گفتگو با صادق زیبا کلام در باره توافق تاریخی هسته ای ایران

گفتگو با صادق زیبا کلام در باره توافق تاریخی هسته ای ایران
نگارش از Euronews
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button
لینک کپی پیست کد امبد ویدیو:Copy to clipboardCopied

برنامه هسته ای ایران از سال ۲۰۰۲ میلادی مورد سوء ظن قدرت های جهانی قرار گرفت. زمانی که برخی تصاویر ماهواره ای حکایت از وجود دو تاسیسات هسته ای اعلام

آگهی

برنامه هسته ای ایران از سال ۲۰۰۲ میلادی مورد سوء ظن قدرت های جهانی قرار گرفت. زمانی که برخی تصاویر ماهواره ای حکایت از وجود دو تاسیسات هسته ای اعلام نشده، داشت. یکی از آنها تاسیسات زیر زمینی غنی سازی اورانیوم در نطنز بود و دیگری رآکتور آب سنگین اراک با قابلیت تولید انبوه پلوتونیوم. فعالیت های پنهان ایران از سال ۱۹۸۴ میلادی شک کشورهای غربی نسبت به کاربرد برنامه هسته ای ایران را برانگیخت.

پس از اعلام اینکه ایران اورانیوم غنی سازی شده تولید می کند و این تولیدات می تواند برای مصارف غیر نظامی و نظامی به کار رود، آژانس بین المللی انرژی اتمی تفاهم نامه ای را با ایران به امضاء رساند که بر اساس آن امکان بازرسی از مراکز هسته ای این کشور فراهم می شد. در سال ۲۰۰۴ میلادی، پس از حصول توافق با فرانسه، آلمان و بریتانیا بر سر تعلیق فعالیت های غنی سازی اورانیوم در ایران، محمد خاتمی رئیس جمهوری وقت ایران به همراه محمد البرادعی، رئیس وقت آژانس بین المللی انرژی اتمی، نقشه راهی را برای حل موارد اختلافی به امضاء رساندند.

سال ۲۰۰۵ میلادی تهران توافق با سه قدرت اروپایی را لغو کرد و غنی سازی اورانیوم در تاسیسات اصفهان از سر گرفته شد. اروپایی ها ایران را تهدید کردند که پرونده هسته ای ایران را به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع خواهند کرد.

سال ۲۰۰۵ میلادی، ایران به توافق خود با سه کشور اروپایی پایان داد و غنی سازی اورانیوم را در تاسیسات اصفهان از سر گرفت. قدرت های اروپایی ایران را تهدید کردند که این پرونده را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع خواهند داد.

همزمان با روی کار آمدن محمود احمدی نژاد در اوت ۲۰۰۵ میلادی، دور تازه ای از اختلاف ها میان غرب و ایران شکل گرفت.

اوت ۲۰۰۶ میلادی، آقای احمدی نژاد رسما اعلام کرد که کشورش به جمع کشورهای دارای فناوری هسته ای پیوسته و قادر است اورانیوم غنی سازی شده لازم برای نیروگاه های هسته ای خود را تامین کند. این در حالی است که شورای امنیت پیش از آن خواستار توقف فعالیت های غنی سازی اورانیوم در ایران قبل از پایان ماه آوریل شده بود. درخواستی که از سوی ایران رد شد.

دسامبر همان سال، شورای امنیت به اتفاق آراء دور نخست تحریم ها علیه ایران را به تصویب رساند. بر این اساس، فروش هرگونه تکنولوژی به ایران که به نوعی این کشور را در دسترسی به فن آوری هسته ای و یا مصارف نظامی کمک کند، ممنوع اعلام شد.

بن بست پنجساله مذاکرات باعث شد دامنه تحریم ها بر ضد ایران هر سال بیشتر شود. سال ۲۰۱۰ میلادی، محمود احمدی نژاد دستور غنی سازی اورانیوم با خلوص بیست درصد را صادر کرد. در سال ۲۰۱۲، آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران با در دست داشتن ۱۱۰ کیلوگرم اورانیوم به نیمی از مقدار مورد نیاز برای ساخت بمب هسته ای دست پیدا کرده است.

انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری ایران در سال ۲۰۱۳ پنجره تازه ای را به روی دیپلماسی و برون رفت از بن بست موجود گشود. آقای روحانی که برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به نیویورک سفر کرده بود، روز بیست و هفتم سپتامبر ۲۰۱۳ هنگام ترک این شهربا باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا به صورت تلفنی صحبت کرد.

واکنش اوباما به این ارتباط تلفنی چنین بود: «اینکه این نخستین مکالمه میان روسای جمهور ایران و آمریکا از سال ۱۹۷۹ تاکنون بود، حکایت از وجود بی اعتمادی عمیق میان دو کشور دارد. اما در عین حال برغم این تاریخ دشوار، چشم اندازی است به سوی پیشرفت.»

بیست و چهارم نوامبر ۲۰۱۳، ایران و گروه ۱+۵ توافقنامه ای موقت و تاریخی را در ژنو امضاء می کنند که منجر به از سرگیری مذاکرات میان طرفین می شود. این مذاکرات تا ژوئیه ۲۰۱۴ ادامه یافت و برای دادن زمان بیشتر به مذاکره کنندگان یکبار دیگر تا ماه نوامبر همین سال تمدید شد.

