جنگ یمن در حالی سومین سال خود را هم پشت سر گذاشته که مشکلات غیرنظامیان روز به روز عمیقتر میشود.
یمن سرزمین خشک و بایری است که در نوار جنوبی شبه جزیره عرب قرار دارد و کمی بزرگتر از اسپانیاست. این کشور توسط خلیج عدن و دریای سرخ محاصره شده است.
برخلاف همسایه شمالی اش یعنی عربستان سعودی نفت بسیار کمی دارد و بهره چندانی هم از گاز طبیعی نبرده است. یمن همچنین یکی از کم آب ترین کشورهای کره زمین است. دو سوم جمعیت ۲۲ میلیونی این کشور برای ادامه حیات به کمک های انسانی احتیاج دارند. طبق گزارش بانک جهانی، نزدیک ۸۰ درصد مردم این کشور با روزانه کمتر از ۳ دلار و ۲۰ سنت زندگی می کنند.
دهه بحران
یمن یک دهه جنگ به خود دیده است. نخستین بار جنگ داخلی در دهه ۱۹۶۰ بود که تا سال ۱۹۷۰ هم به طول انجامید و در پایان این جنگ داخلی، حکومت پادشاهی در این کشور به پایان رسید. در سال ۱۹۶۸ هم مارکسیستها در یمن جنوبی اعلام استقلال کردند. با تضعیف شوروی و کاهش کمک های مالی، بالاخره در سال ۱۹۹۰ یمن جنوبی و شمالی با یکدیگر متحد شدند. اما مشکلات همچنان بر سر جای خود بود. علی عبدالله صالح، دیکتاتوری بود که به قدرت رسید و بیست و دو سال هم در این کشور حکمرانی کرد.
صالح به عنوان متحد قابل اعتماد آمریکا در دهه ۲۰۰۰ میلادی با این کشور برای مقابله با القاعده همکاری کرد و به واشنگتن اجازه داد نیروهای آمریکایی به یمن عزام شوند و هواپیماهای بدون سرنشین مناطقی را در یمن بمباران کردند و حتی تعدادی از شهروندان هم در این بمباران ها کشته شدند.
صالح بالاخره در پس تحولات بهار عربی در سال ۲۰۱۱ از سوی معترضان مجبور به استعفا شد اما در پشت صحنه قدرت را حفظ کرد و با همراهی تعدادی از فرماندهان نظامی همچنان اداره کشور را در دست داشت.
او در نهایت در سال ۲۰۱۴ با شبه نظامیان حوثی ائتلاف کرد و به آنها کمک کرد که صنعا را فتح کنند. درحالی که صالح پیشتر با حوثیها جنگیده بود.
آغاز جنگ عربستان با تقسیم وظایف
عربستان سعودی در مارس ۲۰۱۵ اعلام کرد که با ائتلافی از کشورهای عربی به یمن حمله می کند تا حکومت حوثی ها را کنار بزند. سعودی همچنین عبد ربه منصور هادی و دولت در تبعید او در ریاض که از قدرت استعفا داده بودند را هم به عنوان دولت قانونی یمن به رسمیت شناخت.
ائتلاف عربستان با تقسیم وظایف به یمن حمله کرد. امارات در جنوب یمن مشغول سازماندهی نیروهای وفادار بود در حالیکه سعودی حملات هوایی را راه اندازی کرد و با حوثی ها در شمال یمن وارد درگیری نظامی شد. حملهای که البته قرار بود طبق محاسبه و اعلام ریاض چند روزه به پایان برسد، اما امروز بیش از سه سال است که ائتلاف تحت رهبری ریاض نتوانسته این جنگ را به پایان برساند و تنها خروجیاش تلفات وحشتناک غیر نظامیان بوده است.
