ساخت واکسن کرونا دست کم ماه ها زمان می برد و در این فاصله دانشمندان تنها برپایه اعداد و ارقام صحیح مبتلایان و قربانیان ویروس کرونا می تواند تحقیقات خود را پیش ببرند. در همین جهت دموکراسی و اطلاع رسانی شفاف بیش از پیش اهمیت یافته است.
آگهیسازمان جهانی بهداشت بارها در هفته‌های اخیر تاکید کرده است «مبارزه با ویروس کرونا تنها در صورت یک اجماع جهانی و همکاری تمام کشورها امکان پذیراست.»
اما در عمل تا چه اندازه این سازمان قدرت دارد تا از کشورهای عضو بخواهد مبنای گزارش‌هایشان را براساس واقعیات محیطی تنظیم کنند؟ چرا که اگر قرار است تصمیمی مشترک گرفته شود باید داده‌ها نیز صحیح و واقعی باشند.
اما گزارش‌های افشاگرانه در هفته‌های اخیر نشان می دهد آمارهای منتشره آنقدرها هم واقعی نیستند.
آمار غیرواقعی مبتلایان و قربانیان به کرونا
- برزیل
خبرگزاری رویترز دوشنبه گزارشی منتشرکرد درباره اینکه دولت برزیل آمار واقعی مبتلایان به کرونا را دوازده بار کمتر از عدد واقعی اعلام می کند.
یعنی با توجه به آمار رسمی دولت راست گرای افراطی این کشور، تعداد مبتلایان که رسما ۲۴ هزارنفر تا سه شنبه اعلام شده است، دوازه برابر بیشتر است.
- چین، کانون اصلی شیوع ویروس
هفته گذشته، روزنامه واشنگتن پست، در گزارشی تفصیلی شواهد و مدارکی ارائه کرد که نشان می داد، تعداد قربانیان ویروس کرونا در چین عددی نزدیک به ۴۷ هزار نفر است، اما دولت چین به دلیل منافع اقتصادی و عدم مسئولیت پذیری همچنان تعداد قربانیان ویروس کرونا را زیر ۵ هزار نفر می داند.
چین در آخرین گزارش رسمی در روز شه شنبه، شمار قربانیان ویروس کرونا را کمتر از ۳۵۰۰ نفر خوانده در حالی که این کشور کانون اصلی شیوع ویروس بوده است.
به گفته واشنگتن پست، آمار قربانیان شهر ووهان ۱۶ برابر آمار رسمی چین است.
با توجه به گزارش‌های متعدد سازمان گزارشگران بدون مرز، چین میزبان امنی برای نظارت و کنترل رسانه‌ها به عنوان رکن مهم دموکراسی روی فعالیت‌های دولتی نیست. به زعم گزارشگران بدون مرز شک و تردید در خصوص آمارهایی که چین اعلام کرده است، از همان روزهای اول وجود داشته است. از همان ابتدا که چین به جای راستگویی در شیوع ویروس، تلاش در خفه کردن صداهایی داشت که در خصوص کرونا صحبت کرده بودند، تا زمانی که این ویروس به کشورهای دیگر رسید، رفتار چین، با صداقت، فاصله زیادی داشته است.
در خاورمیانه هم گزارش‌های مختلفی مبنی بر ارائه آمار و ارقام گمراه کننده بسیاری از کشورها از جمله مقامات ایران و ترکیه منتشرشده است.
- اعلام آمار غیرواقعی در ایران
در ایران برخی از روسای دانشگاه‌های پزشکی سراسر کشور که درخط مقدم جبهه مبارزه با کرونا در دو ماه اخیر قراردارند، بدلیل اظهارنظرهایی که درباره آمار غیرواقعی، در ایران داشته اند از کار خود عزل شده اند.
