با روی کار آمدن طالبان، نظام حکومتی افغانستان تغییر کرد و اعضای قبلی کابینه برکنار و کابینه جدید اعلام گردید. اما دراین مدت هیچ نوع تغییر و دگرگونی در سفارت‌خانه‌های افغانستان دیده نمی‌شود.
آگهیبا روی کار آمدن طالبان به قدرت، نظام حکومتی افغانستان تغییر کرد و اعضای قبلی کابینه برکنار و کابینه جدید اعلام گردید. اما دراین مدت هیچ نوع تغییر و دگرگونی در سفارت خانه های افغانستان دیده نمی‌شود.
بر اساس قرار داد وین، سفارت هر کشور محل اقامت نمایندگان دولت مهمان و محل آرشیف/بایگانی اسناد کشورمهمان است و باید ازمصونیت سیاسی برخوردارگردد.
سوالی که اینجا مطرح است اینکه آیا از دید عرف دیپلماتیک و حقوق بین الملی یک کشور می تواند میزبان سفارت کشوری باشد که حکومت آن کشور را به رسمیت نمی شناسد؟
یکی از دیپلمات‌های وزارت خارجه افغانستان که نمی‌خواهد نامی از وی برده شود در مصاحبه با یورونیوزمی گوید: «ممکن است در روابط دیپلماتیک کشور ها اختلاف ایجاد گردد اما قطع روابط دیپلماتیک به معنای قطع روابط کنسولی نیست. دولت ها در زمان قطع رابطه دیپلماتیک می توانند با هم توافق کنند تا روابط کنسولی خود را حفظ کنند و ارائه این خدمات را متوقف نکنند.»
به گفته این مقام وزارت خارجه پیشین افغانستان: «برای یک دیپلمات وظیفه شناس هیچ فرقی نمی‌کند چه کسی اداره کشور را در دست داشته باشد، چون سیاست خارجی یک کشور در اصول و استراتژی تقریبا ثابت و مشخص است و با آمدن و رفتن زمامداران کشور، تغییری در آن اصول ایجاد نمی شود بنا بر این هر دیپلماتی در هر دوره ای باید این اصول را به پیش برد.»
اما آنچه در افغانستان اتفاق افتاده است به معنای شکست دیپلماسی است چون اساس دیپلماسی یا اصول اساسی و همان استراتژی حکومت تغییر کرده است.
سفارت افغانستان درتاجیکستان: اطاعت از جمهوری اسلامی افغانستان می کنیم نه از نظام متحجرطالبان
محمد ظاهر اغبر، سفیر افغانستان در تاجیکستان می‌گوید: «از اشغال کابل که در یک معامله ننگین توسط داکتر اشرف غنی و حامیان وی صورت گرفت تا به حال هیج کشوری طالب ها را به رسمیت نشناخته اند و آنها هنوز در لست سیاه سازمان ملل متحد داخل هستند.»
وی تاکید می‌کند: «درست است که اراضی افغانستان در دست طالبان است اما قانون اساسی با جمهوری اسلامی افغانستان است.»
وی در پاسخ به این پرسش که آیا سفارت افغانستان درتاجیکستان به نمایندگی از طالبان به فعالیت‌های خود ادامه میدهد؟ می گوید: «یک گروه شورشی با تصرف خاک یک کشور به عنوان حکومت مشروع قابل پذیرش نیست نه از نظر قوانین داخلی افغانستان ونه از دید قوانین بین الملل.»
وی می افزاید براساس ماده شصت و شصت قانون اساسی صلاحیت‌های رئیس جمهوربه معاون اولش تفویض شده است.
امرالله صالح، معاون اول اشرف غنی است. وی پس از سقوط کابل به پنجشیر رفت و بر همین مبنا اعلام کرد جانشین قانونی رئیس جمهوری است. از زمان سقوط پنجشر، خبری از اقامتگاه آقای صالح در دست نیست.
سفیر افغانستان در دوشنبه می‌گوید: «بنابراین ما به نمایندگی از جبهه مقاومت و معاون اول رئیس جمهوری، امرالله صالح، به فعالیت های سیاسی ودیپلماتیک‌مان در کشور تاجیکستان ادامه می‌دهیم و بیرق سه رنگ جمهوریت در سفارت تاجیکستان وتمامی نمایندگی‌های سیاسی افغانستان در احتزاز است. بنابراین می‌توان گفت ما در تاجیکستان و دیگر نمایندگی‌های افغانستان در خارج، اطاعت از جمهوری اسلامی افغانستان می‌کنیم نه از نظام متحجرطالبان.»
