یمن؛ جنگی که پایان نمی یابد

یمن؛ جنگی که پایان نمی یابد
نگارش از Mohammed Shaikhibrahim
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button
لینک کپی پیست کد امبد ویدیو:Copy to clipboardCopied

جنگ بین شورشیان حوثی و دولت یمن از یک سال پیش در این کشور شعله ور است.

جنگ بین شورشیان حوثی و دولت یمن از یک سال پیش در این کشور شعله ور است. بیش از شش هزار نفر طی این درگیری ها جان خود را از دست داده و میلیونها نفر آواره شده اند و یمن در معرض خطر قحطی قرار دارد. محمد شیخ ابراهیم، گزارشگر یورونیوز تصاویر نادر و کمیابی از یکی از بحرانی ترین کشورهای جهان گرفته است. در این گزارش سعی می کنیم بفهمیم حوثی ها چه کسانی هستند و چگونه صنعا پایتخت یمن را به تسلط خود در آوردند؟ ویرانی ها و فجایع انسانی که در اثر محاصره نیروهای ائتلاف عربی به وجود آمده، تکان دهنده است. جنگ فراموش شده یمن موضع این برنامه کندوکاو است.

بیش از یکسال و نیم است که آتش جنگی هولناک در یمن شعله ور شده است. در یک سوی این نبرد نیروهای موسوم به مقاومت مردمی یمن، مورد حمایت ائتلاف عربی قرار دارد و در سوی دیگر آن جنبش “انصار الله” یمن معروف به حوثی هاست که با نیروهای وفادار به علی عبدالله صالح، رئیس جمهوری پیشین این کشور ائتلاف کرده اند.

استان لحج، در جنوب یمن مقر جبهه نیروهای موسوم به «کمیته مقاومت مردمی» است. آنها می خواهند تا شمال یمن پیشروی کنند. هدفشان بازپس گرفتن صنعا، پایتخت است که از سال ۲۰۱۴ در اشغال حوثی هاست. درگیری های مسلحانه و تبادل آتش بین طرفین و بمبارانهای شدید در ده ها جبهه ادامه دارد. هیچ امیدی هم به آتش بس و پایان درگیری ها نیست.

یکی از افسران ارتش یمن می گوید: «می خواهیم به مردم یمن اطمینان دهیم که آنها را به حال خود رها نمی کنیم و حتی یک وجب از خاک یمن را به دشمن نخواهیم سپرد. نبرد را تا بیرون راندن آخرین نفر از حوثیها و نیروهای وفادار به علی عبدالله صالح از خاک کشور ادامه خواهیم داد. »

ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی در مقابل حوثی ها

ائتلاف عربی به منظور بازگردان عبد ربه منصور هادی به قدرت، بمباران هوایی مواضع حوثی ها را با نام «عملیات طوفان قاطعیت» از مارس سال ۲۰۱۵ آغاز کرد و نقشی تعیین کننده را در این جنگ برعهده گرفت.

بزرگترین موفقیت ائتلاف عربی به رهبری سعودی، بازپس گیری شهر عدن در جنوب یمن از شبه نظامیان حوثی بود. به خاطر موقعیت جغرافیایی عدن، این بندر شهری راهبردی در این جنگ است. زیرا از آنجا می توان کشتیرانی در تنگه «باب المندب» را که یک مسیر تجاری بین المللی مهم است کنترل کرد.

فرماندار عدن می گوید: «ما آماده ایم با ابزار قانونی، صلح آمیز یا نظامی تمام شهرهای یمن را از کنترل حوثی ها خارج کنیم. حاضریم شرف و دین را از چنگال حوثی ها برهانیم. آنها گمراه شدگانند، کسانیکه با پشتیبانی ایران راهشان را از مردم یمن و از سنتهای آن ها جدا کرده اند.»

هرج ومرج در یمن، باعث شده القاعده جای پای خود را در استانهای جنوبی کشور محکم کند و عملا تبدیل به نیروی سوم قدرتمند این جنگ شود. نیروهای القاعده پایگاه خود را در جنوب یمن مستحکم کرده و به ویژه به نیروهای وفادار به ائتلاف عربی حمله می کنند.

