۲۰ سالگی پول واحد اروپا؛ رویای رقابت یورو با دلار آمریکا تا چد حدی محقق شد؟

آگهی

یورو، پول واحد اروپایی، سه سال پس از تولد مجازی، برای نخستین بار ابتدای ژانویه سال ۲۰۰۲ به شکل اسکناس و سکه در ۱۲ کشور عضو اتحادیه اروپا به جریان افتاد و به زندگی ۳۰۰ میلیون نفر از آتن تا دوبلین گره خورد.

در حالی که اکثر مردم منطقه یورو در جریان تجمع‌های خیابانی به مناسبت سال نو در حال خداحافظی با مارک آلمان، فرانک فرانسه، لیر ایتالیا و پزوتای اسپانیا بودند، ژاک شیراک، رئیس جمهوری وقت فرانسه اطمینان داد که اروپا در حال بازپس‌گیری «هویت و قدرت» است.

این جمله او همچنان سند تحلیلگرانی است که خلق یورو را محصول جاه‌طلبی فرانسه در تقویت همگرایی در میان اعضای اتحادیه اروپا می‌دانند، آن هم در شرایطی که آلمانی‌ها همچنان نسبت به از دست دادن مارک به عنوان نماد اقتصادی خود در جهان دلخور به نظر می‌رسیدند ولی بر پایه توافقی که انجام داده بودند، سهم قابل توجهی در اتاق فکر خلق یورو داشتند.

در واقع، یورو فرزند یک سازش دردناک بین دو موتور اصلی تشکیل اتحادیه اروپا بود که در چارچوب آن، آلمان ارز محبوب خود را در ازای حمایت فرانسه از اتحاد مجدد آلمان پس از سقوط دیوار برلین رها کرد.

یورو در عین حالی که نماد اتحاد اروپا شد، به عنوان رقیبی برای دلار قدرتمند ایالات متحده ظاهر شد. اما ۲۰ سال بعد، بدون شک دلار همچنان به عنوان امن‌ترین ارز بین‌المللی حکمرانی می‌کند.

در حال حاضر، بیش از ۲۱۰۰ میلیارد دلار در اقتصاد جهان در گردش است و حدود ۶۰ درصد از ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی بر پایه دلار است. این در حالی است که مطابق گزارش بانک مرکزی اروپا (ECB)، سهم یورو در ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی حدود ۲۰ درصد است.

به توییتر یورونیوز فارسی بپیوندید

با این وجود، یورو اغلب یک رقیب قابل احترام برای آمریکا بوده ولی ۱۰ سال پس از خروج از بحران اضمحلال در جریان وقوع بحران بدهی در منطقه یورو، تلاش کرد تا هژمونی جهانی دلار را هدف بگیرد و در کنار اقتصاد، نقشی سیاسی نیز برعهده بگیرد.

زمانی که ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به طور یکجانبه از توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی از جمله اتحادیه اروپا با ایران خارج شد و با احیای تحریم‌های خود علیه تهران، شرکت‌های اروپایی فعال در ایران را نیز تهدید کرد، اتحادیه اروپا تلاش کرد تا با ایجاد مکانیزم حمایت از مبادلات تجاری(اینستکس) بر پایه یورو با اقدام آمریکا مقابله کند.

اما استقبال پایین شرکت‌ها و تردیدهای سیاسی در تهران از یک سو و نیز واکنش خشمگین واشنگتن نسبت به اقدام حامیان اروپایی این ابزار حمایتی از جمله فرانسه مانع از فعالیت طولانی اینستکس شد. از زمان خروج دونالد ترامپ از کاخ سفید نیز این موضوع اهمیت خود را از دست داد.

در نتیجه، دو دهه پس از فراز و فرودهای اقتصادی اتحادیه اروپا، مشخص شده که بهترین عامل برای ارتقای جایگاه بین‌المللی یورو یک اقتصاد مولد است. بدین معنا که هر قدر که اقتصاد منطقه یورو پویاتر باشد، سرمایه‌گذاری بین‌المللی بیشتری به اروپا می‌آید و یورو نیز تقویت می‌‌شود.