وی در مورد مشکلات مالی سفارتخانهها می‌گوید: «تغییراتی که در افغانستان آمده یک شخص و یک نهاد را متضرر نساخته، بلکه پیکر تمام افغانستان را متضرر ساخته است. همانطوری که مبارزین بدون هچ نوع امتیاز و معاش بر اساس یک فکر و اندیشه در برابر نظام طالبانی ایستاده‌اند سفارت‌خانه‌های افغانستان به خصوص سفارت ما درتاجیکستان آماده خدمت با امکانات اندک مالی هستند.»
آقای اغبر با ابراز امیدواری از ادامه کار دفاتر دیپلماتیک افغانستان می‌گوید:«اکثریت نمایندگی‌های افغانستان از بخش کونسولگری‌هایشان امکانات مالی را تمویل (تامین) می کنند، ما امیداوریم که با مشکل مالی روبه‌رو نگردیم.»
سفیر افغانستان در تاجیکستان در مورد ارتباط این سفارت با وزارت امور خارجه طالبان می‌گوید: « نظام طالبان باید اول آدم شمول شود تا بتوانیم با آنها وارد صحبت شویم. من علاقه‌ای به ارتباط با طالبان ندارم و هیچگاهی از ایشان اطاعت نخواهم کرد چون طالبان نه اهل مذاکره هستند و نه به هیج یک از قوانین اسلامی و بشری پایبند هستند.»
وی در مورد فعالیت‌های کنسولی این سفارت می گوید: «کار ادارای این سفارت همانند سابق جریان دارد، صدور پاسپورت، نکاح، وکالت خط و سایر تصادیق به حالت عادی صورت می‌گرد.»
سفیر افغانستان در تاجیکستان در پاسخ به این سوال که چگونه می توان بدون هماهنگی با وزارت خارجه و داخله، برای یک شهروند افغان تصدیق عدم مسوولیت جرمی (عدم سابقه کیفری) صادر کرد می‌گوید:« اداره افغانستان خود در دست مجرمین است بنابراین لازم نیست که مجرم "وزات داخله کشور افغانستان"، مسولیت عدم جرمی شهروندان افغان را تثبیت نماید.»
وی می گوید ما کمیسیونی را ایجاد کردیم که با استفاده از روابط مان در کابل از سوابق این افراد اطلاع پیدا کنند و تصدیق مسوولیت عدم جرمی شان را صادر کنند.
آگهیمشکلات سفارت ها و کنسلی ها افغانستان در خارج، کم نیستند
بعد ازاینکه طالبان حکومت افعانستان را گرفتند سفارت‌ها و کنسول‌گری‌های افغانستان با مشکلات زیادی روبه‌رو شده اند.
احمد فرهاد بشریار، دیپلمات سابق در آنکارا و پاریس می گوید: «قطع رابطه سفارتخانهها با مرکز دو مشکل جدی را به وجود آورده است: مشکل منابع مالی، که باعث شده حقوق و کرایه خانه دیپلمات‌ها و کارمندان پرداخت نگردد.و دوم مشکل شهروندان افغان در خارج است که با دشواری‌های حقوقی و هویتی رو به رو شده اند.»
آقای بشریار، برخلاف سفیر افغانستان در دوشنبه می‌گوید: «پاسپورت و تدکره که جز اسناد هویتی برای شهروندان است صادر نمی‌گردد. تثبیت تصادیق همچون تایید تذکره (شناسنامه)، اصلاح سن، عدم مسوولیت جرمی (کیفری) به دلیل قطع ارتباط با مرکز اجرا نمی‌گردند.»
تمام مراکز چاپ پاسپورت که در حوزه کاری نماینده گی‌های سیاسی افغانستان در خارج هستند با کمبود کتابچه پاسپورت روبه‌رو هستند.
احمد فرهاد بشریار با تایید این خبر می گوید: « یکی از مراکزعمده چاپ پاسپورت در حوزه اروپا بن آلمان است که با کمبود پاسپورت روربه‌رو شده است.»
