سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو چیست؟

آگهی

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو یک ائتلاف نظامی میان کشورهای آمریکای شمالی و اروپایی است و همانطور که از اسمش مشخص است قدرت‌های دو سوی اقیانوس اطلس را به‌هم پیوند می‌دهد.

این سازمان در سال ۱۹۴۹ میان ۱۲ کشور تشکیل شد و هدف اولیه آن مقابله با نفوذ و سلطه اتحاد جماهیر شوروی سابق در اروپا بود. این سازمان در طول جنگ سرد گسترش یافت و کشورهای دیگری از جمله ترکیه را به‌عنوان عضو پذیرفت. اما این گسترش پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی سابق نیز ادامه یافت و مرزهای ناتو به سمت شرق اروپا گسترده شد، به‌طوری که بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۴ ده کشور سابقا کمونیستی از جمله لهستان، مجارستان، آلبانی و لیتوانی به عضویت ناتو در آمدند.

ناتو در حال حاضر ۳۰ عضو دارد که آخرین آنها مقدونیه شمالی است که در سال ۲۰۲۰ به سازمان پیوست. تنها دو عضو ناتو، یعنی آمریکا و کانادا غیراروپایی هستند.

ماده ۵

مهمترین کارکرد سازمان پیمان آتلانتیک شمالی «دفاع جمعی» یا ماده ۵ پیمان ناتو است.

بر اساس ماده ۵ حمله به هر یک از اعضای ناتو حمله به تمام اعضا محسوب می‌شود و کلیه کشورها باید در مقابل آن اقدام کنند.

این ماده تنها یک بار فعال شده و آن هم پس از حملات ۱۱ سپتامبر به برج‌های دوقلو و پنتاگون در آمریکا بود.

ماموریت‌های ناتو

ناتو در دوران جنگ سرد هیچ ماموریت نظامی نداشت اما با پایان آن عملیات آن شروع شد. در سال ۱۹۹۰ و پس از حمله عراق به کویت، ناتو اولین عملیات خود به نام «نگهبان لنگر» را انجام داد. وظیفه ناتو در آن عملیات حفاظت و پوشش هوایی آسمان ترکیه بود.

از جمله نخستین ماموریت‌های مهم در ۱۹۹۳ عملیات «شارپ گارد» بود که همراه با سازمان همکاری اروپای غربی مسئولیت کنترل تحریم‌های صربستان و مونته‌نگرو را در دریای آدریاتیک را بر عهده گرفت. اما از مهمترین عملیات ناتو می‌توان به بمباران صربستان و مداخله نظامی برای جلوگیری از نسل کشی، عملیات دریایی و هوایی علیه لیبی که به سرنگونی معمر قذافی انجامید یا آموزش نیروهای نظامی در افغانستان اشاره کرد.

نیروی واکنش سریع

ناتو یک نیروی واکنش سریع یا ضربت شامل۴۰ هزار نظامی در اختیار دارد. این نیروها، نظامیان کشورهای عضو هستند و معمولا در کشورهای خودشان مستقر هستند. با این وجود قابلیت این را دارند که در صورت لزوم ظرف حداکثر ۲ تا ۳ روز در محل عملیات حاضر شوند.

این گروه همچنین شامل ۲۰ هزار نیروی زبده کماندو است که قابلیت هرگونه عملیات زمینی، دریایی و هوایی را دارند.

در حال حاضر فرماندهی این نیروها بر عهده فرانسه است.

مقر ناتو کجاست؟

ناتو ابتدا در لندن مستقر بود اما از آنجا به پاریس نقل مکان کرد و برای مدتی در پایتخت فرانسه بود. اما از سال ۱۹۶۶ مقر ناتو در بروکسل قرار دارد. مرکز فرماندهی نیروهای ناتو در اروپا نیز ابتدا در فرانسه بود اما آن هم به بلژیک منتقل شد.

دبیرکل سازمان

دوره دبیرکلی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ۴ سال است. در حال حاضر ینس استولتنبرگ، نخست وزیر پیشین نروژ دبیر کل ناتو است. وی در سال ۲۰۱۴ به این مقام رسید و ماموریتش در سال ۲۰۱۸ برای یک دوره دیگر تمدید شد. به این ترتیب وی تا پایان سپتامبر سال ۲۰۲۲ میلادی این سمت را برعهده خواهد داشت.

گفته می‌شود قرار است دبیرکل بعدی ناتو یک زن باشد.