و بالاخره دوم آوریل ۲۰۱۵، تفاهم نامه ای برای رسیدن به یک برنامه اقدام مشترک حداکثر تا ۳۰ ژوئن ۲۰۱۵ در لوزان به امضاء رسید هرچند که این ضرب الاجل نیز تمدید و به ماه ژوئیه موکول شد.

در ارتباط با توافق چهاردهم ژوئیه بر سر برنامه جامع اقدام مشترک، یورونیوز گفتگویی انجام داده است با دکتر صادق زیبا کلام استاد حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.

یورونیوز: سرانجام پس از حدود دوازده سال مناقشه هسته ای، ایران و شش قدرت بزرگ جهانی به یک توافق تاریخی دست یافته اند. به نظر شما این توافق راه را برای پیوستن ایران به جامعه جهانی و بویژه برقراری روابط عادی با آمریکا باز خواهد کرد؟

دکتر صادق زیباکلام: مهمترین جنبه توافق هسته ای با غرب و اهمیت روز تاریخی ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ در پاسخ به همین سوال جنابعالی است. من فکر می کنم که آیندگان از این روز بعنوان یک نقطه عطفی در تاریخ انقلاب یاد خواهند کرد، نقطه ای که باعث شد ایران با جهان آشتی بکند، ایران با اروپا اشتی بکند، ایران با آمریکا آشتی بکند و از آن فرهنگ رادیکال انقلابی و آرزوی مرگ برای کشورهای دیگر و ملت های دیگر و تمدن های دیگر کردن تا حدود زیادی فاصله بگیرد.

یورونیوز: بسیاری از مردم ایران مدتها در انتظار چنین توافقی بوده اند و اکنون بویژه به خاطر برداشته شدن تحریم های اقتصادی از آن استقبال می کنند. آیا در شرایط جدید، دولت حسن روحانی خواهد توانست به وعده های اقتصادی و سیاسی خود عمل کند؟

دکتر صادق زیباکلام: من فکر می کنم دست کم نسل جوان، نسلهای بعد از انقلاب، آنچنان هم بوسیله تحریمها تحت فشار قرار نگرفته باشند. برای آنها بیش از ملاحظات و دغذغه های اقتصادی، واقعا این نگاه جدید، این صبر و انتظاری که داشتند که توافق به بار بیاید که شاید کمک بکند که روابط ایران با جهان عادی شود، اهمیت داشت. الآن که به نظر می رسد که شروع شده به برآورده شدن این انتظار، کمک زیادی به دولت آقای روحانی خواهد کرد. دولتی که توانست دوباره صلح، شادی و لبخند را بین ایران و سایر دنیا برقرار بکند.

یورونیوز: شمار زیادی از تحلیلگران و کارشناسان از جمله خود شما، ارزش اقتصادی غنی سازی اورانیوم را بارها زیر سئوال برده اید. حال با توجه به این توافق، پرسش این است که میلیاردها دلار سرمایه گذاری روی غنی سازی اورانیوم چه سودی برای ایران داشته است؟

آگهی

دکتر صادق زیباکلام: همین سوال را می شود در مورد خیلی از جنبه های دیگر سیاستهای کلان ۳۶ ساله اخیر مطرح کرد. می شود پرسید که غرب ستیزی، آمریکا ستیزی، اروپاستیزی، چه نفعی برای منافع ملی ما داشته و متاسفانه بایستی بگوییم نگاه ایدئولوژیک محور، که عملا در جریان هسته ای ما شاهدش بودیم، ضرر و زیانهای فراوانی را متوجه منافع ملی ایران و متوجه اقتصاد ایران کرده است. ما میلیاردها دلار بخاطر هسته ای چه مستقیم چه غیرمستقیم در قالب تحریمها هزینه پرداخت کرده ایم. هزینه ای که معلوم نیست چه سودی، چه نفعی برای اقتصاد ایران و برای منافع ملی ایران در بر داشته است.

یورونیوز: یکی دیگر از انتظارات فعالان مدنی در ایران، بهبود وضع حقوق بشر و به ویژه حقوق زنان است. پس از توافق هسته ای آیا دولت آقای روحانی اراده و توانایی لازم برای برآوردن این انتظارات را خواهد داشت؟

دکتر صادق زیباکلام: فکر می کنم شاید یک مقداری باید ما مراقب سطح انتظارات و توقعاتمان از دولت آقای روحانی باشیم، ولی نباید فراموش کنیم که دولت آقای روحانی و اساسا قوه مجریه بخش کوچکی از قدرت را در ایران شامل می شود. متاسفانه بخشهای عمده تر قدرت در ایران، در دست آن بخشی که توسط مردم انتخاب می شود نیست. بنابراین باید انتظارات ما انتظارات معقولی باشد.

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

توافق هسته ای؛ نتانیاهو همچنان ساز مخالف می زند

آمار «دهشتناک» مرگ و میر تصادفات رانندگی در نوروز؛ ایران و اتحادیه اروپا به هم رسیدند

ایران درخواست رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای سفر به تهران را رد کرد