بر مبنای مستندات عفو بین الملل، طالبان خانه های امن (سرپناه) را تعطیل کرده و با آزاد کردن بسیاری از محکومان خشونت های جنسیتی، نه تنها زنان را در چنین جامعه ای به حال خود رها کرده که زمینه تهدید جان و خشونت ورزی علیه گروههای مدافع حقوق زنان و همچنین مددکاران را فراهم کرده است.
آگهیعفو بین الملل با انتشار گزارشی مبسوط نسبت به افزایش خشونت های جنسیتی در افغانستان ابراز نگرانی کرد. در گزارش جدید این سازمان حقوق بشری که بر اساس ۲۶ مصاحبه با قربانیان و بازماندگان خشونت های مبتنی بر جنسیت صورت گرفته شواهد جدیدی از وضعیت حقوق بشری افغانستان پس از بازگشت طالبان به قدرت ارائه شده است.
بر مبنای مستندات عفو بین الملل طالبان خانه‌های امن (سرپناه) را تعطیل کرده و با آزاد کردن بسیاری از محکومان خشونت های جنسیتی، نه تنها زنان را در چنین جامعه ای به حال خود رها کرده که زمینه تهدید جان و خشونت ورزی علیه گروههای مدافع حقوق زنان نظیر وکلا، قضات، مقامات دولت سابق و همچنین مددکاران را فراهم کرده است.
انی یس کلمر، دبیر کل عفو بین الملل در باره زنان افغانستان تحت دولت جدید طالبان می گوید: «زنان و دخترانی که از خشونت های مبتنی بر جنسیت نجات یافته اند امروز در افغانستان به حال خود رها شده اند. شبکه حمایتی آنها منحل شده وپناهگاه های آنها دیگر وجود خارجی ندارد.»
عفو بین الملل با اشاره به «بی خردی» طالبان در بازکردن «حساب نشده» درب زندانهای افغانستان از حاکمان جدید این کشور خواسته برای حمایت از زنان و دختران علیه خشونت بیشتر اجازه دهند با بازگشایی دوباره خانه های امن، ارائه سرپناه و خدمات حمایتی به آنها از سر گرفته شود.
یکی از سخنگویان طالبان با تکذیب گزارش عفو بین الملل مسئولیت آزادسازی زندانیان را متوجه رژیم سابق دانسته است. این در حالیست که این سازمان مستنداتی بدست آورده که نشان می دهد طالبان هرجا رفته زندانیان را هم آزاد کرده است. تنها در عرض یک ماه بیش از ۳ هزار زندانی در سراسر افغانستان آزاد شدند. در همین حال گزارشهای معتبر دیگری بدست عفو بین الملل رسیده که نشان می دهد طالبان برخی از بازماندگان خشونتهای جنسیتی را به ندامتگاههایی نظیر زندان پل چرخی در نزدیکی کابل منتقل کرده است.
در همین حال عفو بین الملل از جامعه بین الملل خواسته تا با تامین فوری بودجه خدمات حمایتی به زنان افغانستان، خارج کردن بازماندگان و ارائه کمک به افرادی که در صف اول این نبرد هستند را فراهم کند. این سازمان حقوق بشری همزمان از امارت اسلامی طالبان هم تقاضا کرده تا نسبت به اجرای تعهدات خود در قبال زنان و دختران، بویژه آن دسته از آنها که در معرض خطر خشونت های مبتنی بر جنسیت هستند، جدی باشد.
این در حالیست که حدود ده روز پیش سهیل شاهین، سخنگوی طالبان به عفو بین الملل گفته بود که «خشونت علیه زنان و دختران طبق موازین شریعت اسلام هیچ جایی در افغانستان ندارد... و زنانی که در معرض خشونت خانگی هستند باید به محاکم مراجعه کنند و دادگاه به عرایض آنها رسیدگی خواهد کرد.»
عفو بین الملل برای تهیه این گزارش با شاهدان عینی، قربانیان و فعالان حوزه خدمات رسانی به زنان بی پناه در ولایات متعددی نظیر بادغیس، بامیان، دایکندی، هرات، کابل، کندز (قندوز)، ننگرهار، پکتیکا، سرپل و تخار صحبت کرده است.
