بر اساس این آیین نامه، برای تابعیت ایرانی دو متقاضی وجود خواهد داشت: هر زن ایرانی که با مرد غیر ایرانی ازدواج کرده و در نتیجه این ازدواج، دارای فرزند زیر ۱۸ سال باشد می‌تواند برای فرزندش تقاضای تابعیت کند
آگهیاسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری ایران آیین‌نامه اعطای تابعیت ایران به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی را برای اجرا به وزارت‌خانه های کشور، اطلاعات و امور خارجه و معاونت حقوقی رئیس‌جمهور ابلاغ کرد.
هیات دولت ایران دو هفته پیش در اجرای قانون اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی، آیین نامه اجرایی نحوه اعطای تابعیت به افراد مشمول این قانون را تصویب کرده بود.
آیین‌نامه اجرایی چه می‌گوید؟
بر اساس این آیین نامه، برای تابعیت ایرانی دو متقاضی وجود خواهد داشت: هر زن ایرانی که با مرد غیر ایرانی ازدواج کرده و در نتیجه این ازدواج، دارای فرزند زیر ۱۸ سال باشد می‌تواند برای فرزندش تقاضای تابعیت کند و البته هر فردی که از مادر ایرانی و پدر غیر ایرانی متولد شده و ۱۸ سال تمام داشته باشد نیز خود می‌تواند این تقاضا را ارائه کند.
قانون قبلی چه می‌گفت؟
پیش از این طبق قانون مدنی ایران مصوب ۱۳۱۳-۱۳۱۴، افراد متولد ایران حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی تنها پس از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام می‌توانستند تقاضای تابعیت ایرانی کنند. این موضوع باعث شده بود تا این افراد تا سن ۱۸ سالگی فاقد اوراق هویتی باشند.
جزییات بیشتر از آئین‌نامه اجرای اعطای تابعیت ایرانی
این آیین‌نامه تاکید می‌کند که صدور و اجرای حکم قطعی طلاق یا فسخ نکاح مانع از رسیدگی به درخواست اعلام تابعیت ایرانی برای فرزندان این گروه از زنان ایرانی نیست.
طبق ماده چهار آیین‌نامه، فوت مادر، پدر یا فرزند و حجر این افراد نیز با رعایت برخی موارد مانع از درخواست اعلام تابعیت برای فرزند نیست. در صورت فوت یا حجر مادر و نرسیدن فرزند به سن ۱۸ سالگی دادستان شهرستان محل اقامت فرزند پس از انجام تحقیقات و گردآوری مستندات می‌تواند درخواست اعطای تابعیت را به استانداری ارائه کند.
در یکی از تبصره‌های این آیین نامه نیز آمده است: «تایید تابعیت ایرانی فرزندانی که در خارج از ایران از مادر ایرانی متولد شده‌اند یا تا زمان تقدیم درخواست موضوع این آیین‌نامه در ایران اقامت قانونی نداشته‌اند یا در زمان تقدیم درخواست، قانونا مقیم ایران نباشند، بر اساس گواهی ثبت رسمی ازدواج پدر و مادر آنها مطابق مقررات کشور محل تنظیم سند و رعایت قوانین و مقررات احوال شخصیه ایرانیان صورت می‌گیرد.»
اما بخشی از این آیین‌نامه درباره اقامت پدر غیر ایرانی است. طبق ماده شش این آیین‌نامه، صدور پروانه اقامت برای پدر غیر ایرانی فرد مشمول قانونی در صورت نداشتن مشکل امنیتی، مشروط به تایید و اعلام تابعیت ایرانی فرزند و درخواست کتبی وی برای اقامت در ایران، بر اساس قوانین و مقررات مربوط صورت می‌گیرد.
بر اساس مفاد این آیین‌نامه درخواست‌ایی که قبل از اجرایی شدن این آیین‌نامه برای اعلام تابعیت فرزندان موضوع قانون ارائه شده‌اند، پس از رفع نقص احتمالی و انطباق با شرایط این آیین‌نامه مورد رسیدگی قرار می‌گیرند.
کل آیین‌نامه اجرایی را در این لینک می‌توانید مطالعه کنید.
چند نفر مشمول آیین‌نامه جدید می‌شوند؟
در سال ۱۳۹۴ نیز موضوع اعطای تابعیت به فرزندان مادران ایرانی در مجلس ایران مطرح شد اما راه به جایی نبرد. با این حال اردیبهشت سال گذشته، مجلس ایران کلیات لایحه اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی را با ۱۸۸ رای موافق، ۲۰ رای مخالف و ۳ رای ممتنع از مجموع ۲۲۶ نماینده حاضر در جلسه تصویب کرده بود.
اما در خرداد سال گذشته شورای نگهبان به‌طور مشروط با این لایحه موافقت کرد. دلیل ایراد شورای نگهبان نادیده گرفتن سوابق افرادی بود که می‌توانند مشکل امنیتی ایجاد کنند.
این ایراد باعث شد تا مجلس ایران مهر ماه گذشته مصوبه جدیدی را تصویب کند که در آن علاوه بر وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه پاسداران نیز مرجع صدور گواهی امنیتی شوند.
طبق اعلام‌های رسمی، بیشترین تعداد ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مربوط به شهروندان افغانستان و عراق می‌شود.
محمد تقی هاشمی، سرپرست اداره کل اتباع و مهاجرین خارجی خراسان رضوی مهر ماه سال گذشته به ایرنا گفته بود: «با اجرایی شدن لایحه شناسنامه دار شدن فرزندان حاصل از ازدواج مادران ایرانی با اتباع خارجی ۵۰ هزار نفر از فرزند این مادران در استان شناسنامه ایرانی می‌گیرند.»
از سوی دیگر همزمان با تصویب این لایحه در مجلس دوره قبل، فاطمه ذوالقدر نائب رئیس وقت کمیسیون فرهنگی گفته بود که بر اساس آمار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ۱۵ هزار خانوار شناسایی شده‌اند که در آنها زن ایرانی با مرد خارجی ازدواج کرده‌اند و ۶۹ درصد فرزندان آنها زیر ۱۹ سال هستند و ۶۰ درصد این خانواده‌ها در دهک پایین اقتصادی قرار دارند و فقر آموزشی فرزندان و عدم بهره‌مندی از خدمات آموزش عمومی از مشکلات اساسی آنهاست.
وی گفته بود نزدیک به ۴۵ درصد این کودکان یا اصلا مدرسه نرفته‌اند و یا بعد از ثبت نام در مدارس به دلیل شرایط اقتصادی مجبور به ترک تحصیل شده‌اند.
همچنین علی ربیعی نیز در توئیتی نوشته بود که با تصویب لایحه حمایت از کودکان مادر ایرانی، ۱۵۰ هزار کودک می توانند مدارک هویتی کسب کنند.