این نخستین بار نیست که رهبر ایران در سخنرانی جدی خود از تشبیه موش و گربه در کارتون ۷۸ ساله تام و جری استفاده میکند.
رهبر ایران اخیرا قدرتهای بزرگ و مآلاً آمریکا را به شخصیت «تام» در کارتون معروف «تام و جری» تشبیه کرد.
سید علی خامنهای روز پنجشنبه ۲ خرداد گفت: «جمهوری اسلامی را مقایسه کنید بعد از ۴۰ سال با تواناییهای گوناگون دارد حرکت میکند و پیش میرود و همه اینها (طرح و توطئه دشمنان) شکست خورده ... مثل گربه معروف داستان تام و جری. و باز هم شکست خواهد خورد.»
این بخش از سخنان رهبر ایران ساعتی پس از انتشار از روی وبسایت رهبری و نیز از روی سایت تمام خبرگزاریها و پایگاههای خبری ایران برداشته شد. دلیل این سانسور روشن نیست اما بلافاصله بعد از انتشار این سخنان و پیش از حذف آن، بسیاری از کاربران فضای مجازی این تشبیه را به شوخی و سخره گرفته و همراه با کاریکاتور و متن در شبکههای اجتماعی منتشر کردند.
پیشینه
این نخستین بار نیست که رهبر ایران در سخنرانی جدی خود از تشبیه موش و گربه در کارتون ۷۸ ساله تام و جری استفاده میکند. وی هفت سال پیش نیز در دوران تصدی محمود احمدینژاد، رئیس جمهوری پیشین و در بحبوحه تحریمهای بینالمللی علیه ایران به دلیل فعالیت هستهای گفته بود: «وقتی ما این حجم عظیم ظاهری نظامی و اقتصادی استکبار را در مقابل خودمان مشاهده میکنیم، انسان به یاد گربه کارتون تام و جری میافتد. تحرکش زیاد، های و هویش و حجمش بزرگ است اما نتیجه کارش نه آن چنان که خودش انتظار دارد یا بینندگان انتظار دارند.»
کارتون تام و جری در مدت چند دهه به کرات از تلویزیون دولتی ایران پخش میشد و چند نسل از کودکان ایران با شخصیتهای آن آشنا هستند.
تام و جری موضوع بحث برخی دیگر از تحلیلگران در جمهوری اسلامی نیز بوده است. حسن عباسی که سخنرانیهای جنجالی او در ایران معروف است، زمانی کارتون تام و جری را «انیمیشن لیبرالی» خوانده بود زیرا به گفته او این کارتون «لسه فر» (اصطلاح فرانسوی «Laisser faire» به معنی«بگذار هر چه میخواهد بشود») را نشان میدهد. عباسی از این منظر کارتون معروف «همینه» («پت و مت») را بر تام و جری مرجح میشمارد.
عباسی تأملات دیگری نیز در باب کارتونهای دیگر از جمله «باب اسفنجی»، «سیندرلا» و «میکی ماوس» دارد و آنها را به «مسیحیت»، «ایندیویجوالیسم (فردگرایی) غربی» و «صهیونیسم» نسبت داده است.
آیتالله خمینی نیز گرچه اشارهای به کارتونها و پویانماییهای زمان خود نمیکرد، اما چنین تشبیهاتی را در وصف آمریکا به کار برده بود. او یک بار در سالهای نخست انقلاب در واکنش به تهدید آمریکا به مداخله نظامی در ایران گفته بود: «میگویند [شیر] وقتی مقابل یک دشمن میایستد، هم فریاد میزند، هم از آن طرفش چیزی بیرون میآید و هم دمش را حرکت میدهد. فریاد میزند برای این که طرف را بترساند. میترسد، از این جهت ازش چیزی هم صادر میشود. دمش را حرکت میدهد برای این که میانجی پیدا کند. من حیفم میآید که آقای [جیمی] کارتر را شیر بنامم. لکن او موجودی است که همین کارها را دارد میکند.»
کاربرد ضربالمثلها و تشبیههای به دور از ادب در گفتار محمود احمدینژاد و سایر مسئولان جمهوری اسلامی به ویژه امامان جمعه، مسبوق به سابقه است و برای مثال از همان آغاز انقلاب، بریتانیا را «روباه پیر» نامیدهاند. اما کمتر کسی آمریکا و دیگر «دشمنان ایران» را به شخصیتهای کارتونی تشبیه کرده است.