در فاصله زمانی ۲۶ اکتبر تا ۲۴ نوامبر ۲۰۲۱ عفو بین الملل با ۶ نفر از بازماندگان و ۲۰ نفر از فعالان حوزه حمایت از زنان بی سرپناه و نیازمند کمک مصاحبه تلفنی ترتیب داد. این سازمان حقوق بشری برای تهیه این گزارش همچنین نظر ۱۸ فعال محلی، خبرنگار و نماینده های سازمانهای غیر دولتی و کارشناسان خشونت مبتنی بر جنسیت در افغانستان را جویا شده است.
سقوط نظام حمایتی «سیستم»
پیش از قدرت گیری دوباره طالبان بسیاری از زنان و دختران به شبکه سراسری خانه های امن شامل سرپناه، مشاوره و حمایت حقوقی و قضایی، خدمات پزشکی و روحی روانی دسترسی داشتند. نجات یافتگان خشونت های جنسیتی تحت نظر وزارت امور زنان و با همکاری کمیسیون حقوق بشر در مکان های مناسب اسکان داده می شدند و درب بیمارستان ها و پاسگاه های پلیس در سراسر افغانستان به رویشان بازبود.
هر چند این نظام حمایتی کامل نبود و ایرادات و انتقادات فراوانی به آن وارد بود اما با سقوط رژیم سابق کلا به دست فراموشی سپرده شد.
طبق آمار یوناما، هیات معاونت سازمان ملل در افغانستان، از هر۱۰ زنی که در این مراکز اسکان داده می شدند دستکم ۹ نفر تجربه خشونت خانگی را تجربه کرده بودند. خشونت ها اشکال متفاوتی از کتک زدن، تجاوز و ازدواج اجباری را در بر می گیرد.
یکی از مسئولان خانه امن ولایت ننگرهار به عفو بین الملل گفته مواردی را شاهد بوده اند که شوهری همه ناخن های همسرش را کشیده بوده... یا مرد دیگری که با وسایل نجاری پوست بدن همسرش را در آورده بود.. زن دیگری که به کرات از سوی اعضای خانواده اش مورد سواستفاده واقع شده و حتی توانایی رفتن به حمام هم نداشته...»
«ما دیگر هیچ جا امنیت نداریم»
از زمان قدرت گیری دوباره طالبان تقریبا هیچ مکان امنی برای زنان و دختران وجود ندارد. عفو بین الملل می گوید طالبان هیچ رویه ای برای مواجه با موارد خشونتهای جنسیتی در نظر نگرفته است. در گذشته این امکان وجود داشت تا قربانیان زن بدون همراهی به وزارت امور زنان مراجعه کنند. اما اکنون آنها نه اجازه دارند بدون یک فرد محرم مذکر جایی بروند و نه اصلا مشخص است که باید به چه نهاد یا ارگانی مراجعه کنند.
یکی از این قربانیان که با نام مستعار فریحه با عفو بین الملل صحبت کرده می گوید: «شوهرم با هرچی جلوی دستش بود من را می زد... جلوی چشم همه اعضای خانواده اش... آنها فقط نگاه می کردند و این ماجرای هر روز ما بود. دفعه اول که من را با یک کابل زد تمام بدنم کبود شد. جای کابل تا مدتها روی دست و بدنم بود. فقط از کمر به پایین من را کتک می زد و می گفت عمدا به اطراف دستگاه تناسلی و باسنت ضربه می زنم تا نتوانی جایش را به کسی نشان بدهی.»
فریحه در زمان صحبت با عفو بین الملل ۹ ماهه باردار بود و ناامیدانه در جستجوی مکانی امن برای ادامه زندگی می‌گشت. او می گوید: «قبلا سرپناهی وجود داشت و من به آنجا رفته بودم. دوباره کمک خواستم ولی آنها گفتند که فعالیتشان متوقف شده و نمی توانند پذیرای موارد جدید باشند.»
عادله یکی دیگر از قربانیانی است که در تهیه این گزارش عفو بین الملل را یاری رسانده. او که ۷ سال پیش مجبور شده با یک پیرمرد ۸۰ ساله ازدواج کند می گوید «یکسال با او زندگی کردم و در طول این مدت هر روز مرا کتک می زد و می گفت چرا باردار نمیشی؟ هرچند عادله از دست این پیرمرد گریخت.» اما خشونتهای خانگی دیگری را در کنار شوهر دومش تجربه کرد.
زنان قربانی خشونت خانگی با بازگشت طالبان به قدرت دیگر عملا مامنی برای گریختن ندارند.
آگهی