تلاش برای احیای زمینهای زراعی جنوب نوار غزه پیش از آغاز فصل بارندگی ادامه دارد. نیمی از محصولات کشاورزی غزه قاعدتا در مجاورت مرز اسرائیل تولید می شوند اما زمینها و سیستم آبیاری این منطقه در جریان حملات تابستان گذشته اسرائیل بشدت آسیب دیده است
یکی از کشاورزان محلی می گوید: «از سال 2000، این سومین باری است که زمینهای ما را ویران می کنند. اگر تا قبل از تابستان کار تمام نشود، کشاورزان نمی توانند چیزی بکارند.»
واحد های مسکونی و زیر ساخت های شهری بسیاری در جریان حملات اسرائیل از بین رفته و به ویرانه تبدیل شده اند. تلاش نیروهای صلیب سرخ برای آماده کردن زمینهای کشاورزی و کاشت محصول جدید ادامه دارد. این یکی از معدود پروژه هایی است که برای بازسازی غزه در جریان است، طرحی که به کندی پیش می رود.
علاوه بر تصمیم اسرائیل به محاصره اقتصادی غزه از زمان بقدرت رسیدن حماس در این منطقه، کنترل و محدودیت شدیدی هم بر ورود و توزیع مصالح ساختمانی از سوی اسرائیل اعمال می شود. اسرائیل نگران استفاده نظامی حماس از مصالح ساختمانی توزیعی است.
امانوئل نهشون، سخنگوی وزارت خارجه اسرائیل در این باره به یورونیوز می گوید: «وقتی می بینیم که تقریبا از کل سیمان و مصالح ساختمانی ای که طی سالهای اخیر در نوار غزه توزیع شده بوده، در تونلهای احداثی حماس استفاده شده، بخودمان می گوییم این سیمانها که قرار بود برای ساخت مدرسه، بیمارستان و ساختمانهای دولتی مصرف شوند. زمانیکه حماس متوجه شود نباید از این مصالح برای تقویت نظامی خودش استفاده کند، همکاری ما می تواند خیلی بیشتر شود.»
اینگونه است که علیرغم نیاز روز افزون، تنها چند صد تن سیمان و میل گرد وارد غزه شده است. این درحالیست که کارشناسان ساختمانی نیاز نوار غزه را روزی شش هزار تن مصالح ساختمانی برآورد می کنند.
انبارهای مصالح ساختمانی هم بشدت از سوی اسرائیل کنترل می شود که شامل بازرسی های سرزده و نصب اجباری دوربین های مدار بسته و احراز هویت مشتریان است.
مدیرمالی یکی از شرکت های ساختمانی فعال در غزه می گوید: «بازرسها آمدند و از موجودی انبار لیست تهیه کردند. به ما گفتند تا اطلاع ثانوی سیمان نباید خارج شود. هر روز با مشتری ها به مشکل برمی خوریم. می گوییم ما تابع مقرراتیم ولی آنها گوششان بدهکار نیست برای اینکه واقعا به سیمان احتیاج دارند.»
اطلاعات هویتی فروشنده و مشتری، ثبت و به تناوب توسط تشکیلات خودگردان فلسطینی، سازمان ملل و اسرائیل، کنترل می شود. این درحالیست که هر پروژه ساختمانی، باید پیش از آغاز به تایید اسرائیل برسد. اینگونه است که عملا فعالیت بخش ساختمانی در غزه، تقریبا متوقف شده است.
فارس ابو امراء، یکی از مسئولان یک شرکت ساختمانی بیشتر توضیح می دهد: «امروز کل اقتصاد منطقه فلج شده، تخریب شده. بعلاوه زمستان نزدیک است و این برای افرادی که خانه هایشان تخریب شده واقعا دشوار است. مردم رنج زیادی می کشند.»
تخریب حدود سیصد و پنجاه واحد صنعتی، موجب بیکاری کارگران بسیاری شده است. کارخانه شیرینی و تنقلات «آل عوده» از این حیث، نمونه ای بارزی است که چهارصد و پنجاه کارگر ثابت داشت. حتی اگر مجوز بازسازی این واحد همین امروز صادر شود، مجموعه توان مالی لازم را برای از نو پا گرفتن ندارد.
منال حسن، مدیر اجرایی کارخانه «آل عوده» در این باره می گوید: «حتی اگر مصالح ساختمانی در بازار باشد به پول نیاز داریم. برای بازسازی کارخانه پول نقد می خواهیم. تا این لحظه که پولی نداریم و کمکی هم از سوی هیچ ارگان یا نهادی بدست ما نرسیده است.»
از نظر مقامات فلسطینی و بخشی از جامعه بین الملل، توافقی که با نظارت سازمان ملل در مورد بازسازی نوار غزه حاصل شده، تنها محاصره اسرائیل براین منطقه را تنگ تر کرده و وضعیتی را بوجود آورده که بزعم وزیر مسکن فلسطینی ها می تواند موجب خشم ملت شود.
