صدور حکم کاراجیچ؛ صربها و بوسنیایی ها در انتظار اجرای عدالت

صدور حکم کاراجیچ؛ صربها و بوسنیایی ها در انتظار اجرای عدالت
نگارش از Euronews
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button
لینک کپی پیست کد امبد ویدیو:Copy to clipboardCopied

بزودی حکم راداوان کاراجیچ که متهم به ارتكاب جنایات جنگی و نسل کشی در جنگ بالكان است صادر خواهد شد. آیا این رهبر پیشین صرب های بوسنی در دوران جنگ،

بزودی حکم راداوان کاراجیچ که متهم به ارتكاب جنایات جنگی و نسل کشی در جنگ بالكان است صادر خواهد شد. آیا این رهبر پیشین صرب های بوسنی در دوران جنگ، گناهکار شناخته خواهد شد یا بی گناه؟ صدور حکم پس از گذشت ۲۰ سال از جنگ بوسنی، بر کشوری که هنوز نمی تواند گذشته اش را فراموش کند چه تأثیری خواهد داشت؟

روز ۲۴ مارس سال ۲۰۱۶ مصادف با پنجم فرودین ماه ۱۳۹۵، حکم راداوان کاراجیچ، یکی از متهمان رىيف اول ارتكاب جنایت جنگی در بوسنی صادر می شود. ازنظر عده ای او یکی از کسانی است که سیاه ترین صفحات تاریخ بشریت را نوشته، آیا کاراجیچ، رهبر پیشین صربهای بوسنی که متهم به جنایت جنگی و نسل کشی است، محکوم خواهد شد؟

Will #Karadzic's courtroom drama end in disappointment when #ICTY delivers verdict March 24? https://t.co/fQoce3jsVLpic.twitter.com/Tur7ktbh5i

— Balkan TJ (BIRN) (@BIRN_BTJ) March 16, 2016

رادوان کاراجیچ متهم به محاصره شهر سارايوو از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵ میلادی و گلوله باران ۴۴ ماهه پایتخت بوسنی است. کشتار جمعی بیش از ۱۰ هزار نفر طی این مدت یکی دیگر از اتهامات کاراجیچ است.

آیا دادگاه وی را به خاطر بازداشت هزاران مسلمان و کروات بوسنیایی، پاکسازی قومی و کشتار صدها نفر از ساکنان شمال غرب “بیلیانی” در بوسنی و هرزگوین محکوم می کند؟ مهمترین اتهام وارده به کاراجیچ جنایاتی است که در سربرنیتسا انجام داده است: قتل عام ۸۰۰۰ هزار مرد و جوان مسلمان شهر سربرنیتسا در سال ژوییه سال ۱۹۹۵، کشتاری که نه فقط طی دوران جنگ بوسنی، بلکه در تمام اروپا پس از جنگ جهانی دوم بی سابقه قلمداد می شود.

در مجموع راداوان کاراجیچِ ۷۱ ساله، متهم به ارتکاب ۱۱ مورد جنایت جنگی است که دو مورد آن به نسل کشی مربوط می شود. دادگاه وی بیش از شش سال طول کشیده است.
عده زیادی از مردم بوسنی سالهاست منتظر صدور حکم کاراجیچ هستند و امیداوارند که وی به خاطر این اتهامات بقیه عمر خود را پشت میله های زندان سپری کند. در حالیکه برای بسیاری از صرب های بالکان و به ویژه اقلیت صرب بوسنی، رهبر پیشین صربهای بوسنی قهرمان دوران جنگ است که از حقوق این تقلیت قومی در برابر مسلمانان و کروات ها دفاع کرد .