آگهیهمزمان، جنرال کنسولگری (سرکنسولگری) افغانستان در جده که حوزه کشورهای عربی را پوشش میدهد هم با مشکل کمبود پاسپورت مواجه شده است؛ سفارت‌های افغانستان در ایران و پاکستان که بیشترین مهاجر افغان در این کشورها هستند نیز پاسپورتی برای توزیع ندارند.
آقای بشریار با انتقاد از جامعه جهانی می‌گوید:«کشورهای جهان باید موقف (موضع) خود را مشخص کنند که آیا طالبان را به رسمیت می‌شناسند و یا جبهه مقاومت را؛ تا سرنوشت سفارتخانهها و دیپلمات‌ها معلوم گردد.»
اگرچه هیچ کشوری تاکنون حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است، در دوران کوتاه مقاومت پنجشیر هم هیچیک از اعضای جامعه جهانی، دست‌کم آشکارا کوچک‌ترین حمایتی از جریان احمد مسعود-امرالله صالح نکرد.
دیپلمات سابق وزارت امور خارجه افعانستان می‌گوید: «در حال حاضر دیپلمات‌ها در بی سرنوشتی به سر می‌برند، حقوق و کرایه خانه‌هایشان پرداخت نشده، کارهای گمرکی‌شان صورت نمی‌گیرد، از معافیت ها برخوردار نیستند و حتا در بعضی کشورها مثل پاکستان با آنها برخورد تبعیض‌آمیز صورت می‌گیرد.»
آقای بشیریار با تائید شایعه درخواست پناهندگی بسیاری از کارکنان دستگاه دیپلماسی افغانستان در کشورهای اروپایی می‌گوید : «افغانستان دیپلمات‌ها و کادربا تجربه دارد. در صورت که آنها پناهنده شوند، طالبان با ملاها نمی‌توانند دیپلماسی‌شان را پیش ببرند.»
آگهیطالبان از سال ۲۰۱۳ دفتر نمایندگی فعال در دوحه، پایتخت قطر دارند. این گروه پیش از تصرف کابل و قبضه کامل قدرت سیاسی در افغانستان، بارها با مقام‌های عالی‌رتبه قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای دیدار کردند. مذاکرات صلح ایالات متحده با طالبان از سال ۲۰۱۹ و در دوحه قطر آغاز شد.
سفارت افغانستان در پاریس: فعالیت ها ما ادامه دارد
همایون عزیزی سفیر افغانستان در پاریس در مصاحبه با یورونیوز می گوید: «سفارت افغانستان در فرانسه هم مانند سابق به کارهایش ادامه میدهد و هیچ نوع تغییر و تبدیل در مقام رهبری و کارمندان این سفارت صورت نگرفته است.»
تامین رابطه با کشور میزبان ونهاد های بین المللی به منظور جلب کمک ها و عرضه خدمات برای شهروندان و اتباع کشور مهمان از مسئولیت های سفارت خانه ها است.
سفیر افغانستان در فرانسه می گوید: «این سفارت همانند سابق در تامین رابطه با نهاد های بین المللی و عرضه خدمات، به فعالیت هایش ادامه میدهد.»
به گفته عزیزی فارغ از اینکه چه کسانی در کابل حکومت می‌کنند، «تمام خدمات کنسولی، صدور ویزا افغانستان برای شهروندان خارجی، صدور تصدیق/گواهی‌ها، نکاح نامه و وثیقه به استثناء صدور پاسپورت در این سفارت اجرا می‌گردد.»
آگهیآقای عزیزی دلیل صادر نکردن گذرنامه را عدم موجودیت پاسپورت در مرکز چاپ می‌داند.
وی در مورد حقوق کارمندان می‌گوید: «تا ماه گذشته امتیاز ماهانه کارمندان این سفارت به گونه عادی پرداخت گردید است. اما در ماه های آینده دنبال دریافت و تنظیم یک راه حل مناسب هستیم.»
وی در پرسش به این پاسخ که آیاعواید فعلی سفارت ها به دولت افغانستان انتقال پیدا می کند می گوید: «سفارت ها از یک چارچوب حقوقی در کشور های میزبان پیروی می‌کنند که همان چارچوب مورد قبول کشورهای میزبان است؛ ولی اکنون با تحولی که در اداره افغانستان آمده است، ما دیگر برای کشور میزبان، نمی‌توانیم نماینده آن چارچوب حقوقی قبلی کرده باشیم، بنابراین در حال حاضرعواید سفارت ها نزد سفارتخانه ها محفوظ است تا زمانیکه راه حل مناسبی سنجیده شود.»
