آگهیبخش عمده ای از هزاران جهادگر افراطی اروپایی که برای مبارزه به سوریه و عراق رفته و به خدمت گرفته شده بودند، اکنون در راه بازگشت به اروپا هستند و احتمال دارد دست به اقداماتی تروریستی در این قاره بزنند.
گفته می شود این بزرگترین تهدید امنیتی نسل امروز است. اروپا تاکید می کند که از این خطر آگاه است اما استراتژی اروپا در مقابل این تهدید چیست؟ اروپا باید چه کند تا از پیوستن بیشتر شهروندانش به گروه های شبه نظامی فعال در عراق و سوریه، از جمله «دولت اسلامی» جلوگیری کند و چه استراتژی را در قبال جهادگران افراطی که قصد بازگشت به اروپا دارند، باید اجرا کند؟
درگفتگوی برنامه خط مقدم، ژان شارل بریساد، متخصص تروریسم و مارک پی یرینی، سفیر سابق اتحادیه اروپا در ترکیه حضور دارند. همچنین از لندن حنیف قدیر، جهادی سابقی که در سال ۲۰۰۲ میلادی به افغانستان رفت تا به طالبان بپیوندد و اکنون مدیر بنیاد تغییر فعالیتهاست در گفتگو شرکت کرده است. او اکنون برای پیشگیری از افراط گرایی های خشونت آمیز کار می کند.
یورونیوز: آیا این یک تهدید فرضی است یا تهدیدی واقعی؟
ژان شارل بریساد: به نظر من این یک تهدید واقعی است. منظورم این است که ما هرگز با تهدیدی در این مقیاس در گذشته در اروپا مواجه نشده بودیم. بیش از ۳۳۰۰ شهروند اروپایی و یا افرادی مقیم اروپا از سال ۲۰۱۲ میلادی به سوریه و عراق سفر کرده اند. این یک تهدید مشترک است و ضروری است که یک سیاست مشترک امنیتی نیز برای مقابله با آن اتخاذ شود.
یورونیوز: اگر این یک تهدید واقعی است چرا اروپا به کندی به آن واکنش نشان داده؟
مارک پی یرینی: فکر می کنم با وجود این همه سر و صدایی که درباره عملیات نظامی در حال حاضر وجود دارد، این یک تهدید واقعی از نظر امنیت داخلی کشورهاست. گفتگوها برای اتخاذ تدابیری در مبارزه با تروریسم در سطح اتحادیه اروپا از سال گذشته آغاز شد اما حرکت واقعی در این زمینه را در بهار امسال مشاهده کردیم.
یورونیوز: حنیف قدیر، شما در سال ۲۰۰۲ میلادی به افغانستان رفتید بنابراین پدیده پیکارجوی خارجی چیز جدیدی نیست. آیا اکنون در موضوع جنگجویان سوریه تفاوتی دیده می شود؟
حنیف قدیر: اگر نگاهی به وضعیت افغانستان بیندازیم مردم زیادی را می بینیم که از سراسر جهان به آنجا رفته اند. وضعیت مشابه آن در جنگ بالکان در بوسنی نیز دیده شد و ما پیکارجویان زیادی را در بالکان دیدیم. اما در سوریه، وضعیت کاملا متفاوت است. ما زنان و مردان جوانی را می بینیم که می خواهند برای کاهش درد و رنج مردم بی گناه سوریه به آنجا بروند. زنان و مردان جوان بسیاری معتقدند که البغدادی یک خلیفه جدید است و اینکه او یک مرد مقدس است. کسی که انتخاب شده تا مسلمانان را در این جهاد جهانی علیه شر رهبری کند.
یکی از کشورهای اروپایی که تعداد قابل توجهی از شهروندانش به سوریه رفته اند، کشور دانمارک است. عبدل یکی از جهادگرانی که از جنگ سوریه بازگشته و ساکن دانمارک است. او ادعا می کند که در کنار ارتش آزاد سوریه جنگیده است.
عبدل: «من دوبار به سوریه رفتم. در اولین سفر، دو ماه در آنجا ماندم و دلیلی که باعث شد به سوریه بروم، بی عدالتی و ظلم اسد در حق مردم سوریه بود و اینکه دیدم تمام دنیا تنها تماشا می کنند اما کاری انجام نمی دهند. در آن زمان، منابع خبری من فقط فیلم هایی بودند که در فیسبوک یا یوتیوب می گذاشتند. این فیلم ها بسیار رومانتیک بودند. فیلم هایی که جنگجویان در کنار یکدیگر می جنگیدند و با هم آواز می خواندند و برای نبرد با شر در کنار هم می جنگیدند. این فیلم ها برای من الهام بخش بودند… رفتن به آنجا آسان بود و تنها یک روز وقت گرفت. هیچ سیستم کنترلی و امنیتی وجود نداشت و هیچ کس از من سوالی نپرسید. من با هواپیما به استانبول و از آنجا با اتوبوس به مرز رفتم…تجربه من در سوریه باعث نشد که من افراطی تر شوم و یا بیش از گذشته به خطری برای جامعه اروپا تبدیل شوم. معتقدم که سفرم به سوریه و مشاهده وقایع آنجا من را نسبت به گذشته کمتر افراطی کرد…. در سوریه من را «مرد دانمارکی» صدا می زدند. بنابراین حتی در سوریه من یک سوری محسوب نمی شدم بلکه یک دانمارکی بودم. سوریه خانه من نبود. فکر می کنم دانمارک خانه من است و من یک دانمارکی هستم.»
