هرمز کیخانزاده، موسس و مدیرعامل انجمن دیابت گابریک به یورونیوز میگوید که دلیل عمده کمبود انسولین در ایران، بهجز تحریم، سیاستهای عجولانه دولت در حمایت از تولید داخلی است.
نایاب شدن انسولین برای بیماران دیابتی، باعث واکنش های گسترده در شبکه های اجتماعی شده است. تاجایی که کارزار «انسولین-نیست»، یکی از مهم ترین هشتگ های یک هفته اخیر، نشان از نگرانیهای شدید میلیونها بیماران دیابتی در ایران میدهد.
یکی از مهمترین نهادهای حمایت از حقوق بیماران دیابتی در ایران، «انجمن دیابت گابریک» است. یک سازمان «مردم نهاد» که به گفته موسس آن در دهه هشتاد خورشیدی تاسیس شد تا در درجه اول با میلیونها بیمار دیابتی در ایران همراه باشد و یادآوری کند که «رفتار درست با دیابت» میتواند «خطرات جانی این بیماری» را کاملا محو ناپدید کند.
انسولین، مایه حیات؛ جان کودکان و جوانان دیابتی در خطر است
در ایران بیش از ۵ میلیون مبتلا به دیابت وجود دارد که نزدیک به ۶۰۰ هزار نفر از آنها مبتلا به دیابت نوع یک هستند و باید «برای مدیریت دیابت خود» روزانه انسولین تزریق کنند و قند خون خود را مرتبا تحت آزمایش قرار دهند.
به گفته هرمز کیخانزاده، موسس و مدیرعامل انجمن دیابت گابریک «انسولین برای بیماران دیابتی مایه حیات است. اگر به بیماران دیابتی انسولین نرسد قند آنها بالا می رود و این موضوع می تواند به کما رفتن و مرگ این افراد بینجامد.»
اغلب افرادی که به دیابت نوع ۱ دچار میشوند از همان بدو تولد و یا دوران کودکی گرفتار این بیماری میشوند و «نبودن انسولین میتواند جان بخش بزرگی از کودکان و جوانان ایرانی مبتلا به دیابت نوع یک» را تهدید کند. به جز نایاب شدن انسولین، دستگاههای خارجی تست قند خون هم کمیاب و بسیار گران شدهاند.
هرمز کیخانزاده میگوید: «دستگاههای تست از آن جهت اهمیت دارند که روزانه دوز انسولین تزریقی افراد را مشخص میکند.» به گفته موسس گابریک، در صورت نبود «تست های دقیق قندخون، امکان دارد یک فرد دیابتی با تزریق بیش از حد انسولین، با کاهش قند مواجه و به بیهوشی رفته و جانش را از دست بدهد.»
دو چالش امروز: نبود انسولین و دستگاه تست قندخون
مدیرعامل انجمن گابریک که فدراسیون بین المللی دیابت آنها را نماینده اصلی خود در ایران می داند، مشکل اصلی این روزهای بیماران دیابتی را دو مورد می داند: نبود انسولینهای قلمی و آنالوگ و دوم نوارهای تست قندخون. به گفته وی «نبود این دو کالا میتواند منجر به مرگ و مشکلات بسیار جدی برای بیماران دیابتی شود.»
تحریمها؛ «اولین دلیل نایاب شدن انسولین و تجهیزات»
موسس انجمن گابریک می گوید: «از دید من دلیل اصلی کمبود دارو برای بیماران دیابتی تحریمهایی است که علیه دولت ایران اعمال میشود. این تحریم ها با هر منطق سیاسی، صرفنظر از اختلافی که بین دولتها وجود دارد، عواقب آن گریبانگیر مردم شده است و ما میبینیم که چه درد و رنجی را به مردم ایران تحمیل کرده است.»
به گفته هرمز کیخانزاده: «تحریمها باعث شدهاند تا دسترسی دولت ایران به منابع ارزی کمتر شود، شرکتهای وارد کننده انسولین نمیتوانند از ارزهای دولتی بهره ببرند، طبیعتا این شرکتها پول را دریافت نمیکنند، نمیتوانند حواله بکنند به کمپانیهای مادر، بنابراین نتیجه این میشود که انسولین و نوار تست قند خون کمیاب می شود.»
