دونالد ترامپ: از نظر ما اعطای شهروندی به دلیل تولد، مسأله‌ای بسیار جدی است. شما از مرز عبور می‌کنید، یک نوزاد [در خاک آمریکا] به دنیا می‌آورید و مبارکه، کودک شهروند آمریکا می‌شود... این واقعا مسخره است.
آگهیدونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا روز چهارشنبه اعلام کرد که دولتش بطور جدی مصمم است قانون اعطای شهروندی به کودکان متولد در خاک آمریکا از والدینی غیرآمریکایی یا از والدینی که بطور غیرقانونی به این کشور مهاجرت کرده‌اند را لغو کند.
او خطاب به خبرنگاران در کاخ سفید گفت: «از نظر ما اعطای شهروندی به دلیل تولد، مسأله‌ای بسیار جدی است... شما از مرز عبور می‌کنید، یک نوزاد [در خاک آمریکا] به دنیا می‌آورید و مبارکه، کودک شهروند آمریکا می‌شود... این واقعا مسخره است.»
موضوع مهاجران پیش از این در سال ۲۰۱۶ میلادی نیز از محورهای تبلیغاتی کارزار انتخاباتی دونالد ترامپ بود و به نظر می‌رسد قرار است از عمده موضوعات تبلیغاتی برای انتخابات دوبارۀ او نیز باشد.
آقای ترامپ همچنین در اکتبر ۲۰۱۸ در مصاحبه‌ای اعلام کرد که قصد دارد از قدرت خود در صدور «فرمان اجرایی» استفاده و قانون اعطای شهروندی به دلیل تولد در خاک آمریکا را لغو کند. در آن زمان بسیاری از کارشناسان اعلام کردند صدور چنین فرمانی غیرممکن است زیرا خلاف قانون اساسی ایالات متحده آمریکاست.
پس از جنگهای داخلیِ این کشور در سال ۱۸۶۸ میلادی، متمم ۱۴ قانون اساسی ایالات متحده که حق اعطای شهروندی به دلیل تولد در خاک آمریکا را به‌رسمیت می‌شناسد، تصویب شد. این قانون که به اصل خاک «jus soli» نیز معروف است از جمله به سیاهپوستان آمریکا اجازه داد تا به حقوق کامل شهروندی دست یابند.
منتقدان می‌گویند اکنون این قانون مهاجران را تشویق می‌کند که به ایالات متحده مهاجرت کرده و بلافاصله صاحب فرزند شوند؛ فرزندانی که اصطلاحا «کودک قلاب» یا «کودک لنگر» (anchor babies) خوانده می‌شوند. یا افرادی که صرفا بدلیل متنفع شدن از مزایای شهروندی آمریکا طی سفرزایمان (زادگری) تلاش می‌کنند در خاک آمریکا زایمان کنند.
قانون «اعطای شهروندی به دلیل تولد در خاک» در چه کشورهایی به رسمیت شناخته شده است؟
دونالد ترامپ در یکی از سخنرانی‌هایش ضمن انتقاد از این قانون ادعا کرده بود که ایالات متحده «تنها کشور» جهان است که در آن مردم می‌توانند وارد آن شده و فرزندی به دنیا بیاورند و این فرزند بطور خودکار شهروندی آنجا را به دست آورد.
این ادعا درست نیست زیرا در حال حاضر علاوه بر ایالات متحده در بیش از ۳۰ کشور جهان نیز این قانون به‌رسمیت شناخته شده است. این کشورها عبارتند از: آنتیگوا و باربودا، آرژانتین، باربادوس، بلیز، بولیوی، برزیل، کانادا، شیلی، کاستاریکا، کوبا، دومینیکا، اکوادور، السالوادور، فیجی، گرنادا، گواتمالا، گویان، هندوراس، جامائیکا، لسوتو، مکزیک، نیکاراگوئه، پاکستان، پاناما، پاراگوئه، پرو، سنت کیتس و نوویس، سنت لوسیا، سنت وینسنت و گرنادینها، تانزانیا، ترینیداد و توباگو، تووالو، اروگوئه، ونزوئلا.
علاوه بر این کشورها، در شماری دیگر نیز «حق اعطای شهروندی به دلیل تولد» تحت شرایط ویژه مثلا به دلیل یتیم بودن کودک یا تولد از والدینی بدون تابعیت، برای کودکان به‌رسمیت شناخته می‌شود. از جملۀ این کشورها می‌توان به گینه بیسائو، لوکزامبورگ، آذربایجان و چاد اشاره کرد.
با این وجود در اکثر کشورهای جهان، اعطای شهروندی معمولا در صورتی ممکن است که دست‌کم یکی از والدین کودک، پیش‌تر شهروندی آن کشور را داشته باشد.
در جوامع پدرسالار مانند بحرین و ایران نیز معمولا اعطای تابعیت در صورتی ممکن است که «پدر کودک» پیش‌تر شهروندی آن کشور را داشته باشد؛ امری که باعث شده فرزندانی با مادر ایرانی و پدر خارجی تا کنون نتوانند شهروندی ایران را به دست آورند. ماده واحده لایحه اعطای تابعیت به فرزندان مادران ایرانی و پدران خارجی بهار امسال در مجلس شورای اسلامی تصویب شد اما شورای نگهبان با استناد به نادیده گرفتن شدن دغدغه های امنیتی در مصوبه مجلس به آن ایراد گرفت.
برخی از کشورها مانند مالت و هند در سالهای اخیر قانون تابعیت بر اساس «اصل خاک» را به تابعیت بر اساس «اصل خون» تغییر داده‌اند. بر اساس «اصل خون»، کودکان شهروندیِ والدین خود را به ارث می‌برند.
فرانسه نیز از سال ۱۹۹۳ میلادی قانون خود را تغییر داده است. تا آن زمان کودکان متولد شده در این کشور از والدین غیرفرانسوی، تابعیت فرانسه را بطور خودکار از همان زمان تولد دریافت می کردند؛ اما اکنون باید تا سن ۱۸ سالگی منتظر بمانند و پس از رسیدن به این سن، متقاضی دریافت شهروندی فرانسه شوند.
بیشتر بخوانید:
- نگاهی به آزمون‌های شهروندی در کشورهای اروپایی
- طرح جدید مهاجرتی ترامپ؛ حذف لاتاری و سخت‌تر شدن اعطای گرین‌کارت
- مرگ دومین کودک گواتمالایی در زندان‌های آمریکا؛ این‌بار در شب کریسمس
- طرح دولت آمریکا برای ایجاد محدودیت در اعطای شهروندی به مهاجران قانونی
- برکسیت و شهروندان اتحادیه اروپا؛ اپلیکیشنی برای ادامۀ اقامت در بریتانیا