جنگ یمن و دخالت نیروهای خارجی

حوثی ها از سپتامبر سال ۲۰۱۴ میلادی صنعا، پایتخت را به تصرف کامل خود درآورده اند. دهها هزار تن از نیروهای مسلح گروه انصار الله همه امور شهر را بر عهده دارند: تمام ساختمانهای مهم دولتی در اختیار آنهاست. آنها حتی اعلامیه قانون اساسی جدیدی هم صادر کرده اند که بر اساس آن محمد الحوثی، رئیس “کمیته انقلاب” موقتا بالاترین مقام کشور است.

محمد الحوثی رئیس «کمیته انقلاب» می گوید: «ما حاضریم تا آخر برای استقلال کامل کشور و کوتاه کردن دست خارجی ها بجنگیم. ما بر همه کسانی که به خاک ما تجاوز کرده اند، غلبه خواهیم کرد. چه کسی در این جنگ بازنده است؟ شکست خوردگان این جنگ کودکان عرب و مسلمانان هستند. دشمنان ما در جنوب کشور گروههای ترویستی را پایه ریزی و پشتیبانی می کنند، ولی تظاهر می کنند با آنها در حال جنگ هستند.»

در صنعا از حوثی ها به خوبی حمایت می شود، به خصوص قبایل متعدد یمن که هسته اصلی جامعه را می سازند، پشتیبان آنها هستند. از سوی دیگر، بسیاری از رهبران نظامی یمن هم به جنبش حوثی ها پیوسته اند و به این ترتیب “انصارالله” و حوثی ها به ویژه در شمال کشور به قویترین و مهمترین نیروی یمن بدل شده اند.

محمد علی الحوثی می گوید: «ما فکر می کنیم که عربستان سعودی به میل خود وارد این جنگ نشده بلکه به او دستور داده شده است رهبری جنگ را بر عهده بگیرد. ما فکر می کنیم آمریکا به عربستان دستور داده وارد جنگ شود. آمریکایی ها عملیات بمباران هوایی را هدایت می کنند، تصمیم می گیرند به کدام اهداف حمله شود و موقعیت و مختصات این نقاط روی نقشه را به عربستان نشان می دهند.»

همه جا روی دیوار و تیر چراغ برق شعار نوشته شده است: «مرگ بر آمریکا، مرگ بر اسرائیل، لعنت بر یهودیها، اسلام پیروز است». برخی گزارش ها حاکی از آن است که حزب الله لبنان نیز از حوثی ها حمایت می کند. نیروهای نظامی وفادار به علی عبدالله صالح هم که پس از انقلاب ۲۰۱۱ یمن استعفا کرد نیز از حوثی ها پشتیبانی می کنند. رئیس جمهور پیشین یمن هنوز در برخی از زمینه ها تصمیم گیر اصلی است.

شهروند یمن می گوید: «ویرانی بس است. چرا جامعه یمن به این شکل فروپاشیده است؟ چه کسی این وضعیت را به وجود آورده و هدفش چه بود؟ این وضع یمن را به کجا می برد؟ این تجاوزها کشور را به کلی نابود کرده است. هیچ چیز مثبتی به دست نیامده است و این حمله عربستان سعودی به ما، اصلا قابل توجیه نیست. ما می توانیم بیشتر از این هم بجنگیم، اما باید پرسید چرا علیه یکدیگر می جنگیم؟»

ویرانی های گسترده در صعده، پایگاه حوثی ها

صعده، شمالی ترین شهر یمن ، محل پیدایش جنبش “انصارالله” ِحوثی هاست. در زمانی حکومت علی عبدالله صالح، رئییس جمهوری سابق، صعده مرکز درگیری های متعددی میان حوثی ها و نیروهای دولت مرکزی بود و حالا باز هم این شهر در خط مقدم است. در اینجا ویرانی همه جا به چشم می خورد: ساختمانی نیست که سالم مانده باشد، منطقه و خیابانی نیست که در اثر این جنگ، و درگیریهای پیشین آسیب ندیده باشد. صعده خانه حوثی ها و پایگاه آنهاست.

شهر صعده موقعیت مهمی در این جنگ دارد. علاوه بر این که پایگاه جنبش “انصارالله” است، یکی از شهرهای نزدیک به مرز عربستان سعودی نیز هست، در نتیجه یکی از شهرهایی است که در جنگ بیش از دیگر شهرها آسیب دیده است.

بمبارانهای شدید صعده حمایت شهروندان محلی از حوثی ها را دوچندان کرده است. طی سال های گذشته بمبارانهای هوایی، محاصره که مردم محلی آن «شش جنگ » علیه رژیم علی عبدالله صالح می نامند و همچنین جنگ فعلی در برابر عربستان سعودی و کشورهای ائتلاف عربی، نه تنها مقاومت شهر را تضعیف نکرده، بلکه باعث تقویت آن شده است.

