به تازگی، موافقتنامهای میان بانک انکشاف/ توسعه آسیایی و وزارت مالیه افغانستان به امضاء رسیده است که براساس این موافقتنامه، بانک توسعه آسیایی متعهد به پرداخت ۴۱۵ میلیون دلار کمک بلاعوض برای تقویت ظرفیت انرژی در افغانستان میشود.
از این مبلغ، حدود ۱۸۸ میلیون دلار از طرف بانک توسعه آسیایی، حدود ۲۲۵ میلیون دلار از طریق صندوق زیربنایی پول افغانستان (AITF) و یک میلیون دلار از طرف صندوق جمهوری خلق چین برای هماهنگیهای منطقهای و کاهش فقر اختصاص یافته است که پنج میلیون دلار باقیمانده را دولت افغانستان از منابع داخلی خود تامین خواهد کرد.
اکلیل حکیمی
اولویت دولت افغانستان
اکلیل حکیمی روز سه شنبه، در مراسم امضای این تفاهمنامه در کابل گفت: «بخش انرژی از اولویتهای دولت افغانستان برای رشد اقتصادی است و دولت افغانستان بهطور مشترک با بانک انکشاف/ توسعه آسیایی در انرژی برای بهبود وضعیت اقتصادی همکاری میکند.»
تام پنیلا، رئیس بانک توسعه آسیایی نیز در این باره گفت: «کمک بلاعوض، شامل تقویت برنامۀ ملی تأمین انرژی حکومت افغانستان بوده و هدف آن رشد اقتصادی، ایجاد فرصتهای کاری و کاهش فقر است.»
بانک انکشاف آسیایی به عنوان بزرگترین نهاد تمویل کنندۀ بخش انرژی از طریق بودجۀ ملی دولت افغانستان، تاکنون حدود ۲.۲ میلیارد دلار را برای انرژی در افغانستان هزینه کرده است.
به گفته کارشناسان این موافقتنامه برای تامین مالی بعضی از پروژههای برق به مصرف میرسد. از جمله ساخت تعدادی از ساب استیشنهای پروژههای برق ۵۰۰ کیلولت توتاپ و ۲۲۰ کیلو ولت از مسیر دوشی به بامیان به مصرف خواهد رسید. پیش از این، جنبش روشنایی اعتراضات مختلفی را در داخل و خارج افغانستان برای وادار کردن دولت این کشور برای انتقال برق توتاپ از مسیر تعیین شده ماستر پلان برق افغانستان سازماندهی کردند اما دولت افغانستان بر انتقال برق توتاپ برخلاف مسیر تعیین شده ماستر پلان برق افغانستان پافشاری کرد.
تداوم کمبود برق تا چند سال دیگر
تقی امینی، عضو کمیته تخنیکی/فنی جنبش روشنایی، در این باره به یورونیوز گفت: «این تفاهمنامه تا چند سال دیگر، مشکل کمبود برق در کابل و سایر ولایات افغانستان را حل نخواهد کرد. در این زمینه، دو اشتباه اساسی را دولت افغانستان (شرکت برق برشنا به عنوان متخصص قضیه)، بانک انکشاف/ توسعه اسیایی و دیگر حمایت کنندگان بخش برق از جمله آمریکا مرتکب شدهاند.»
تقی امینی، عضو کمیته فنی جنبش روشنایی
وی افزود: «کمک کنندگان، هزینههای زیادی را تا حالا برای ساخت خط برق از کابل به مناطق جنوبی و شرقی هزینه کردهاند. این خط برق تنها بودجه مصرف کرده است ولی تا زمانی که خط برق ۵۰۰ کیلو ولت ترکمنستان وصل نشود، بدون برق باقی میماند. اگر همین هزینهها را دولت با ساخت خط از مرز ترکمستان شروع میکرد و به سوی جنوب و شرق ادامه میداد تا حالا برق از ترکمنستان به کابل وصل شده بود و حداقل در کابل کمبود برق نداشتیم.»
به گفته وی «حکومت افغانستان باید برق توتاپ را از مسیر بامیان منتقل میکرد تا در عرصه انرژی خودکفا می شدیم اما با شرایط فعلی که حکومت افغانستان برخلاف ماستر پلان برق عمل میکند تا چند سال دیگر با کمبود برق و خاموشیهای بیشتر در پایتخت و ولایت دیگر افغانستان مواجه خواهیم شد.»
در حال حاضر، افغانستان در زمستان با مشکلات قطعی برق در شبانه روز با قطعی برق از ۱۲ ساعت تا ۱۶ ساعت مواجه است.
در سالهای گذشته، نا امنیهای شمال افغانستان و دسترسی شورشیان به برخی از خطوط برق و برف کوچ/ بهمنهای زمستانی، انتقال برق از مسیر سالنگ را با اختلالات متعددی مواجه کرده است.