عبدل، جوان حدودا بیست ساله ای که از ما خواسته نام واقعی اش را فاش نکنیم، در سفر دوم مدت سه ماه در سوریه ماند و سپس در پایان سال گذشته به دانمارک بازگشت. او می گوید هیچ کنترلی پس از بازگشت از اولین سفرش به سوریه در سال ۲۰۱۲ میلادی صورت نگرفته و براحتی وارد دانمارک شده است. اما پس از بازگشت از دومین سفر، مقامات دانمارک سوال از او را آغاز کرده اند.
#ftline Tweets !function(d,s,id){var js,fjs=d.getElementsByTagName(s)0,p=/^http:/.test(d.location)?‘http’:‘https’;if(!d.getElementById(id)){js=d.createElement(s);js.id=id;js.src=p+”://platform.twitter.com/widgets.js”;fjs.parentNode.insertBefore(js,fjs);}}(document,“script”,“twitter-wjs”);یورونیوز: دولتهای اروپایی باید در قبال افرادی مانند عبدل چه کاری انجام دهند؟ گذرنامه هایشان را باطل کنند؟ تابعیتشان را لغو کنند؟
ژان شارل بریساد: بسیاری از دولت های اروپایی در تلاشند تا از وقوع این پدیده و خروج این افراد از کشور جلوگیری کنند زیرا معتقدیم پس از شرکت آنها در نبردهای خارج از کشور، دیگر برای هر اقدامی خیلی دیر است.
یورونیوز: اما با آنها چه باید کرد؟ زیرا آنها احتمالا برمی گردند. اینطور نیست؟
ژان شارل بریساد: بله آنها برمی گردند. بیشتر آنهایی که برمی گردند همان طرز تفکری را دارند که شما در گزارشتان نشان دادید. یعنی بیشتر مردمی که در آنجا جنگیدند هنگامیکه برمی گردند افراطی تر نیستند. اما بعضی از آنها، اقلیتی از آنها که به تخمین ما یک نهم افرادی است که از نبردهای جهادی در افغانستان، بوسنی و دیگر جاها برمی گردند، در بازگشت تلاش می کنند که جرایم تروریستی را در سرزمین ما نیز مرتکب شوند.
یورونیوز: ما در مقابل آنها باید چه کاری انجام دهیم؟ آیا باید از بازگشت آنها به اروپا جلوگیری کنیم؟
مارک پی یرینی: اولین کاری که باید انجام شود، تقویت همکاری ها میان اتحادیه اروپا و ترکیه است. این کار در چارچوب همکاری برای مبارزه با تروریسم صورت می گیرد و موضوعاتی همچون روشهای مبارزه، رویه های قضایی، روش های پلیسی، تبادل اسامی و غیره مطرح می شود. در مرحله دوم، باید در اروپا برای تقویت سیستم شنگن اقدام کنیم یعنی سیستمی که تا همین اواخر، تا سه ماه پیش کار زیادی برای متوقف کردن مردم نمی توانست انجام دهد. و موضوع دیگر نیز جلوگیری از رفتن جوانان به این مناطق جنگی است. اکثر جوانانی که به سوریه رفته اند ساکن محله های فقیر بودند،و درس نخوانده و بیکار بودند و بشدت در معرض تبلیغات مذهبی مبهمی قرار داشتند.
آگهییورونیوز: حنیف قدیر، بیشتر مردمی که به سوریه رفته اند، ترک تحصیل کرده بودند و هیچ آموزش درستی ندیده بودند. در این باره چه می گویید؟
حنیف قدیر: مردمی که به سوریه می روند، زنان و مردانی جوان و بسیار احساساتی هستند که در میان آنها همه شکل سبک زندگی را می توان یافت. ما حتی جوانان درس خوانده ای را نیز شاهدیم که با وجود تحصیل در مدرسه و دانشگاه برای جنگ به این کشور می روند. موضوع همانطور که می دانید مسئله ترک تحصیل و یا نداشتن زندگی مشخص در اروپا نیست. می خواهم بگویم شاید ۲۵ تا ۳۰ درصد از این جوانان چنین وضعیتی داشتند اما برای بقیه چنین چیزی صادق نیست. ما ترکیبی از افراد با زندگی های متفاوتی را می بینیم که به این جنگ می روند.
