آيا رومانیایی ها موفق خواهند شد دهه ها فساد اداری را ریشه کن کنند؟

رومانی طی یکسال گذشته با بلاتکلیفی سیاسی دست و پنجه نرم می کند. از سوی دیگر کشور صحنه اعتراضات مردم به تلاشهای دولت برای تضعیف نظام عدالت در کشور است. اصلاحات قوانين دادگستری مبارزه با فساد مالی، جرایم سازمان یافته و پیگرد قانونی متخلفان عالی رتبه را مشکل می کند. خبرنگار یورونیوز از قلب مبارزات مردم با فساد در بخارست گزارش تهییه کرده است.

مقامات عالی رتبه در این کشور به فساد مالی، اختلاس و تقلب در بودجه اتحادیه اروپا متهم هستند. یک نمونه از این وضعیت لیویو دراگنا رئیس حزب است که در حال حاضر از تصدی شغل دولتی محروم شده است. او در سال ۲۰۱۶ به اتهام تقلب در انتخابات محاکمه شد و گناهکار شناخته شد و اکنون به خاطر سوء استفاده از کمک های مالی اتحادیه اروپا متهم به اختلاس اموال دولتی نیز شده است. اما او تنها کسی نیست که در این وضع قرار دارد و بسیاری دیگر نیز در همین وضعیت هستند.

از سوی دیگر دولت این کشور در تلاش است تا اصلاحاتی را در قوانین دادگستری انجام دهند. این اصلاحات تعقیب قانونی این جرایم را سخت می کند. اتحادیه اروپا شده است.

مخالفان انجام این اصلاحات در داخل کشور، از جمله کلاوس یوهانیس، رییس جمهوری می گویند که هدف از این اصلاحات، ایجاد مانع برای مبارزه با فساد است. البته دادگاه قانون اساسی به تازگی اعلام کرده که در اصلاحات جنجالی تجدیدنظر می کند.

هرگز در این کشور چنین شکاف و اختلافی بین کارگزاران فاسد از یک سو، و فعالان ضد فساد و دادستان ها و قاضی های امین و درستکار در سوی دیگر وجود نداشته است.

این مسئله باعث نگرانی اتحادیه اروپا شده است. متحدان رومانی از اروپا گرفته تا ایالات متحده آمریکا به این کشور اروپای شرقی هشدار داده اند که به تعهداتش برای مبارزه با فساد عمل نمی کند. احترام به حاکمیت قانون پیش شرطی برای عضویت کشور به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۷ بود.

آتیلا بیرو سرپرست گروهی از روزنامه نگاران، فعالان اجتماعی دررومانی است که در سال ۲۰۱۲ در رومانی به راه افتاده است. کار این گروه موسوم به «قیام» تحقیق درباره جرایم سازمان یافته و برملا کردن فسادهای اداری است.

آتیلا می گوید که این گروه مشغول تحقیق و برررسی عملکرد رهبر حزب سوسیال دموکراتها، حزب حاکم در رومانی است.

او می افزاید: «از لیویو دراگنا صحبت می کنم که در حال حاضر یکی از بانفوذترین سیاستمداران رومانی است. او صاحب یک شرکت محلی ساختمان سازی به نام «تل دروم» است این اطلاعات را از یک گزارش سرویسهای مخفی رومانی بدست آورده ایم. شرکت او با استفاده از صدها میلیون یورو از ﻣﺤﻞ ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ دوﻟﺖ و بودجه محلی رشد کرده است. بودجه محلی به منطقه تلئورمان اختصاص داشته، که زادگاه دراگناست و توسط خود او اداره می شود.»

او می گوید: «دهها هزار یورو، هزینه خودروی لوکس پسر او را شرکت «تل دروم» تامین کرده است. متوجه شدیم که ۴۰۰ میلیون یورو از بودجه دولتی و بودجه محلی به این شرکت اختصاص داده شده و از این طریق به جیب دوستان و احیانا پسرش رفته است.»