حسن نوهانویچ، یکی از بازماندگان کشتار سربرنیتساست. او زمان جنگ مترجم نیروهای سازمان ملل در سربرنیتسا بوده و درنتیجه می توانسته در کمپ سازمان ملل بماند. اما پدر و مادر و برادرش کشته شده اند. حسن سه سال پیش توانست در دادگاهی هلند را محکوم کند. او از نیروهای هلندی حافظ صلح سازمان ملل که برای ایجاد امنیت در سربرنیتسا مستقر شده بودند و در جریان کشتار واکنشی نشان نداده و نتوانستند جان مردم را نجات دهند، شکایت کرده بود.

حسن نوهانویچ درباره حکمی که برای کاراجیچ صادر خواهد شد می گوید: «مادر، پدر و برادرم جان خود را از دست دادند. من طی دوران جنگ در سربرنیتسا زندگی می کردم. من هم از کشتار ژوییه سال ۱۹۹۵ جان سالم به در بردم و هم از رنجی که حدود سه سال به طول انجامید. فکر می کنم سخت ترین دوران زندگی ام بود. دادگاه هر حکمی برای کاراجیچ صادر کند، فرقی به حال من و زندگی شخصی ام نمی کند، اما این حکم بر وضعیت کلی منطقه تاثیر خواهد داشت. چون از نظر من این منطقه ثبات سیاسی ندارد. هر روز سیاستمداران صربهای بوسنی یا رهبران سیاسی آنها بیانیه ای صادر کرده و می گویند که این کشور نباید وجود داشته باشد و این دقیقا همان کاری است کاراجیچ هم قصد داشت انجام دهد.»

در پایان سال ۱۹۹۵ پیمان صلح دیتون به جنگی که بیش صدهزار قربانی داشت، و دو میلیون نفر یعنی نیمی از جمعیت کشور را بی خانمان کرد، خاتمه داد.

اما پیمان صلح، تقسیم بندی قومیتی جمهوری بوسنی رابه رسمیت شناخت: فدراسیون بوسنی و هرزگووین و جمهوری صرب بوسنی (جمهوری صربسکا)؛ مسلمانان و کروات ها در یک سو و صرب ها در سوی دیگر.

همچنین در معاهده دیتون به طور ضمنی توافق شده بود که به پناهنده ها امکان بازگشت به خانه هایشان داده شود.

میرساد دوراتوویچ در سال ۱۹۹۳ به آلمان پناهنده شد. در سال ۲۰۰۱ به زادگاهش، بیلیانی که در شمال غرب جمهوری صرب بوسنی، بازگشت. خانواده دوراتوویچ، جزء ۱۴۰ قربانی کشتار معروف به «کشتار بیلیانی» بودند که در ژوئیه ۱۹۹۲ میلادی رخ داد.

پدرش جز اولین کسانی بود که جانش را از دست داد، برادر پانزده ساله اش هم از قربانیان است، خود وراتوویچ توانست جان سالم بدر ببرد چون به اردوگاه زندانی ها فرستاده شد. وی می گوید: «مرا همراه با برادرم و دو نفر دیگر به مرکز روستا بردند. بعد ما را جدا کردند. به برادر و پسرعمویم اجازه دادند به خانه برگردند. مرا سوار اتوبوسی کردند که به اردوگاه “کِتِرِرِم” می رفت اما اردوگاه پر بود در نتیجه ما را اول به “مان یاکا“، و بعد “ترنوپولی” و بالاخره به “اومارسکا” بردند. در این بین برادر و پسرعمویم را پلیس صرب در راه خانه دستگیر کرد و در جا کشت. همه اینها در یک روز اتفاق افتاد.»

سیزده سال طول کشید که باقیمانده اجساد برادر و پدر دوراتوویچ پیدا شود. او می گوید اگر کاراجیچ گناهکار شناخته شود، تا حدی برایش رضایت بخش است، اما این حکم به معنی اجرای عدالت نیست: «دردناکترین نکته این است که میراث کاراجیچ پابرجاست. میراث او جمهوری صربسکا است که روی جنایت و استخوانهای برادر، پدر، مادربزرگ و ۴۷ عضو دیگر خانواده من بنا شده است. اجرای عدالت واقعی برای قربانیان جنگ شامل محکوم شدن کاراجیچ و راتکو ملادیچ و همچنین از بین رفتن جمهوری صربهای بوسنی (صربسکا) است که براساس نسل کشی بوجود آمده است.»

