دادگاه قتل رفیق حریری؛ گره‌ها باز می‌شود؟

Saad Hariri
Saad Hariri Copyright AP Photo
نگارش از یورونیوز فارسی
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button

از ترور رفیق حریری پانزده سال می گذرد و یک دادگاه بین المللی در لاهه یازده سال است که در حال بررسی این پرونده است. دادگاه دیروز اعلام کرد که به خاطر انفجار مهیب بندر بیروت، حکم خود را یازده روز دیگر یعنی در روز ۱۸ اوت منتشر خواهد کرد.

آگهی

حکم دادگاه رسیدگی کننده به پرونده متهمان ترور رفیق حریری، نخست وزیر اسبق لبنان که قرار بود فردا ۷ اوت منتشر شود، بار دیگر به تعویق افتاد. این برای چندمین بار است که این دادگاه زمان صدور حکم خود را به تعویق می اندازد.

از ترور رفیق حریری پانزده سال می گذرد و یک دادگاه بین المللی در لاهه یازده سال است که در حال بررسی این پرونده است. دادگاه دیروز اعلام کرد که به خاطر انفجار مهیب بندر بیروت، حکم خود را یازده روز دیگر یعنی در روز ۱۸ اوت منتشر خواهد کرد.

سوریه؛ اولین متهم

رفیق حریری بازرگان ثروتمند، سیاستمدار سنی مذهب و نخست وزیر لبنان در روز ۱۴ فوریه ۲۰۰۵ در یک انفجار عظیم به قتل رسید. قتل حریری نگرانی ها از تکرار یک جنگ داخلی دیگر را در جامعه به شدت فرقه ای و غیر منسجم لبنان تقویت کرد.

در آن زمان انگشت اتهام به سمت سوریه رفت و تظاهرات‌هایی گسترده لبنانی ها در این کشور کوچک در سواحل شرقی مدیترانه آغاز شد. لبنانی ها خشمگین از کشته شدن نخست وزیرشان خواستار اخراج نیروهای نظامی سوری از کشورشان و تحکیم استقلال کشورشان بودند.

دادگاه ویژه نیز بر اساس شهادت فردی به نام الصديق، چهار فرد نظامی ارشد لبنانی را همدست با مقامات نظامی و سیاسی سوریه از عوامل ترور معرفی کرد. اما سپس از لبنان گریخت و دادگاه نیز پس از چند ماه اعلام کرد که شهادت الصدیق بی اساس بوده است.

نیروهای ارتش سوریه در جریان جنگ داخلی لبنان در مناطق وسیعی از لبنان مستقر شدند. بهانه ارتش سوریه، پیشروی های ارتش اسرائیل از جنوب لبنان به سمت بیروت بود. در اولین سالهای ۲۰۰۰ اما سیاستمداران و مردم لبنان خواستار خروج نیروهای نظامی سوری از کشورشان شدند، یکی از شناخته شده ترین منتقدان استمرار حضور ارتش سوریه در لبنان، نخست وزیر وقت این کشور رفیق حریری بود.

با انتشار خبر ترور حریری، سوریه به عنوان متهم اصلی معرفی و فشارهای بسیاری به سوریه برای خروج از لبنان آغاز شد. به فاصله کمتر از سه ماه دولت دمشق تصمیم گرفت تا پس از ۲۹ سال نیروهای خود را از لبنان بیرون بکشد.

اتهام ها و شبیه ها

با گذشت پنج سال از خروج نیروهای سوری، سعد حریری فرزند رفیق حریری که کرسی نخست وزیری لبنان را از آن خود کرده بود در مصاحبه با روزنامه الشرق الاوسط، چاپ لندن، متهم کردن سوریه به دست داشتن در ترور پدرش، رفیق حریری را اشتباه خواند. در آن زمان ملک عبدالله پادشاه عربستان به همراه بشار اسد وارد بیروت شده بودند. ظاهرا برای حل و فصل اختلافات میان دمشق و بیروت. حریری در آن مصاحبه گفت: «متهم کردن سوریه به دست داشتن در این ماجرا، یک اتهام سیاسی بود که بدون بررسی و مطالعه مطرح شد.»

AP Photo
Assad and king abdullah arriving in Beirut 2010AP Photo

اوهمچنین اضافه کرده بود که سوریه و لبنان روابط برادرانه و تاریخی داشته و تحقیقات بین المللی در باره قتل رفیق حریری، با شهادت های نادرست به اشتباه کشیده شده است.

این سخنان سعد حریری درحالی صورت می گرفت که او از زمان ترور پدرش در پنج سال قبل، دایم سوریه و گاهی متحد منطقه ای سوریه یعنی ایران را به عنوان متهم شماره اصلی معرفی می کرد.

موضع گیری سعد حریری و گفتن از شهادت های نادرست و اتهام سیاسی به سوریه، پرسش های تازه ای در خصوص روند دادگاه و شاهدان آن پدید آورد. از جمله یادآور ماجرای معروف الصدیق شد.