موسس انجمن گابریک میگوید انتظار ما از اتحادیه اروپا و سازمان ملل این است که «به هیچ وجه اجازه ندهند فشار تحریمها خصوصا در زمینه دارو و تجهیزات پزشکی به مردم ایران تحمیل شود.»
«سیاست دولت در حمایت عجولانه از تولید داخلی، دومین عامل مشکلات امروز دیابتیها»
اما تنها مشکل عمده کمبود داروهای بیماران دیابتی به تحریم ها خلاصه نمی شود. هرمز کیخانزاده بر این باور است که «سیاستهای عجولانه دولت» در حمایت از تولید داخلی باعث سردرگمی و به خطرافتادن جان بیماران دیابتی می شود. او می گوید تنها ۳۰ درصد از بیماران دیابتی از طریق انسولین های تولید داخل مشکلات دیابتی خود را مدیریت می کنند در حالی که نزدیک به ۷۰ درصد کاملا وابسته به تزریق انسولینهای خارجی برای مدیریت بیماری خود هستند.
به گفته موسس انجمن گابریک که خود مبتلا به دیابت است «دولت نمیتواند بگوید من تولیدم را توسعه می دهم تا انسولین ۷۰ درصد باقی مانده را نیز تامین کنم.» اولین مشکل این است که «عوض کردن نوع انسولین کار بسیار ظریف و پیچیده ای است و به راحتی بیماران نمیتوانند بدن خود را به انسولینهای معمولا با کیفیت پایینتر عادت دهند. میتواند اثرات سوء روی آنها داشته باشد.»
باید در نظر گرفت که در هر حال مدیریت بیماری دیابت بسیار کار دشواری است و «همزمان ما از بیماران بخواهیم که با پایین آمدن کیفیت زندگی خود بهراحتی کوتاه بیایند. مثل اینکه در دوران ارتباطات امروز بگوییم شما نمی توانید موبایل داشته باشید و بیایید با سیستم مورس با هم ارتباط برقرارکنیم.» هرمز کیخانزاده تاکید دارد که «در سراسر جهان اینگونه است که شرکتهایی که وارد تولید داروها و تجهیزات پزشکی می شوند تا زمانی که نتوانند اعتماد جامعه پزشکی را به خود جلب کنند نمی توانند انتظار داشته باشند که بیماران از داروهای آنها استفاده کنند. در همین راستا، دولت مردان به این موضوع توجهی ندارند و انتظار دارند تا بیماران دیابتی بدون سبک و سنگین کردن، به انسولینهای آنالوگ ساخت داخل اطمینان کنند، اما برای این موضوع زمان زیادی لازم است.»
در مورد تولید دستگاههای قند خون داخلی هم چنین نگرانیهای وجود دارد. تست قندخون ظرافتهای بسیاری دارد. چرا که آنزیمی روی تستاپ های دستگاه قراردارد که کوچکترین بالا و پایین شدن آن می تواند میزان قندخون را اشتباه نشان دهد و بیمار را با خطرات جدی روبرو کند.
به گفته هرمز کیخانزاده «اگر به عنوان مثال نتیجه قند خون یک نفر به جای عدد ۲۰۰، عدد ۷۰ را نشان دهد، یک تصمیم اشتباه گرفته خواهد شد و میتواند مرگبار باشد. به همین دلیل باید در تولیدات داخلی مراقب میزان کیفیت باشیم. از یاد نبریم که کیفیت تنها با یک آزمایش محصول تضمین نمیشود. محصول باید سالهای سال وجود داشته باشد، و اصطلاحا آزمایش و جواب خود را پس بدهد.»
به گفته موسس انجمن دیابت گابریک راه حلی که دولت در این شرایط تحریمی پیش رو دارد این است که ضمن حمایت از تولیدات داخلی، «صبرداشته باشند» و زمان بدهند و «به هیچ عنوان واردات محصولات خارجی را قطع نکنند. و یا حتی اگر قرار است جلوی واردات را بگیرند بصورت ۵ تا ۱۰ درصد سالیانه این کار را انجام دهند.»