Filming Reporter in Bosniaمیلومیر کوواچویچ، از صرب های بوسنی است که طی محاصره سارایوو، در شهر بود. وی پس از آن به فرانسه مهاجرت کرد. او عکاس است و به سارایوو بازگشته تا یک نمایشگاه از عکس هایی را که از کودکان سارایوو هنگام محاصره شهر گرفته برپا کند. از نظر کوواچویچ جنگ بوسنی پدیده پیچیده ای بود و یوگوسلاوی هنگامی از هم پاشید که گفتمان ملی گرایی به پشتوانه زور و اسلحه همه جا غالب شد.

وی می گوید که نمی خواهد در باره کاراجیچ صحبت کند و می افزاید: «دوست ندارم درباره اش صحبت کنم چون در جنگ خیلی چیزها را از دست دادیم. اغلب می گوییم کاراجیچ مقصر است. اما آیا واقعا او گناهکار است؟ یک نفر به تنهایی نمی تواند همه این کارها را بکند. ارتش های مختلف وجود داشت. چرا سازمان ملل که اینجا بودند هیچ کاری نکرد؟ عوامل مختلف و پیچیده ای در کار بود و من نمی خواهم در باره اش صحبت کنم چون از جهات مختلف اعمال نفوذ می شد. کم و بیش دنیا ما را به حال خود رها کرده بود و حالا دنیا می خواهد پشت کاراجیچ پنهان شود.»

برای میلووان بی یلستا مسئله مهم این است که همه بفهمند قربانیان جنگ بوسنی فقط مسلمان نبودند. او به صربهایی اشاره می کند که طی محاصره سارایوو جانشان را از دست دادند. بی یلستا در دوران جنگ شهردار پاله بود. پاله محلی بود که کاراجیچ طرحها و نقهایش برای قومیت زدایی را در آنجا کامل می کرد. بی یلستا اکنون شهردار شهری در جمهوری صربهای بوسنی است و می گوید در باره نقش کاراجیچ در جنگ سوء تفاهماتی وجود دارد.

وی می افزاید: «راداوان کاراجیچ هیچگاه تنها تصمیم نمی گرفت. با کسانی که با او نزدیک بودند مثلا معاون رئیس جمهور، رئیس پارلمان، نخست وزیر، و ژنرال ها نشست هایی ترتیب می داد و با آنها بحث های طولانی می کرد. راداوان کاراجیچ واقعا دموکرات بود حتی در طول جنگ خیلی ها بودند که از او به خاطر امتناع از اعلان جنگ انتقاد می کردند.»

حکم کاراجیچ هر چه باشد، همه را راضی نخواهد کرد. اما امید کسانی مثل حسن نوهانوویچ که جنگ بوسنی زندگیشان را یکسره دگرگون کرده است این است که این حکم پایان یکی از تاریکترین فصل های تاریخ کشورشان باشد. وی می گوید: «امیدوارم دست کم یک بخش از جامعه صرب حکم را به منزله اجرای عدالت بداند. اما در باره حقیقت نمی دانم که کدام مهمتر است حقیقت یا عدالت. هر دو باید در این حکم در نظر گرفته شود. حکم نباید فقط برای مجازات صادر شود و تنها نکته مهمش این باشد که محکوم چند سال در زندان خواهد ماند. محتوای حکم شاید تنها موردی درباره آنچه در دوره جنگ رخ داده باشد که می توان درباره آن به اجماع رسید.»

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

کارگران نامرئی در مزارع اروپا؛ حقوق کم، استثمار و در معرض خطر سلامت

زغال‌سنگ، طلای سیاه یا بلای جان لهستان؟

مسیر بالکان غربی، دروازه جدید مرگ برای پناهجوها