«مفید الحساینه»، وزیر مسکن و مشاغل عمومی دولت وحدت در فلسطین در این باره می گوید: «با این وضعیت، بازسازی غزه چیزی در حدود بیست سال طول خواهد کشید. این باور نکردنی است یعنی هیچ وقت بازسازی غزه تمام نمی شود. هر روز که به دفترم می روم، حداقل دویست نفر آمده اند که مرا ببینند. داد می کشند و حتی مرا تهدید می کنند. می گویند شما برای ما چکار می کنید؟ هیچ کاری! دولت شما هیچ کاری نمی کند! این یعنی اگر ما بعنوان دولت وحدت شکست بخوریم، در این منطقه با مشکل دیگری روبرو خواهیم شد. مطمئنم که در صورت استمرار وضعیت، این منطقه بی ثبات می شود.»
در پی مصالحه حماس و فتح که یکی بر نوار غزه مسلط است و دیگری بر کرانه باختری، دولت وحدت ملی تشکیل شده، اما مشکلات این دولت هم اگر بیشتر از قبلی ها نباشد، کمتر نیست.
بعنوان نمونه، از عدم جایگزینی نیروهای حماس با نیروهای فتح در گذرگاه «کریم شالوم» بعنوان یکی از دلایل تاخیر اجرای طرح بازسازی غزه یاد می شود.
از سوی دیگر جامعه بین الملل وعده کرده برای کمک به بازسازی نوار غزه، از بیش از چهار میلیارد یورو از دارایی های فلسطین رفع مسدودیت کند.
اتحادیه اروپا هم در نظر دارد در سال آینده میلادی، چهارصد و پنجاه میلیون یورو برای کمک به غزه اختصاص دهد. هرچند بزعم نماینده اتحادیه اروپا، کمک های مالی بتنهایی برای تضمین آینده این منطقه کافی نیستند.
جان گات روتر، نماینده اتحادیه اروپا در کرانه باختری و نوار غزه می گوید: «اکنون که این توافق حاصل شده، چالش واقعی ما اطمینان از حسن نیت در اجرای آن است. فکر نمی کنم که توافق به خودی خود، بمنزله پاسخی در برابر تمام مواردی باشد که امروز غزه را مسحور کرده اند. تنها راه حل پایدار برای غزه، یک راه حل سیاسی است. یک راه حل سیاسی بین اسرائیل و فلسطین در راستای روند برقراری صلح.»
چشم اندازی دور، بویژه برای افرادی که اولویتشان، بازیافتن سرپناهی برای خود و خانواده شان است.
به گواه آمارهای سازمان ملل بیش از صد هزار واحد مسکونی در غزه بطور کامل یا جزئی تخریب شده اند. زندگی ششصد هزار نفر تحت تاثیر این شرایط قرار گرفته و بیم آن می رود با لبریز شدن کاسه صبر این افراد، موج تازه ای از خشونت، منطقه را فرابگیرد.
سخنگوی آژانس امدادرسانی به پناهندگان فلسطینی در خاور نزدیک (UNRWA) در این باره می گوید: «زمان اقدامات بشر دوستانه صرف، به سر آمده است. به اقدامات سیاسی نیاز داریم، بویژه از سوی اروپا و آمریکا. آنها دقیقا می دانند باید از چه اهرمهایی استفاده کرد. پس باید به آنها فشار آورد تا وارد میدان شوند برای اینکه تاثیرات کمک های بشردوستانه در غزه رو به افول است.»
پناهگاه های آوارگان فلسطینی به حالت انفجار رسیده و اینگونه است که برخی، چاره ای جز زندگی در ویرانه های باقی مانده از منازلشان ندارند. بعنوان نمونه، فاطمه و چهارده عضو دیگر خانواده اش.
محله آنها در نزدیکی مرز اسرائیل، بارها و بارها مورد هدف حملات موشکی قرار گرفته. هر لحظه امکان دارد باقی سقفها هم فرو بریزند. کودکان بیمارند و وضعیت زندگی آنها با کوچکترین استانداردهای بشری فاصله زیادی دارد.
اما آنها جایی برای رفتن ندارند و صاحبان زمینهای مجاور هم با احداث چادرهای موقتی در املاکشان مخالفت می کنند. او دیگر به وعده بازرسان بین المللی برای بازسازی خانه اش هم اعتمادی ندارد.
فاطمه سودی یکی از ساکنان محله «شجاعیه» از وضعیت زندگی خود می گوید: «خیلی ها برای کمک آمدند. اما در نهایت کاری برای ما نکردند. می آیند، حرف می زنند، وعده می دهند. اما ما که در عمل هیچ چیز ندیده ایم. می آیند همه جا را نگاه می کنند، فیلم می گیرند، جلسه می گذارند و دوباره دائم وعده می دهند و بعدش هم می گذارند می روند. جهان عرب و کل دنیا ایستاده اند و ما را نگاه می کنند. اما دریغ از یک اقدام عملی. آنها این کودکان را که در رنج و عذاب بزرگ می شوند می بینند…ولی فقط نظاره گرند و می گویند «خیلی تاسف بار آست»، همین…. آیا ما هنوز زنده ایم؟ نه حقیقت این است که ما اینجا مرده ایم….»