حسن عادلی، معاون آموزشی دانشگاه علوم پزشکی قم، یکی از آنهاست. وی در اولین روزهای شیوع ویروس کرونا، در یک مصاحبه تلویزیونی گفته بود که یک هفته پیش از ۳۰ام بهمن ماه، زمانی که دولت آنرا آغاز شیوع ویروس در ایران عنوان کرده، در قم و ۱۵ استان دیگر موارد مشکوک به آلودگی ویروس کووید-۱۹ مشاهده شده «اما به دلیل دستورالعمل‌های رسمی وزارت بهداَشت» از آنها معاینه به عمل نیامده است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی اردبیل هم در همین رابطه از کار خود برکنار شد. دکتر فرزانه پیش تر در یک مصاحبه تلویزیونی گفته بود که آمار منتشرشده توسط وزارت بهداشت تنها گوشه ای از واقعیت است و آمار رسمی مبتلایان بسیار بیش تر از اعداد اعلام شده است.
و نهایتا اخیرا محمد جواد حق شناس، عضو شورای شهرتهران آمار اعلام شده مبتلایان و خصوصا قربانیان به ویروس کرونا در ایران را غیرشفاف دانست و گفت اعداد اعلام شده با رقم هایی که در سطح کلان گزارش می شود به هیچ عنوان همخوانی ندارند.
رابطه مستقیم دموکراسی ومبارزه با کرونا
سازمان جهانی بهداشت سه شنبه اعلام کرد «که ساخت واکسن کرونا دست کم یکسال طول خواهد کشید». یعنی دست کم تا یک سال دیگر، اگر حتی ده نفر در گوشه ای از جهان مبتلا به کرونا باشند و گزارشی از آنها ثبت نشده باشد، این گروه می تواند جهان را دوباره با یک فاجعه روبرو کند.
مبارزه با شیوع کرونا یکبار دیگر اهمیت دموکراسی و حضور رسانه های مستقل برای ثبت گزارش های شفاف و واقعی را آشکار کرده است. غلبه بر ویروس، دست کم تا پیش از کشف واکسن، تنها درصورتی ممکن خواهدشد که آمار رسمی بتواند «پایه و اساس تحقیقات و مطالعات» دانشمندان بشوند.
این بار نبود دموکراسی و نقض قوانین حقوق بشری از جمله آزادی اطلاع رسانی و شفافیت رسانه ای، چالش فلان کشور دور و یا همسایه نیست. در مبارزه علیه این همه گیری، نقض قوانینی چون اطلاع رسانی آزاد «جهان شمول» است و جان تک تک نزدیک به هشت میلیارد شهروند این کره خاکی را می تواند در ماه های آینده با خطر روبرو کند.
انزوای برخی از کشورها
از طرفی کشورهای اروپایی، که به نظر می رسد تا امروز شفافترین اطلاعات را درباره شیوع ویروس کرونا، ارائه کرده اند، بدون تردید مرزهای خود را بروی کشورهایی که ظن انتشار آمار گمراه کننده در آنها می رود، بسته نگاه خواهند داشت و شاید در روزهایی که جهان گرفتار یک بحران اقتصادی بالفعل است، قطع کامل ارتباط برخی از کشورها را کاملا در جهان منزوی کند.
آگهیروز گذشته امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه اعلام کرد تا اطلاع ثانوی مرزهای کشورهای عضو شنگن، برروی دیگر کشورهای جهان بسته خواهد ماند. بعید نیست پس از کاهش آمار مبتلایان مرزها اندک اندک بروی برخی از کشورها باز شوند اما مرزها با کشورهایی که شفافیت اطلاع رسانی در رابطه با شیوع ویروس کرونا نداشته اند، هم چنان بسته باقی بمانند.
نمونه دیگر آن را در شرق دور بین دو ابرقدرت اقتصادی شاهد بودیم. دولت ژاپن هفته گذشته تصمیم گرفت اکثر کارخانه های تولیدی و شرکت های بزرگ فعال در خاک چین را با وجود ضرر و زیان های گزاف به ژاپن و کشورهای دیگر منتقل کند. بیش از پیش شاهد اتفاقاتی از این دست خواهیم بود.