بحران اقتصادی جهانی تاثیرزیادی در بخش آموزش همه کشور‌ها داشته است. دانشگاهها و حتی مدارس نیز از کاهش شدید بودجه‌های دولتی درامان نمانده‌اند.
در بسیاری از کشور‌ها دانشجویان و دانش آموزان در اعتراض به خیابان‌ها آمده‌اند و دولت‌ها نیز تعهدی برای حفظ آموزش به عنوان حق ابتدایی احساس نمی‌کنند. آموزگاران و دانشجویان دوره سختی در پیش دارند.
در برنامه جهان دانش این هفته تاثیر کاهش شدید بودجه‌های آموزشی بر مدارس و دانشگاهها را بررسی می‌کنیم. به دوکشوری که از این بحران صدمه بسیاری دیده‌اند می‌رویم و نظر کار‌شناسان را می‌شنویم. برنامه ما را می‌توانید از تلویزیون، آنلاین و صفحه شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید.
یونان: چهار دهه نان، آموزش، آزادی
در یونان بحران زده، همه مردم از سیاست‌های سختگیرانه اقتصادی دولت صدمه دیده و ناراضی هستند. کاهش بودجه، باعث افت آموزش شده و برخی دانش آموزان به کلاسهای خصوصی متوسل شده‌اند که به نوبه خود، فشار مضاعف اقتصادی بر خانواده‌ها است.
سال ۱۹۷۳ میلادی دانشجویان پلی تکنیک آتن با شعار نان آموزش و آزادی علیه حکومت نظامی یونان اعتصاب کردند. دولت نظامی یونان، برای مقابله با آن‌ها تانک‌ها را به خوابگاه‌های دانشجویی خیابان فرستاد و این اعتصاب را با خشونت سرکوب کرد. بعد از ۳۸سال ، همان شعار هنوز در خیابان‌ها شنیده می‌شود.
مدارس ابتدائی و متوسطه عمدتا خصوصی شده‌اند و والدین پول بسیاری برای معلم و تدریس خصوصی می‌پردازند.
یکی از معلمان شهر آتن شرایط را اینگونه توصیف می‌کند: «مدارس اغلب در حال بسته شدن هستند. بودجه‌ها کم و کمتر می‌شوند. همکارانمان در معرض بیکارشدن هستند.»
در مدرسه او، بچه‌ها کتاب درسی در اختیار ندارند و معمولا از صفحه‌های فتوکپی شده‌ای استفاده می‌کننند که پولش را معلم از جیب خود پرداخت می‌کند.
به نظر آموزگاران آتنی در شرایط فعلی آموزش دولتی، حتی با بهترین معلم‌ها، دانش آموزان می دانند که نمی‌توانند به دانشگاه بروند مگر اینکه تدریس خصوصی و کلاسهای تابستانی داشته باشند. در این صورت، شانس رفتن به دانشگاه را خواهند داشت.
شهریه این کلاسهای خصوصصی سالانه ۴۰۰۰ یورو است. با توجه به افت آموزش و کمبود‌های آموزشی، بسیاری از خانواده‌ها برای اینکه فرزندانشان شانس رفتن به دانشگاه را داشته باشند، چنین هزینه‌ای را می‌پردازند.
بعضی از دانش آموزان در این میان به راه حل دیگری فکر می‌کنند. یک دختر ۱۷ ساله می‌گوید: « من دلم می‌خواهد به مدرسه نظام نیروی دریایی بروم. آرزویم این است که در دریا کار کنم و این رشته را بخوانم. درضمن با رفتن به مدرسه نظام، می‌دانم که در آمد ماهانه‌ام هم در آینده تضمین شده است و کار هم دارم. در صورت بحران اقتصادی و مشکلات لازم نیست نگران باشم یا اینکه فردا از کار بیکارم می کنند. »
با توجه به هزینه و شهریه کلاسهای خصوصی و یا بعد از مدرسه، هر کسی نمی‌تواند از چنین امکانی برخوردار باشد.
یکی از آموزگاران کلاس های خصوصی می گوید:“پدر و مادر‌ها خوب می‌دانند برای اینکه بچه‌هایشان شانس رفتن به دانشگاه را داشته باشند، باید به این کلاس‌ها بیایند. برای همین چه بخواهند یا نخواهند، باید بچه‌هایشان را در این کلاس‌ها ثبت نام کنند در حالیکه با این همه هزینه‌های زندگی مثل وام، مالیات، مواد غذایی، پولی چندانی ندارند.”
در تمام یونان امروز بیش از هر زمان دیگر، برای همه مردم و به خصوص برای دانشجویان ودانش آموزان آینده نا روشن به نظر می‌رسد.
بحران اقتصادی و عمیق‌تر شدن شکاف ها در بخش آموزش
بحران اقتصادی، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های دست اندکاران مسایل آموزش و است. اقدامات اصلاحی برای کاهش بودجه‌های دولتی و اقدامات تصمیم گیرندگان اصلی حوزه اقتصاد، هزینه بالایی برای مردم داشته است.
