چند روزی بیشتر به اعلام تصمیم دونالد ترامپ درباره برجام نمانده، تصمیمی که در آینده سیاسی ایران تاثیر مهمی خواهد گذاشت. در این باره خبرنگار یورونیوز فارسی در بروکسل استیون بلاکمنز، استاد دانشگاه آمستردام گفتگو کرده است.
آگهیدونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده روز دوازدهم ماه مه، کمتر از یک ماه دیگر، برای ماندن و یا تایید همیشگی برجام تصمیم نهایی خود را اعلام خواهد کرد. وی از زمان رسیدن به قدرت برجام را «یک توافق بد» دانسته و همواره اعلام کرده است که کشورش از توافق هسته‌ای خارج خواهد شد.
توافقی که دیگر کشورهای امضا کننده آن، کشورهای پنج بعلاوه یک بر حفظ آن تاکید دارند و در همین هفته رهبران دو کشور اروپایی عضو مذاکرات هسته ای، آلمان و فرانسه در همین راستا با دونالد ترامپ دیدار و گفتگو خواهند کرد. در همین زمینه با استیون بلاکمنز، پژوهشگر ارشد موسسه سیاست های استراتژیکی اروپا و استاد علوم سیاسی دانشگاه آمستردام گفتگو کردیم.
امانوئل ماکرون چگونه می تواند دونالد ترامپ را برای ماندن در برجام قانع کند؟ آیا اساسا فرانسه می خواهد که آمریکا در برجام بماند؟
استیون بلاکمنز: ماکرون در آمریکا به ترامپ خواهد گفت که سه کشور اروپایی عضو ۱+۵ مخالف قاطع برنامه موشکی ایران و مداخله ایران از «رژیم آدمکش سوریه» هستند. وی همزمان تاکید خواهدکرد که این سه کشور، بریتانیا، آلمان و فرانسه، دلایل محکم و خوبی برای ماندن در برجام دارند. او به ترامپ خواهد گفت که در تمام کشورهای اروپایی چه در پارلمان و چه دولت‌ها اغلب قریب به اتفاق خواستار حفظ برجام و خصوصا ماندن در توافق هسته ای از سوی ایالات متحده هستند. این در حالی است که دوازدهم ماه مه ترامپ می خواهد آخرین تصمیم برای ماندن کشورش در برجام را بگیرد.
ایالات متحده تحت نظر دونالد ترامپ می خواهد تاریخ تعهد ایران درباره غنی سازی اورانیوم فراتر از سال ۲۰۲۵ باشد تا این کشور نتواند به گفته ترامپ به بمب هسته‌ای دست پیداکند. همچنین وی می‌خواهد که بازرسان سازمان بین المللی انرژی هسته‌ای بتوانند تا آنجا که امکان دارد به جز سایت های هسته ای به سایت های نظامی ایران نیز دسترسی داشته باشند، نکته ای که جز وظایف بازرسان در برجام تعریف نشده است.
همزمان با وجود حضور دو مقام مهم ضدایرانی از جمله پمپئو و جان بولتون در کنار ترامپ باید انتظار داشت که قانع کردن کاخ سفید برای ادامه در برجام بسیار سخت است. البته دونالد ترامپ از آغاز دوران ریاست جمهوری اش نشان داده است که مرد شگفتی ها است و اصلا بعید نیست که با شروطی ماندن کشورش در برجام را تایید کند. فراموش نکنیم که سه کشور بریتانیا، فرانسه وآلمان برای راضی کردن ترامپ سعی کردند دیگر کشورهای اروپایی را برای این تحریم ها قانع کند که در این راه هم موفق نبودند.
بیشتر بخوانید:
دقیقا نکته اصلی اینجاست که هفته گذشته در جلسه وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا با وجود تاکید آلمان وفرانسه و بریتانیا بر وضع تحریم های جدید علیه برنامه موشکی و مداخله ایران در سوریه و حمایت همه جانبه از بشار اسد تحریم های جدیدی علیه این کشور وضع شود که این تحریم ها رای نیاوردند. پس چگونه اروپایی ها می توانند آمریکا را به ماندن در برجام ترغیب کنند؟
استیون بلاکمنز: سه کشور اروپایی عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل در جلسه وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در شانزدهم آوریل سعی کردند با وضع تحریم های جدید علیه برخی از اشخاص حقیقی و حقوقی ایران با دست پر پیش ترامپ بروند اما مخالفت کشورهای اروپایی به رهبری ایتالیا این اجازه را نداد.
با این حال اصلا بعید نیست که دیگر کشورها اروپایی تا پیش از دوازدهم ماه مه به خواسته های بریتانیا فرانسه و آلمان تن ندهند.
مشکل اینجاست که تحریم های اروپایی ها به هیچ وجه دردایره انتظارات دونالد ترامپ نیست. مشکل اصلی ترامپ ادامه غنی سازی اورانیوم پس از ۲۰۲۵ و یافتن راهی برای مقابله با آن است در حالی که تحریم اروپایی ها برنامه موشکی ایران و برخی از فرماندهان نظامی در این کشور را نشانه می رود.
هر چند که سه کشور مهم اروپایی سعی می کنند به متحد امریکایی نشان دهند که در باره برجام قاطع و جدی هستند و قصد تنبیه ایران را دارند و معتقدند که موفق خواهند شد تا پیش از تاریخ تصمیم‌گیری ترامپ، دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپا را برای وضع تحریم ها علیه ایران قانع کنند. در همین راستا می توان تا پیش از دو هفته دیگر منتظر تحریم های اتحادیه اروپا علیه ایران شد.
در این رابطه نقش دو متحد اصلی ایران، روسیه و چین را چگونه ارزیابی می کنید؟
استیون بلاکمنز: روسیه و چین دیگر امضا کنندگان برجام هستند و اروپا ناگزیر است نظر آنها را نیز تامین کند. اگر اروپا به همراه چین و روسیه موفق شوند نظر ایران را نیز تامین کنند می توان امیدوار به حفظ برجام بود. آنها باید ایران را برای شرایط جدید راضی نگاه دارند تا این کشور هم به فکر خروج از برجام نیفتد. تهران باید قانع شود که حتی با وجود تحریم های جدید این کشور می تواند از امتیازات برجام هم چنان بهره ببرد حتی اگر امریکا از آن خارج شود. به این ترتیب می توان گفت که روسیه و چین می توانند نقش میانجی بین اروپا و ایران را نیز بازی کنند.