مارک پی یرینی: کاملا واضح است که بحران اقتصادی و واقعیت “رشد بیگانه ستیزی در اروپا” در وقوع این پدیده نقش دارد. آنچه اکنون بیش از گذشته خطرآفرین است، فعالیتهای تبلیغاتی گروه «دولت اسلامی» در اینترنت و در قالب فیلم و غیره است. آنها برنامه هایی برای زندگی پیکارجویان ارایه می کنند و به آنها پیشنهاد ماجراجوهایی می دهند که این کار جدیدی است.
یورونیوز: در این باره در اروپا بسیار صحبت شده اما اقدام زیادی برای ایجاد سیستم های اطلاعاتی بهتر و برقراری ارتباطات بهتر میان دولتها انجام نشده است. چرا؟
ژان شارل بریسارد: کشورهای عضو باید وارد عمل شوند اما مشکل، اروپای امروز است. یک مثال ساده اینکه برای ثبت سوابق مسافران، به ارتباطات میان خطوط هوایی و به اشتراک گذاری اطلاعات با دولتها نیاز است و این کار اگر نگوییم سالها، ماهها بطول خواهد انجامید…. چندین دولت خواهان ثبت سوابق مسافران اروپایی شده اند که این امکان را فراهم می کند که به تمام اطلاعات درباره مسافرانی که وارد مرزهای شینگن می شوند دسترسی داشته باشیم. اما این مسئله هنوز اجرایی نشده است.
آگهییورونیوز: در وضعیتی که امکان به اشتراک گذاری اطلاعات وجود ندارد، خواست کشورهای همچون فرانسه که به دنبال ایجاد قوانین سخت گیرانه برای جلوگیری از فعالیتهای تروریستی است، چگونه عملی می شود؟
ژان شارل بریساد: آنچه ما تلاش داریم که انجام دهیم جلوگیری از خروج افرادی است که درصدد رسیدن به کشورهایی همچون عراق و سوریه هستند. ما برای جلوگیری از رفتن آنها و برای متوقف کردن آنها تلاش می کنیم. زیرا می دانیم که بخشی از این افراد تلاش خواهند کرد که پس از بازگشت دوباره به اروپا این فعالیتهای تروریستی را ادامه دهند.
یورونیوز: این کار دشواری است، نظر شما چیست حنیف قدیر؟ شما در این باره چه می کردید؟
حنیف قدیر: این کار بسیار دشواری است. اول از همه، ما می توانیم مرد یا زن جوانی را که تلاش می کند به عراق و سوریه برود، جزو افراطی ها بشمار آوریم. این جوان برمی گردد. او احتمالا برمی گردد زیرا آنچه را که دیده بسیار با آنچه از پیش انتظار داشته متفاوت بوده است. در آنجا گروه های رادیکالی مانند «دولت اسلامی» یا «جبهه النصره» وجود دارند که مسلمانان را مانند غیرمسلمانان می کشند. بنابراین شما با مردان و زنان جوانی که صرفا با اهداف انساندوستانه می روند مواجهید که پس از دیدن وقایع آنجا برمی گردند. ما باید با این جوانان کار کنیم و درباره تجربه هایشان در آنجا کسب اطلاع کنیم و داستانهایشان را بشنویم و داستانهایشان را برای جامعه مان بازگو کنیم و این افراد می توانند حقیقت آنچه را که آنجا در خاک سوریه می گذرد برای دیگران بازگو کنند. این تجربه ها همیشه از زمانیکه از افغانستان برگشته ام به من کمک کرده است.
ژان شارل بریساد: البته. هرکسی که برمی گردد، توسط پلیس مورد بازجویی قرار خواهد گرفت. پلیس تلاش خواهد کرد که انگیزه آنها را از این کار درک کنند.
آگهییورونیوز: آیا این اقدام روش بیش از حد نرمی نیست؟
ژان شارل بریساد: نه، شما نمی توانید همه را تحت پیگرد قانونی قرار دهید. ما درباره صدها نفر از مردم صحبت می کنیم ممکن است این تعداد فردا به هزاران نفر برسد. ما نمی توانیم همه را تحت پیگرد قانونی قرار دهیم. آنچه می توانیم انجام دهیم همانطور که گفته شد کاهش روند افراط گرایی به کمک شهادت مردمانی است که از نزدیک این اقدامات را دیده اند. آنها دیده هایشان را برای دیگرانی که قصد عزیمت دارند بازگو می کنند. این روند به بازگشت دوباره نیروهای افراطی به زندگی عادی کمک می کند. آنها یک تجربه بسیار خشونت آمیز را طی کرده اند و اکنون نیاز دارند که به یک زندگی عادی برگردند.
مارک پی یرینی: این برنامه می تواند از طریق آموزش ها در یک جامعه عملی شود و اجرای آن در دراز مدت بسیار مهم است.