یک شهروند یمنی می گوید: «یمن مردم قوی و شجاع دارد که گور متجاوزان را می کنند. ما نمی گذاریم یک گام از مرز جلوتر بیایند. سرنوشت همه آنها در این جنگ شکست است.»

عربستان سعودی حوثی ها را متهم کرده که به مرزهای جنوبی این کشو تجاوز کرده، و شهرهای مرزی را بمباران کرده و همچنین پاسگاه های سعودی در مرز یمن را اشغال کرده اند. حوثی ها این ادعا را انکار می کنند، و اقدامات خود را تنها دفاع در برابر بمباران هوایی سعودی ها و مرگ هزاران نفر از هموطنان خود می دانند.

نقض قوانین بین المللی مخاصمات مسلحانه

راشا محمد، از سازمان عفو بین الملل می گوید: «همه طرف ها مرتکب جنایت جنگی شده اند: هم نیروی های ائتلاف، هم حوثی ها و هم گروه های ضد حوثی که در میدان جنگ هستند. ما به همه استان ها رفته ایم و در باره حملات زمینی از سوی همه نیروهای مسلح در عدن و تَعِز مدرک جمع کرده ایم. اعلام کرده ایم که همه طرف های درگیر مخاصمه مرتکب جنایت جنگی شده اند و جامعه بین المللی باید همه این جنایت ها را محکوم کند.»

در جنگ یمن همه سلاح های مدرن به کار رفته است، از جمله سلاحهایی که ممنوعیت بین المللی دارند یا این که برای میدان های جنگ کامل مناسبند و نه برای شلیک به سوی مناطق شهری پرجمعیت. به گفته سازمانهای بین المللی از جمله سازمان دیده بان حقوق بشر و عفو بین الملل انفجار بمبهای خوشه ای باعث مرگ صدها غیرنظامی در مناطق مسکونی شده است.

همچنین طبق گزارش های بین المللی وزن بمب ها، تسلیحات و موشک های بکار رفته در این جنگ با میزان تهدید نظامی متناسب نیست. از چند گوشه جهان صداهایی در اعتراض به این نقض قواعد پذیرفته جنگ برخاسته است.

متخصصان در یمن درتلاشند بمب ها و موشک ها و به ویژه بمبهای خوشه ای منفجر نشده را که در چند ناحیه در مناطق وسیعی پراکنده شده اند خنثی کنند. اما به دلیل تحریم هایی که بر یمن اعمال شده این متخصصان نمی توانند تجهیزات لازم برای انجام کارشان را تهیه کنند.

حوثی ها، عربستان سعودی و کشورهای متحدش را به استفاده از چندین سلاح ممنوع علیه مردم غیرنظامی متهم کرده اند. آنها سکوت جامعه بین المللی در این باره را محکوم کرده و از راجع بین المللی می خواهند به سرعت به این موضوع رسیدگی کنند.

ژنرال یحیی الحوثی می گوید: «در بین سلاح ها، بمب های بریتانیایی فرانسوی هم پیدا کرده ایم اما بیشتر، بمبهای آمریکایی هستند. مهماتی که در یمن به کار رفته است به خصوص در ناحیه مأرب از نوع بمب های خوشه ای، فسفر سفید، و سلاح های شیمیایی است.»

به همراه جنگجویان انصارالله به کوه های بلند اطراف صنعا در نا حیه کوههای الفج عطان می رویم. اینجا مورد هدف بمب هایی قرار گرفته که مخصوص نابود کردن انبار مهمات زیرزمینی است. قله کوه تکه تکه شده و ویرانی ها عمیق است. یک سرهنگ از نیروهای انصار الله ادعا می کند که نیروهای ائتلاف عربی برای بمباران از سلاح های نوترونی استفاده کرده اند. البته شواهد این را نشان نمی دهد. وی می گوید: «کارشناسان سلاح هایی را که به کار رفته است، شناسایی کرده اند و به ما اطمینان می دهند که دست کم یک سلاح نوترونی در اینجا به کار برده شده است. کوه ها منفجر شده اند و قطعات کوه مثل ترکش به اطراف پرتاب شده و مهمات ذخیره شده هم منفجر شده است مردم غیرنظامی که در نزدیکی آنها زندگی می کرده اند همه کشته شده اند.»