همایون عزیزی خبرها مبنی براینکه شماری از دیپلمات‌ها و کارمندان این سفارت درخواست پناهندگی در کشورهای اروپایی داده اند را تکذیب کرده و می‌گوید: «تمام کارمندان و دیپلمات های این سفارت به کارهایشان ادامه می‌دهند.»
«رفتار خودمختارانه سفارت های افغانستان»
با گذشت حدود یک ماه و نیم از سقوط جمهوری اسلامی افغانستان، سرنوشت سفارتخانهها نامشخص بوده و برخی از آنها حتی ارتباطشان را با حکومت طالبان قطع کرده‌اند.
آگهییک کارشناس روابط بین‌الملل که خواست نامش فاش نشود، به یورورنیوزگفت: «سفارت‌های افغانستان در حال حاضر خود مختارانه و مستقلانه رفتار می کنند تا دیده شود در آینده چه خواهد شد. وضعیت سفارت‌خانه‌های افغانستان سردرگم و مبهم است.»
وی با یادآوری از حکومت برهان الدین ربانی در دوره اول حکومت طالبان بین سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ می‌گوید: «دنیا حکومت طالبان را به رسمیت نمی شناخت اما چون برهان‌الدین ربانی حکومت تبعیدی تشکیل داده بود، سفارت‌ها به نمایندگی از حکومت استاد ربانی به کارهایشان ادادمه داند.»
این کارشناس با متفاوت دانستن وضعیت کنونی می‌گوید: «با توجه به اینکه اشرف غنی با نوشتن نامه ای به نحوی از دنیای سیاست کنار رفت، سفارت‌ها نمی‌توانند با استفاده از مدل تبعیدی، همانند دوره اول حکومت طالبان، به فعالیتشان ادامه دهند.»
محمد اشرف غنی در ۸ سپتامبر، با نشر نامه‌ای در صفحه تویترش از مردم افغانستان معذرت خواست.
رئیس جمهوری پیشین افغانستان دلیل ترک کشور را جلوگیری از خونریزی های بیشتر درشهر پرجمعیت کابل عنوان کرد و گفت در پی توطئـه‌ای که علیه وی چیده شده بود، مجبوربه ترک خاک افغانستان شد.
آگهیاین درحالیست که طالبان با ارسال نامه‌ای برای آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد، سخنگوی خود را به عنوان سفیر تازه افغانستان در این سازمان معرفی کردند.
در این نامه که به امضای امیرخان متقی، سرپرست وزارت امور خارجه کابینه طالبان رسیده، سهیل شاهین به عنوان سفیر افغانستان در سازمان ملل معرفی شده است.
یکتن از دیپلمات‌های وزارت خارجه افغانستان در مصاحبه با یورور نیوز می گوید: «سهیل شاهین ممکن است به عنوان نماینده افغانستان در سازمان ملل اشتراک نماید، اما کدام دیپلماسی را تطبیق می کند (در پیش می‌گیرد)؟»
به گفته این مقام «امروز با دنیای تکنولوژی و عصر جدید، تعریف دیپلماسی تغییر کرده است، در گذشته کار دیپلمات بیشتر جمع آوری اطلاعات و رساندن آن اطلاعات به کشور متبوعش بود اما امروز این اطلاعات از طریق تکنولوژی به زودترین فرصت پخش و نشر می‌گردد.»
به عقیده وی امروز باید دیپلمات ها علاوه بر این که در فکر حمایت از هموطنان و دفاع از حقوقشان در حوزه دیپلماتیک باشند، همچنین باید به فکر تولید قدرت و ثروت برای کشورشان باشند.»
آگهیاین دیپلمات وزارت خارجه افغانستان می گوید در صورتیکه حکومت طالبان به رسمیت شناخته نشود، سفیران این کشور نمی‌توانند برای افغانستان تولید قدرت و تولید ثروت نمایند.
تا کنون هیچ کشوری رسما حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است. جامعه جهانی پیش شرط‌هایی چون احترام به حقوق بشری، آزادی بیان و رسانه ها، آزادی زنان و کابینه همه شمول را برای به رسمیت شناختن دولت جدید این کشور مطالبه می‌کند.