در طی بیست و پنج سال گذشته حداقل 1500 نفر در جریان منازعه و درگیری بر سر زمین، جان خود را در برزیل از دست داده اند. دادگاه تنها در صد مورد مجرمان را فرا خوانده است و از این تعداد فقط یک نفر در زندان بسر می برد. این درحالیست که نزدیک دوهزار تن از فعالان برزیلی امروز در سایه تهدید اسلحه و مرگ زندگی می کنند.
یکی از این مبارزان سونیا بونه گوآژاژارا، معاون سازمان همکاریهای بومیان آمازون برزیل است. سازمان اصلی مبارزه برای احقاق حقوق بومیان و نماینده نزدیک 450 هزارتن ازسرخپوستان منطقه آمازون.
گوآژاژار درحاشیه آمازون و درایالت مارانیائو واقع شده، شامل شانزده قبیله است و بیش از بیست هزار نفر را در خود جای داده است.
سونیا منظم به روستای مادری خود می آید تا با مشکلات و دغدغه های مردم مستقیما در تماس باشد. به زعم سونیا حقوق و زندگی مردم این منطقه بطور روزافزونی در معرض تهدید قرار دارد.
او گوید :” مشکل اساسی این افراد استخراج بی رویه و استفاده غیر قانونی از منابع طبیعی منطقه است. از چوب گرفته تا شکارحیوانات و یا ماهیگیری. امروز جنگل آمازون تقریبا نابود شده است. ازثروت طبیعی که سی سال پیش بوضوح قابل مشاهده بود دیگر چیزی باقی نمانده است.”
پانصد سال قبل وقتی پای اروپاییها به برزیل باز شد نزدیک پنج میلیون سرخپوست بومی اینجا سکونت داشتند. اما امروز تنها هفتصد هزار نفر باقی مانده اند. یعنی چیزی در حدود سه دهم درصد جمعیت برزیل.
اکثر آنها امروز در زمینهایی زندگی می کنند که در محدوده حفاظت شده بومیان قرار گرفته اند. حفاظتی که این روزها با توجه به منابع موجود در این منطقه و منافع ثروتمندان روز به روز تنگ تر و محدودتر می شود.
سفر با هواپیما از آمازون به پایتخت برزیل سه ساعت طول می کشد. سونیا در این مسیر در رفت و آمد است تا بتواند صدای مردم بومی را بگوش مقامات برساند. او در این راه تبدیل به یکی از مراجعه کنندگان دائمی وزارتخانه محیط زیست برزیل شده است.
این مبارز برزیلی می گوید :“ما بدون وقفه شاهد بیرون رانده شدن بومیان از سرزمینشان هستیم. کارخانه ها و شرکتها به روستاها می آیند و وارد زمینهای بومیان می شوند. مبارزه اصلی بومیان مارانیائو حفاظت از زمینهایشان است. اگر ما بتوانیم این مشکل را حل کنیم در حوزه های دیگر از قبیل بهداشت و آموزش هم، اوضاع بهبود می یابد.”
البته این دیدگاه سونیا با منافع همه سازگار نیست. درحالیکه سونیا در وزارت محیط زیست مشغول مذاکره با مسئولان است، چند صد متر آنطرف تر کشاورزان و دامداران مشغول تدارک تظاهراتی هستند. به اعتقاد آنها حجم زمینهای حفاظت شده در برزیل بیش از اندازه بالاست.
کاتیا ابره ئو مدیریت اتحادیه کشاورزان برزیل را برعهده دارد. او معتقد است:” از 850 میلیون هکتار زمین کشاورزی تنها 230 میلیون هکتار آن برای کاشت برنج، ذرت، لوبیا، سویا و پرورش دام مورد استفاده قرار می گیرد که تنها یک سوم خاک برزیل است. تنها کشور جهان که اینقدر زمین حاصلخیز دارد و می تواند چنین حجمی از مواد غذایی تولید کند، کشور ما برزیل است.”
منطقه آمازون که شصت درصد مساحت برزیل را تشکیل می دهد تنها ازهشت درصد تولید ناخالص داخلی این کشوربهره مند است. منطقه ای با قابلیت بالای اقتصادی و مورد توجه شرکتهای بزرگ کشاورزی و صنعتی چه برزیلی، چه خارجی. از اینروست که فشار و محدودیت بر روی جنگلهای این منطقه و ساکنان آن روز بروز بیشتر و بیشتر می شود.
سونیا اضافه می کند :” آنها واقعا پول و قدرت زیادی دارند. از اینرو مبارزه نابرابری است. حتی شده که ما بخاطر دفاع از حقوقمان محکوم هم بشویم. اما هیچگاه ناامید نمی شویم. ما بقدرت خود و وفاداریمان نسبت به این مردم ایمان داریم. هیچ چیز نمی تواند ما را مایوس کند و از مبارزه بازدارد.”
مبارزه ای که شیلا ژورونا هم در آن نقش ویژه ای دارد. در برنامه آینده “زنان مبارز” با این فعال منطقه آمازون بیشتر آشنا می شویم.