دراگنا در منطقه تلئورمان قدرت بسیار دارد. مأموران اداره مبارزه با فساد مالی در رومانی، پس از تحقیق درباره او و شرکت «تل دروم» متوجه شده اند که آنها که با راه اندازی یک سازمان جنایی پنهان، این اموال را در دست گرفته اند.

«پرونده بلینا»، انتقال غیرقانونی اموال عمومی به شرکت های خصوصی

کارمن دومیترسکو، روزنامه نگار تحقیقی این منطقه است که درباره پرونده موسوم به «بلینا» (Belina) کار می کند. این پرونده درباه قراردادهای اجاره مشکوک، انتقال اموال عمومی به شرکت های خصوصی است.

کارمن دومیترسکو می گوید که جزیره بلینا جزو اموال دولتی بوده است: «شکل این است که جزیره بلینا در ابتدا متعلق به دولت رومانی بود. آقای دراگنا آن موقع وزیر توسعه منطقه ای بود و “سویل شحاده هم وزیر خارجه در این کابینه بود. دراگنا انتقال واگذاری جزیره بلینا را به شرکت «تل دروم» تصویب کرد. گمان می رود که او این جزیره را به شکل پنهانی اداره می کند.

از نظر دراگنا اتهامات اداره ملی مبارزه با فساد اداری، «خشونت علیه دولت» است و قصد این اتهامات هم تخریب حزب سوسیال دموکرات است.

یکی از افراد محلی می گوید که نگران شبکه گسترده دراگناست. این فرد نمی خواهد هویتش فاش شود او را جورجه می نامیم. جورجه می گوید: «قبل از این قرارداد مشکوک، برای ماهیگیری به جزیره بلینا می آمدیم. اما الان همانطور حصار کشیده اند و ورود به این منطقه ممنوع است. بعد از اینکه شرکت «تل دروم» اداره جزیره را در دست، این موانع را اینجا نصب کردند. فقط همکاران شرکت به اینجا دسترسی دارند.»

دراگنا و شرکت «تل دروم» متهم هستند که برای چندین قرارداد غیرقانونی مربوط کارهای جاده سازی درحوزه دولتی، یک شبکه جنایی ایجاد کرده و قیمت برخی از تجهیزات را بیش از اندازه افزایش داده اند. آنها با کمک اسناد جعلی بیش از ۲۰ میلیون یوور از بودجه اتحادیه اروپا استفاده کنند. واحد مبارزه با فساد در اتحادیه اروپا مشغول بررسی این موضوع است.

کارمن دومیترسکو می گوید: «پول این پروژه ها را مالیات دهنده های اروپایی تأمین کرده اند. همه این کلاهبرداریها به ساخت این جاده ها در مناطق روستایی مربوط می شود که انجامش بر عهده شرکت دراگنا، تل دروم است. با توجه به اینکه مناقصه های دولتی را جعل کرده اند می فهمیم که کجا اختلاس شده است و چرا اداره مبارزه با فساد رومانی هم به این وضعیت رسیدگی می کند.»

مدیر اداره ملی مبارزه با فساد در رومانی: تغییرات پیشنهادی برای اصلاح قوانین واکنشی است به بازرسیهایی اداره مبارزه با فساد

اداره ملی مبارزه با فساد در رومانی، پنج سال گذشته، هفتاد نفر از مقامات بلندپایه عامل فساد مالی را به دادگاه کشانده است، از جمله یک نخست وزیر، دو تن از معاونان نخست وزیر، ۱۱ وزیر و ۵۰ نماینده مجلس.

لورا کووسی، مدیر اداره ملی مبارزه با فساد اداری در رومانی است. اما وقتی دولت طرح تغییر نظام قضایی را به میان آورد، او بسرعت دست به افشاگری زد.