دادگاه ویژه لاهه

شورای امنيت سازمان ملل در ماه مه ۲۰۰۷، دادگاه ويژه پرونده قتل حریری را ايجاد کرد و این دادگاه در اول مارس ۲۰۰۹ رسما کار خود را در لاهه شروع کرد. دادگاه در سال اول با بودجه ۵۰ میلیون دلار و سیصد کارمند راه افتاد.

افکار عمومی لبنانی و رسانه های این کشور اما در خصوص فعالیت این دادگاه یک دست نیستند و تقریبا مثل هر موردی، موافقان و مخالفان جدی در بیروت دارد. موافقین دادگاه کارکرد آن را روشن کردن حقیقت و دست یابی به عدالت می دانند. مخالفین اما فعالیت دادگاه را زیر سوال می برند و آن را سیاسی می دانند که اهداف خاصی را دنبال می کند.

دادگاه لاهه به بررسی پرونده هایی چون جرائم عليه بشريت و نيز نسل کشی ها معروف است و شاید پرونده قتل حریری اولین نوع از پرونده قتل های سیاسی باشد که در این دادگاه بررسی می شود. این دادگاه همچنین در نوامبر ۲۰۱۰، امکان محاکمه افراد را بصورت غيابی صادر کرد. امری که در دادگاه‌های بین المللی چندان دارای سابقه نیست.

مخالفین دادگاه ویژه لبنان به جریان حکمی در لبنان اشاره می کنند که بر فعالیت دادگاه سایه افکنده است. در همان سال ۲۰۰۵ که رفیق حریری نخست وزیر لبنان ترور شد، قانونی در لبنان به تصویب رسید که از تعقیب قانونی «سمیر جعجع» از چهره های معروف لبنانی و رهبر قوات لبنانی، یکی از گروه‌های مسیحی لبنان، که در قتل نخست وزیر پیشین لبنان، رشید کرامه در سال ۱۹۸۷ دست داشت، جلوگیری می کرد.

سمیر جعجع اکنون یکی از چهره های هم ائتلافی با سعد حریری در ائتلاف ۱۴ مارس است.

۸ مارس و ۱۴ مارس

قتل رفیق حریری اردوگاه‌های تازه ای در لبنان پدید آورد؛ ائتلاف های تازه سیاسی. در یک سو ائتلاف ۱۴ مارس است که بزرگترین گروه آن را حزب سنی مذهب المستقبل به رهبری سعد حریری و دو گروه مسیحی مارونی تشکیل می دهند. حزب سنی مذهب السمتقبل اکنون ۲۰ کرسی از مجلس و دو حزب مسیحی مارونی این ائتلاف ۱۵ کرسی را در اختیار دارند.

در برابر اردوگاه ۱۴ مارس اردوگاهی دیگر در لبنان هم وجود دارد که دو رکن اصلی آن را شیعیان مورد حمایت تهران، یعنی حزب الله و جنبش امل از یکسو- که ۲۶ کرسی در پارلمان لبنان را از آن خود دارند - و رکن دیگر آن را گروه مسیحی نیروهای آزاد میهنی، تشکیل می دهد که اکنون ۱۹ کرسی در پارلمان دارد.

آگهی

چهره شاخص نیروهای آزاد میهنی، رئیس جمهور کنونی لبنان ژنرال سابق لبنانی، میشل عون است.

این دو اردوگاه در خصوص فعالیت های دادگاه نیز دو نظر کاملا مجزا دارند. در حالی که ۱۴ مارس حامی و در انتظار صدور حکم دادگاه است، گروه ۸ مارس و رسانه های آن، فعالیت ها و مشروعیت دادگاه را به چالش می کشند.

در حالی که ۱۴ مارس احتمال صدور رایی را می دهد که می تواند جایگاه رقیب سیاسی اش در ۸ مارس و به ویژه حزب الله لبنان را دچار لرزش کند، و تاکید دارد که متهمان را در میان حزب الله لبنان جستجو کند، جریان شیعه لبنان و حزب الله اصرار دارند تا متهمان قتل حریری را کارگزاران اسرائیل و آمریکا عنوان کنند.

اکنون در لبنان بسیاری ها منتظر اعلام رای دادگاه هستند هر چند انفجار اخیر در بندر بیروت اذهان را به سمت و سوی دیگر برده است، اما اهمیت و تاثیر این رای بر حیات سیاسی لبنان غیر قابل چشم پوشی است.

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

انفجار بیروت جرقهٔ اعتراض تازهٔ لبنانی‌های خشمگین شد

دو مهماندار هواپیما سعد حریری را به تعرض و تجاوز جنسی متهم کردند

غول دنیای ارزهای دیجیتال به ۲۵ سال زندان محکوم شد