بیشتر بخوانید:
حمله ائتلاف تحت رهبری عربستان به یک جشن عروسی در یمن ۳۳ کشته بر جا گذاشت
هشدار سازمان ملل نسبت به خطر قحطی در یمن؛ ائتلاف عربی اجازه واردات بدهد
گزارش سازمان ملل متحد می گوید بیش از ۶۰ درصد تلفات، حملات هوایی ائتلاف غیر نظامیان بودهاند. حملات عربستان به ویژه به بیمارستانها و اماکن غیر نظامی مانند بازار و محل سکونت شهروندان یمنی، یک فاجعه انسانی پدید آورده است. همچنین تصمیم ائتلاف عربستان برای جلوگیری از ورود کشتیهای حامل مواد غذایی به بنادر یمن این کشور را در معرض یک قحطی وحشتناک قرار داده است.
از سوی دیگر امارات متحده عربی در جنوب یمن بازداشتگاههای مخفی تاسیس کرده است و در آنجا زندانیان را شکنجه میدهد. اتفاقی که البته ابوظبی آن را رد میکند. امارات متحده عربی در جنوب یمن با مخالفین حوثیها همکاری میکند و درگیریهای مرگبار با نیروهای وفادار منصور هادی را مدیریت کرده است.
در عین حال حوثیها کارنامه درخشانی نداشتهاند. مینهای زمینی که آنها برای مقابله با نیروهای خارجی کار گذاشتهاند به زندگی غیرنظامیان زیادی پایان داده است. آنها همچنین علی عبدالله صالح را در دسامبر ۲۰۱۷ به قتل رساندند، زمانی که عبدالله صالح یکبار دیگر تغییر موضع داد و به حوثی ها پشت کرد و قصد داشت به اردوگاه عربستان بپیوندد.
بازیگران و سیاستها
جنگ یمن در واقع نتیجه سیاستهای نومحافظه کارانه شاهزادگاه سعودی و اماراتی است. جایی که شاهزاده جاه طلب سعودی محمد بن سلمان که معمار مداخله نظامی در یمن بوده است و شاهزاده قدرتمند ابوظبی یعنی محمد بن زاید ال نهیان با همکاری یکدیگر این اتفاقات را در یمن رقم زدهاند. این دو جوان، حوثی ها را به عنوان نماینده مستقیم ایران در یمن میبینند که قصد دارد موفقیتهایش در سوریه و عراق را ادامه دهد. سازمان ملل و کشورهای غربی میگویند ایران حوثی ها را با اسلحه و موشکهای بالستیک تجهیز مینماید. تسلیحاتی که باعث انجام حملاتی علیه عربستان و پرتاب موشک به ریاض هم شده است. حملاتی که البته عموما بینتیجه بوده است. در همین حال نیروهای وابسته به داعش هم در این مدت عملیات هایی در یمن انجام داده که به کشته شدن شهروندان غیرنظامی یمنی انجامیده است.
مشارکت ایالات متحده
آمریکا به صورت مستقیم در پرتاب بمب ها بر سر یمنی ها مشارکت نمیکند. اما از ائتلافی که این حملات را به رهبری سعودی انجام میدهد، حمایت کردهاست. ایالات متحده همچنین نقش مهمی در سوخت گیری هواپیماهای ائتلاف بر عهده دارد.
با این حال هرچند درگیریهایی به صورت محدود از سوی آمریکا با نیروهای حوثی صورت گرفت اما به نظر نمیرسد این کشور برنامهای برای مشارکت گستردهتر در این جنگ داشته باشد.
آدریان جی تی یکی از سخنگویان نیروی دریایی آمریکا در این خصوص میگوید: « ایالات متحده نقش فرماندهی، همراهی یا شرکت در عملیات ائتلاف عربی علیه حوثی ها ندارد. ما اهداف ائتلاف را تعیین نمی کنیم و برنامه ای هم برای این کار نداریم. ضمن اینکه برنامه ای هم برای حمایت از اهداف تهاجمی نداریم.»
با این وجود آنچه در این بیش از سه سال حاصل شده، کشتار غیرنظامیانی است که تنها جرمشان تولد در یکی از فقیرترین بخشهای این کره خاکی است،جایی که یمنیها هزینه جاهطلبیهای شاهزادگان سعودی و اماراتی و چالشهای آنها با جمهوری اسلامی ایران را میپردازند. جاهطلبیهایی که حتما بدون حمایت آمریکا (ولو غیرمستقیم) امکانپذیر نیست.