او می گوید: «من فکر می کنم تغییرات پیشنهادی ناشی از خواستی واقعی برای اصلاح قوانین قضایی نیست، بلکه واکنشی است به بازرسیهایی که اخیرا اداره مبارزه با فساد آغاز کرده است. همچنین واکنشی است به احکام اخیر قضات در پرونده هایی که ما به دادگاه برده ایم. در بسیاری از این پرونده ها شواهد را در نتیجه عملیات پنهانی به دست آوردیم. اما دیگر نه تنها نمی توانیم از چنین ابزاری در بازرسی هامان در موارد وقوع فساد استفاده کنیم، بلکه کار دادستان در رسیدگی به قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان، و جرائم سایبری نیز با مشکل مواجه خواهد شد. آنها قوانین را بی اثر می کنند و ابزاری را که ما در رسیدگی به موارد جرم و جنایت به کار می بریم از میان می برند.»

سوسیال دموکراتها می گویند که مدیر اداره ملی مبارزه با فساد اداری در رومانی از نظر سیاسی بی طرف نیست. او مانند همه کسانی که علیه فساد مبارزه می کنند ابزارهای تحقیقی وسیعی در دست دارد. اما درهیچ کدام از آنها هیچ نشانه ای مبنی بر وابستگی او به حزب سیاسی خاصی را به چشم نمی خورد.

سربان مارینسکو، معمار است او و همکارانش در یک مناقصه دولتی برای طراحی دوباره میدانی در شهر رمنیکو ولچا برنده شدند. شهردار شهر از حزب محافظه کار لیبرال ملی رومانی است و از سربان و همکارانش درخواست رشوه کرده است. سربان تصمیم گرفت به سراغ به کسانی برود که با فساد مبارزه می کنند.

او می گوید: «ما در مناقصه دولتی برنده شدیم و پروژه مان را انجام و آن را تحویل دادیم. بعد سر و کله شهردار پیدا شد و گفت باید ۱۰ درصد به من بدهید فقط به خاطر اینکه اینجا شهر من است. وقتی او را دیدیم، روی یک تکه کاغذ چیزی نوشت. سلام کرد. کاغذ را روی میز گذاشت و سپس گفت: بهتر است آن را بخوانید. همکاری که با من بود گیج شده بود. او یک دوربین مخفی با خود داشت و سعی کرد از کاغذ فیلم بگیرد. نوشته روی کاغذ را خواند و جواب داد: بله ما این کار را انجام می دهیم، یعنی ۱۰ درصد به شما می دهیم. شهردار بعد از شنیدن این حرف، خیالش راحت شد و شروع به صحبت در مورد چیزهای مثبتی کرد که ما می توانیم در آينده به عنوان همکار با هم انجام دهد.»

### «راه پیمایی امید» در بخارست

شهردار فاسد زندانی شد. این یعنی هنوز در رومانی امید وجود دارد. راهپیمایی اعتراضی به فساد در رومانی هم «راهپیمایی امید» نامیده می شود. اما نگرانی هنوز باقی است: تغییراتی که می خواهند در قوانین بدهند چند شکل مختلف اختلاس و کلاهبرداری را از حالت غیرقانونی خارج می کند.

تودور کارستویو، یکی از معترضان حاضر در «راه پیمایی امید» می گوید: «یک گروه مافیا کشور ما را اداره می کند. خیلی از سیاستمداران حزب حاکم، حزب سوسیال دموکرات در رومانی مشکل قانونی دارند و هدفشان از انجام اصلاحات در نظام قضایی هم برطرف کردن مشکلات قانونی شان است.»

معترضان پرچم اتحادیه اروپا را در دست دارند، یکی از آنها ۱۱ روز را با پای پیاده از شهر کلوش در ۴۵۰ کیلومتری پایتخت واقع پیموده است تا در این رویداد بزرگ اعتراضی شرکت کند. او می گوید: «پرچم اتحادیه اروپا را حمل می کنیم چون رومانی بخشی از اتحادیه اروپاست. ما نمی خواهیم میان رومانی و اتحادیه اروپا بین شرق و غرب فاصله بیفتد. ما بخشی از اتحادیه اروپا هستیم و می خواهیم در اتحادیه اروپا بمانیم.»