با پروفسورالن هیزلکورن مسئول بخش آموزش عالی در انستیتو تکنولوژی دوبلین در ایرلند در باره تاثیرات درازمدت چنین اقداماتی گفتگو کرده‌ایم.
یورونیوز: پروفسور هیزلکورن، تاثیر بحران اقتصادی جهانی بر آموزش به خصوص آموزش عالی را چطور می‌بینید؟
پروفسور هیزلکورن: «اولا این موضوع مهمی است که معمولا در بحث‌های مربوط به بحران اقتصادی دنیا، گم می‌شود. اگر از لحاظ ساختار سازی نگاه کنیم، در این صورت بسیاری از دولت‌ها درپاسخ به رقابت شدید دنیای سرمایه داری، در صدد بازسازی ساختار آموزش عالیشان هستند. به همین دلیل برای موفقیت در عرصه اقتصاد دنیا، تاکید زیادی روی داشتن دانشگاههایی با استاندارد‌ها و کیفیت جهانی می‌شود.»
«نکته دیگر اینکه اگر از دید نهاد سازی نگاه کنیم، دانشگاهها و موسسات آموزش عالی باید دست به تجدید ساختار خودشان بزنند و خودشان را بازسازی کنند. به الویت‌ها و منابع مالیشان نگاه کنند. باید سر فصل‌ها و مقرررات آموزشی شان را مورد بررسی قراردهند. الان دست دانشگاهها بسته‌تر است و این به نوبه خود روی شرایط دانشجویان کیفیت آموزش تاثیر می‌گذارد.»
یورونیوز: ممکن است بحران اقتصادی دنیا، روی آموزش تاثیر مهمی داشته باشد؟
پروفسور هیزلکورن: «بله فکر می‌کنم. بسیار محتمل است که شاهد چنین تغییر بزرگی باشیم. بعضی از آن‌ها در مقیاس و ابعاد جهانی و بعضی در سطوح کشوری رخ خواهند داد. در سطح دنیا، ۲۰۰ میلیون دانشجو داریم و فشار ناشی از تعداد دانش آموزان و تقاضای آن‌ها، در حال افزایش است.»
«امروزه بسیار از دانشگاهها چند ملیتی شده‌اند. به همان شکلی که دیدیم دانشگاهها در آمریکا تغییر کردند. دانشکده‌های دانشگاههای آمریکایی حالا در همه جا دنیا پراکنده هستند، مثلا همینجا، در خاورمیانه. امروزه دولت‌ها برای اختصاص بودجه و پول، بطور انتخابی عمل می‌کنند. از طرفی در بعضی از کشور‌ها می‌بینیم همه چیز در حال پیشرفت و عالی شدن است: مثل هند، چین، مالزی و یا فرانسه آلمان. به نظر من این دو عامل در عمیق‌تر شدن شکاف در سطح آموزش و توسعه آن تاثیر دارند.»
شیلی، نبرد برای آموزش رایگان
بهره‌مند شدن از آموزش در شیلی پرهزینه و مشکل است. از سال ۱۹۹۳ میلادی تا کنون بتدریج نیمی از سیستم آموزش در کشور شیلی خصوصی سازی شده است. امروزه بسیاری از خانوده‌ها برای تحصیل فرزندانشان شهریه پرداخت می‌کنند، حتی در مدارس دولتی. بر خلاف بسیاری از کشور‌ها، دولت شیلی برای احیا و حفظ آموزش رایگان برای همه تحت فشار است.
استاد دانشگاه سانتا ماریا در این باره می گوید:“در شیلی، دولت به جای بالا بردن استاندارد‌ها و ایجاد کیفیت بهتر، چشمش را به روی استاندارد‌ها بسته و از نیاز‌های آموزشی غفلت کرده است. آموزش همه شهروندان به خصوص کودکان، وظیفه دولت است. دولت، باید هزینه آموزش را بپردازد.”
خانواده‌های فقیر برای پرداخت شهریه مدارس با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند، حتی اگر شهریه ماهانه مبلغی معادل ۱۲ یورو باشد.
چندین هفته است که دانش آموزان و دانشجویان شیلیایی برای برخورداری از حق آموزش رایگان در خیابان‌ها تظاهرات می‌کنند، اعتراضاتی که حمایت مردم شیلی را در شهرهای مختلف به دنبال داشته است.
شهر سانتیاگوی شیلی تا کنون این همه مردم مصمم و در حال تظاهرات و اعتراض به وضع آموزش، به خود ندیده بود. گاهی شمار راهپیمایان به ۱۰۰ هزار نفرمی رسد.
شما هم نظراتتان را در باره تاثیر بحران اقتصادی بر آموزش، دانش آموزان و دانشجویان در صفحه جهان دانش یورونیوز در فیسبوک بنویسید.