خطر قحطی در یمن؛ کمکهای بین المللی کافی نیست

ناحیه بمباران شده بیش از دو کیلومتر وسعت دارد و به گفته وزارت بهداشت یمن این انفجارها باعث مرگ صدها تن شده است. نظامیان ائتلاف کشورهای عربی می گویند که آنها تنها انبار مهمات را هدف قرار داده اند. این انبار در نزدیکی مناطق مسکونی بوده، اما مستقیما به مناطق مسکونی حمله نشده است و وقتی این بمب ها به این انبار سلاح مهمات برخورد کرده کسی از انفجارهای عظیمی که در پی داشته، در امان نبوده است.

پیامدهای این جنگ برای زندگی روزمره مردم یمن وحشتناک است. بیشتر شهرهای کشور به ویژه صنعا تحت محاصره نیروهای ائتلاف کشورهای عربی قرار گرفته، مواد غذایی به سختی پیدا می شود، آبی موجود در لوله های آب قابل آشامیدن نیست، و ذخیره دارو به پایان رسیده است و شبها هم از برق خبری نیست.

یک شهروند می گوید: «این محاصره برای ما رنج و بدبختی آورده است. آرد نداریم که نان بپزیم. آب نیست و موادغذایی هم پیدا نمی شود. مرز اصلی بسته است و و بندر حدیده هم بسته شده و کمک های بشردوستانه برای دارو و غذا هم به ما نمی رسد و نیروگاه های برق یمن هم بمباران شده و برق نداریم.»

جنگ، فقر را هم بدنبال داشته است: نزدیک به ۲۱ میلیون نفر از جمعیت ۲۶ میلیونی یمن از جنگ آسیب دیده اند. ۹ میلیون نفر از کمبود مواد غذایی رنج می برند و در معرض خطر قحطی قرار دارند. همه اینها در کشوری رخ می دهد که پیش از شروع جنگ یکی از فقیرترین کشورهای عرب بود.

یک شهروند می گوید: «کودکانمان به علت قحطی تلف می شوند ما حتی یک پاکت شیر هم جایی پیدا نمی کنیم. به خدا قسم که بچه ها را دیده ام که از گرسنگی می میرند. جنین زن ها سقط می شود چون غذا ندارند و گرسنه هستند و برای درمان هم دارو نداریم.»

بسیاری از مردم یمن که جانشان به لب رسیده و هر روز در برابر ادارات سازمان ملل در صنعا دست به تظاهرات می زنند. آنها خواستار دخالت جامعه بین الملل در این درگیری هستند. آنها سازمان ملل را به همدستی با دشمنانشان متهم می کنند. آنها می گویند که سازمان ملل هیچ کاری برای کمک به آنها یا نجات مردم یمن انجام نمی دهد.

سازمان ملل تخمین می زند که حدود دو میلیون و هشتصد هزار یمنی بی خانمان شده اند.

نمایندگان سازمان ملل خود را در جایگاه متهم می یابند اما به نظر می رسد این متهم می تواند ادعای بی گناهی کند. جیمی مکگولدریک از سازمان ملل می گوید: «محدودیت واردات غذا و مواد دارویی و سوخت برای همه بسیار مشکل ایجاد کرده است. ما از جامعه بین الملل درخواست ۱٫۸میلیارد کمک کردیم، اما الان در ماه پنجم سال فقط ۱۶ درصد نیاز ما برآورده شده است.»

جنگ و خرابی بسیاری از خانه ها باعث شده خانواده ها به اردوگاه های موقت پناه بیاورند که سرپناهشان چادری ابتدایی است و هچنان برای پیدا کردن غذا و آب و دارو به سختی تلاش می کنند. سازمان ملل تخمین می زند که حدود دو میلیون و هشتصد هزار یمنی بی خانمان شده اند.

یکی از ساکنان اردوگاه می گوید: «هیچ چیز نداریم، لباس، غذا، آب هیچ نداریم. وضعیت ما خیلی بد است و خیلی رنج می بریم. در زباله دنبال پس ماند غذا می گردیم، مریض می شویم، گرسنه هستیم و به بیمارستان هم نمی توانیم برویم. فقط می توانیم دعا کنیم.»

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

مشکلات تهیه گزارش در یمن از نگاه خبرنگار یورنیوز

کارگران نامرئی در مزارع اروپا؛ حقوق کم، استثمار و در معرض خطر سلامت

زغال‌سنگ، طلای سیاه یا بلای جان لهستان؟