مردم برای شرکت در «راهپیمایی امید» از سراسر کشور با اتوبوس، با هواپیما، قطار و یا حتی با پای پیاده به بخارست آماده اند. این راهپیمایی را تعدادی از فعالان اجتماعی از طریق شبکه های اجتماعی ترتیب داده اند.

معترضان می گویند قوانین دقیقاً به گونه ای تغییر داده می شوند که دراگنا رهبر حزب و افراد وابسته به شبکه او از مجازات و زندان در امان بمانند.

#rezist#corruption in #Romania: March of Hope reaches Bucharest euronewsinsidrs</a> <a href="https://twitter.com/hashtag/euronewsreport?src=hash&ref_src=twsrc%5Etfw">#euronewsreport</a> <a href="https://twitter.com/euronews?ref_src=twsrc%5Etfw">euronewspic.twitter.com/4V2FQaBHso

— Hans von der Brelie (@euronewsreport) 20 janvier 2018

«تغییر قوانین گامی به سوی دیکتاتوری است»

دیانا ماریا ویکو، از یک سازمان غیر دولتی موسوم به «اینیسیاتیوا رومانیا» می گوید: «قوانین جدید امکان کنترل سیاسی بر قوه قضائیه را به وجود می آورد. یعنی شخصیتهای فاسد در ائتلاف حاکم از تعقیب و محکومیت قضایی مصونیت پیدا می کنند.»

یکی از گروهای معترض که با استفاده از شبکه های اجتماعی در سراسر رومانی شکل گرفته است، «فساد کشنده است» (CORRUPTION KILLS) نام داده اند.

یکی از اعضای این گروه می گوید: «تغییر قوانین اولین گام به سوی دیکتاتوری است. پیش از این دیکتاتوری داشتیم و برای رهایی از آن در سال ۱۹۸۹ خون دادیم. و پس از بیست سال هنوز همانجا هستیم و من علیه این وضعیت مبارزه می کنم.»

احزاب حاکم امیدوار بودند که مردم از اعتراض خسته شده و به جای اینکه در برف و باران به خیابان بیانند در خانه خواهند ماند اما اشتباه می کردند. اعتراضات گسترش می یابد، تنها در بخارست ۵۰هزار نفر به خیابان ها آمدند.

کمیسیون اروپا و شورای اروپا نیز نگران هستند اما بخارست همچنان قصد دارد این اصلاحات جنجالی را به انجام برساند.

دراگنا، رهبر حزب سوسیال دموکرات، درخواست یورونیوز برای مصاحبه را رد کرد. اما سربان نیکولای، سخنگوی فراکسیون سوسیال دموکرات در سنا، حاضر شد با ما مصاحبه کند.

او ادعا می کند که بین مأموران اداره مبارزه با فساد و پلیس مخفی ارتباط وجود دارد و می گوید: «استفاده از رسوم و مقررات پنهان و تیم دادستان ها و مأموران پلیس مخفی در کار رسیدگی به پرونده های فساد عمیقا غیر قانونی و سوء استفاده از قدرت و مثل سرطان برای جامعه ماست، و اعتماد و اطمینان به احکام قضایی، به خصوص در مبارزه با فساد را از بین می برد.»

از او می پرسیم که آیا اداره مبارزه با فساد رومانی نیاز به تغییرات دارد یا نه. او می گوید: «اگر مدیر اداره مبارزه با فساد فکر می کند که در استفاده از رسوم و مقررات پنهان خطایی نکرده است باید از سمت خود برکنار شود.»

