقی از حوزه مدیترانه است. سازمان فضایی اروپا همچنین طرحی را دردست دارد که بتواند مناطق بیشتری را تحت پوشش خود قرار دهد.

نیک دیویدسون، معاون اجرایی پیمان رامسر می گوید: “تالاب ها منابع عظیمی از ثروت به ارزش سالانه تریلیون ها دلار در سال، برای مردم جهان هستند. این تالاب ها همچنین زیرساخت های منابع آبی جهان در تمام زمینه ها را تشکیل می دهند. در شرایط کنونی که رشد اقتصادی و توسعه صنعتی و نیز رشد جمعیت از مسائل عمده جهان ماست، دغدغه فشار بیش از حد بر تالاب ها نیز همراه ما خواهد بود.”

همه این مسائل، بعلاوه پدیده گرم شدن زمین، نشان خواهد داد که ما در آینده تا چه حد خواهیم توانست خود را با این چالش های جهانی تطبیق دهیم.

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

آتش‌سوزی هور‌العظیم ۲۵۰ نفر را راهی بیمارستان کرد

فرود «اودیسئوس» روی ماه؛ آمریکا پس از نیم قرن بار دیگر به ماه بازگشت

کشف یک «اَبَر زمین» در فاصله تنها ۱۳۷ سال نوری از زمین