رای گیری الکترونیک شیوه برگزاری انتخابات، از زمان ثبت نام تا اخذ رای و شمارش آرا به صورت رایانه ای است. ابزارهای مورد استفاده در این روش، سامانهها و دستگاههایی هستند که قابلیت ذخیره و اخذ رای از طریق اینترنت به وسیله کامپیوتر شخصی یا موبایل را دارند. با این حال این شیوه رایگیری در اروپا با وجود توسعه گسترده فنآوریهای رایانهای گسترده مورد استفاده قرار نمیگیرد.
ادعا میشود منافع سیاسی یکی از دلایل عدم تمایل سیاستمداران در کشورهای اروپایی نسبت به رای گیری الکترونیک (اینترنتی) است.
بر اساس این ادعا مشارکت بالا در انتخابات الزاما برای احزاب سیاسی امری مثبت نیست. رای گیری الکترونیک آسان و قابل دسترسی است و جمعیت زیادی را به رای دادن تشویق می کند. همین موضوع موجب هراس سیاستمداران می شود. شاید افزایش گرایش به احزاب راستگرای افراطی و عوامگرایان، یکی از دلایل نگرانی سیاستمداران کهنهکار اروپایی از مشارکتِ بیشتر در انتخابات باشد.
از سوی دیگر در حالی که دولتها از ناامنی سیستم انتخابات الکترونیک صحبت می کنند، کارشناسان خطر آن را اگر نه کمتر، که هم رده با سیستم انتخابات سنتی و شمارش رای کاغذی می دانند.
استونی تنها کشور عضو اتحادیه اروپا است که این سیستم رای گیری را پیاده کرده است و شهروندان این کشور میتوانند از طریق اینترنت رای دهند. سوئیس نیز از این نوع رای گیری استفاده میکند اما تنها در برخی از مناطق و نه همه کشور.
مخالفت سیاسی
میکل سولواک، متخصص رفتارهای انتخابات الکترونیکی از دانشگاه تارتو استونی معاقد است که در اروپا مخالفت نسبت به این سیستم رای گیری سیاسی است. وی میگوید: «هرگز نمیبینید که بطور علنی با آن مخالفت شود اما وقتی که با نمایندگان برخی نیروهای سیاسی صحبت می کنید، متوجه میشوید که مشکل آنها قدرت سیاسی است.»
آقای سولواک میافزاید: «هنوز در این مورد مخالفتهای سیاسی وجود دارد. چرا؟ مسلما سیاستمداران میخواهند سهم بیشتری از آرا را داشته باشند و در انتخابات الکترونیک سوالی که برای آنها مطرح است این است که [آیا تغییر سیستم رایگیری] برای آنها نفع سیاسی دارد یا خیر.»
این در حالی است که به عقیده شماری از کارشناسان رای گیری الکترونیک به لحاظ پراکندگی جمعیت به نفع و ضرر گروه سیاسی خاصی نیست.
نگرانی های امنیتی
یکی دیگر از دلایل مخالفت با رای گیری الکترونیک نگرانی سیاستمداران از امکان تقلب در انتخابات است.
لیزا پست، کارشناسان ارشد سیستمهای اطلاعاتی در دولت استونی در کنفرانس امنیت سایبری در لهستان گفت که ریسک تقلب در انتخابات الکترونیک و انتخابات کاغذی به یک مقدار است.
وی معتقد است که یکی از راه های جلوگیری از تقلب ایجاد شناسه دیجیتالی برای هر شهروند است. با این شناسه اینترنتی حتی میتوان مالیات پرداخت و عملیاتهای بانکی انجام داد.
میکل سولواک، پژوهشگر رفتارهای انتخاباتی نگرانی های در مورد امنیت رای گیری الکترونیکی را تایید میکند اما معتقد است که همین مشکل می تواند برای را گیری کاغذی در زمان ورود اطلاعات شمارش آرای کاغذی در سیستم های کامپیوتری نیز ایجاد شود.
وی می گوید: «من شخصا فکر می کنم که رای گیری الکترونیکی امنتر است زیرا این سیستم رایها را رمزگذاری می کند. بنابراین امنیت آن از یک رای که در کاغذ نوشته شده بیشتر است.»
تاثیر رای گیری الکترونیکی در مشارکت مردمی
استفاده از رای گیری الکترونیک، مشارکت در انتخابات را برای شهروندان راحت تر می کند.
با این وجود در استونی این سیستم میزان مشارکت را مقدار کمی تغییر داده است. تنها یک سوم رای دهندگان در سالهای اخیر از این سیستم استفاده کرده اند.
به عقیده آقی سولواک با اینکه رای گیری الکترونیک میزان مشارکت در انتخابات را زیاد تغییر نداده اما باعث شده کسانی که این شیوه را برای مشارکت برگزیدند، در سالهای بعد نیز از همین روش برای رای دادن استفاده کنند. بنابراین استفاده از این فنآوری در بلندمدت میتواند درصد جمعیت رای دهنده را ثابت نگاه دارد و حداقل از کاهش مشارکت جلوگیری کند.
او میگوید که دلیل کاهش مشارکت این نیست که رای دادن سخت یا ناخوشایند است. مشارکت کم، به دلیل بیمیلی به سیاستهای سیاستمداران است و حل این مشکل بر عهده سیستم رای گیری الکترونیک نیست بلکه بر عهده خود سیاستمداران است.
او می گوید: «این روش مشارکت را برای کسانی که رفتن به شعبه های اخذ رای برایشان دشوار است افزایش میدهد. افرادی که در مسافرتهای طولانی هستند، یا خارج از کشور زندگی می کنند و یا به دلیل ناتوانی جسمی نمیتوانند به پای صندوق بیایند.»