از نظر مدافعان انجام تغییرات در دستگاه قضایی کسانی را که مرتکب اختلاس و فساد شده اند، نباید قبل از محاکمه بازداشت شوند. سخنگوی فراکسیون سوسیال دموکرات در سنا در این باره می گوید: «اگر با مورد فساد کارگزار عالی دولتی مواجه شوید نباید بلافاصله اقدام به بازداشت کنید. باید به دنبال شواهد بگردید. بازداشت پیشگیرانه، قانونی نیست. این کار مثل اعمال قدرت از سوی دادستان است، مثل محاکمه خیابانی است. شاید اگر مردم یکی از کارگزاران عالی رتبه دولتی را در نیمه های شب جلوی دوربین با دستبند ببینند، مثل مردم رم باستان در محل نبرد (آوردگاه، استادیوم) گلادیاتورها، احساس رضایت کنند. اما چنین چیزی سیستم قضایی نمی شود، این انتقامجویی و جنگ سیاسی و سوء استفاده از قدرت است. خود این هم فساد است.»

«قضات مخالف با اصلاحات قضایی در رومانی ممکن است مجازات شوند»

اکثریت قاضیان و دادستانها با این اصلاحات مخالفند، از جمله لوچیا زاهاریا. وی که عضو شورای قضات رومانی است، می گوید که قوانین جدید قضایی بدون مشاوره کافی و مناسب وضع شده اند و اشاره اش تنها عدم شفافیت نیست.

او می افزاید: «متمم هایی که اکنون برای قوانین قضایی وضع شده است مسئولیت و تعهدهایی بیش از اندازه (نامتناسب) بر دوش قضات و دادستان ها می گذارد که می تواند مجازات و اخراج در پی داشته باشد. من شخصاً حس می کنم که در معرض خطر قرار دارم و فکر می کنم هر قاضی و دادستانی نیز چنین حسی دارد.»

### «منتظر اجرای عدالت در رومانی هستیم اما کسی نیست که عدالت را اجرا کند»

فساد در رومانی گسترده است و از طیف چپ تا طیف راست سیاسی، از مؤسسات و بیمارستان ها و مدارس گرفته تا نهادهای دولتی را در برگرفته است. واقعیت این است که رومانیایی ها از سال ها پیش از سوء مدیریتِ همراه با فسادِ حزبِ متمایل به چپِ سوسیال دموکرات خشمگین هستند.
سال گذشته رومانی شاهد بزرگترین تظاهرات مردمی از سال ۱۹۸۹ و سقوط کمونیسم بود. بارها و بارها دهها هزار نفر به خیابانها آمدند.

آتش سوزی در کلوب شبانه در بخارست در سال ۲۰۱۵ میلادی یک نمونه از دلایلی نارضایتی مردم نسبت به عملکرد دولت است.، این حادثه باعث مرگ ۶۴ نفر شد.

کنترل ضعیف بر مقررات حفاظت در برابر آتش سوزی و اعتقاد به وجود فساد، معترضان بسیاری را به خیابانها کشانده است.

مومو یکی از کسانی است که از آتش سوزی جان به در برده است. «دختران و پسران تلاش کردند که از باشگاه فرار کنند و در مقابل در گیر افتادند. در باز نمی شد مثل جهنم بود. جهنم واقعی .یکی از دوستانم در اینجا مرد. مرد همکارم بود. این ماجرا ارتباط مستقیم با فساد دارد چون شهردار جواز کار این باشگاه را صادر کرده است، اما باشگاه همه مقررات را رعایت نکرده بود. این تصاویر که پشت سر من هستند، تصویر کسانی است که در بیمارستان جان سپردند چون سیستم پزشکی رومانی هم فاسد است. من خواستار عدالت هستم. منتظر اجرای عدالت هستیم اما کسی نیست که عدالت را اجرا کند.»

بیشتر بخوانید:

رومانی شاهد بزرگترین تظاهرات ضددولتی پس از فروپاشی کمونیسم است

چرا رومانیایی ها با اصلاحات در قوانین ضدفساد مخالف هستند؟

وضعیت مبارزه با فساد مالی در کشور رومانی