دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه در حالی تا چند روز دیگر برگزار خواهد شد که تهاجم نظامی روسیه به اوکراین بر این رای‌گیری و ریاست فرانسه بر اتحادیه اروپا سایه افکنده است. برنامه رئیس‌جمهوری کنونی فرانسه و رقبای مطرح او برای آینده اتحادیه اروپا و نقش فرانسه در این اتحادیه چیست؟
آگهیدور اول انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه در حالی روز ۱۰ آوریل (۲۱ فروردین) برگزار خواهد شد که امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری کنونی این کشور بخت اصلی برای پیروزی در این رای‌گیری محسوب می‌شود.
او پنج سال پیش در حالی به عنوان هشتمین رئیس‌جمهوری فرانسه پس از استقرار نظام جمهوری پنجم انتخاب شد که در برنامه‌های خود بر نقش و قدرت اتحادیه اروپا تاکید زیادی می‌کرد. امانوئل ماکرون در جشن پیروزی به مناسبت انتخابش به عنوان رئیس‌جمهوری فرانسه با سرود اتحادیه اروپا که قطعه‌ای از سمفونی نهم بتهوون، آهنگساز آلمانی است در محوطه موزه «لوور» در پاریس حاضر شد.
تاکید او بر نقش و قدرت اتحادیه اروپا چه به صورت نمادین و چه در برنامه‌هایش در حالی صورت می‌گرفت که بریتانیایی‌ها کمتر از یک سال قبل از آن به برکسیت رای داده بودند. دونالد ترامپ نیز چند ماه قبل از انتخاب امانوئل ماکرون در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا پیروز شده بود.
رئیس‌جمهوری فرانسه اکنون در حالی اولین دوره پنج ساله حضورش در کاخ الیزه را به پایان می‌برد که ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا را برعهده دارد.
هرچند ریاست فرانسه بر اتحادیه اروپا از بیش از یک ماه پیش تاکنون تحت الشعاع تهاجم نظامی روسیه به اوکراین قرار گرفته است اما امانوئل ماکرون امیدوار است تا بتواند از این بحران نیز مانند بحران همه‌گیری ویروس کرونا برای پیشبرد برنامه‌هایش در سطح اتحادیه اروپا بهره ببرد.
در این گزارش کارنامه اروپایی امانوئل ماکرون در کنار برنامه‌های او برای آینده این اتحادیه به همراه برنامه‌های برخی از رقبایش در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو در همین زمینه بررسی شده است.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
بلندپروازی‌های اولیه بدون دستاورد مشخص
امانوئل ماکرون پس از آغاز دوره ریاست‌جمهوری‌اش در سال ۲۰۱۷ در جریان یک سخنرانی در دانشگاه سوربن در پاریس برنامه‌ها و اهدافش برای اتحادیه اروپا را تشریح کرد.
یکی از اولین اقدامات امانوئل ماکرون در مقام رئیس‌جمهوری تغییر نام وزارت امور خارجه فرانسه به «وزارت اروپا و امور خارجه» بود. او با این حال نتوانست بسیاری از برنامه‌های بلندپروازانه‌اش برای اتحادیه اروپا را حداقل در نیمه اول دوره ریاست‌جمهوری‌اش پیش ببرد.
مذاکرات طولانی احزاب در آلمان برای تشکیل آخرین دولت ائتلافی آنگلا مرکل، صدراعظم سابق آلمان در سال ۲۰۱۷ یکی از موانع جدی پیش‌روی امانوئل ماکرون برای پیشبرد اهداف اروپایی خود بود.
عدم آمادگی برلین برای تغییرات و اصلاحات در اتحادیه اروپا طی سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ نیز باعث شد تا امانوئل ماکرون تا پیش از همه‌گیری ویروس کرونا که در نهایت واکنش منسجم و هماهنگ رهبران اتحادیه اروپا را به دنبال داشت دستاورد مشخصی در عرصه اروپایی نداشته باشد.
برنامه احیای اقتصادی در پی همه‌گیری کرونا
دستاورد مهم امانوئل ماکرون طی دوره ریاست‌جمهوری‌اش در عرصه اروپایی جلب رضایت دولت آنگلا مرکل نسبت به برنامه احیای اقتصادی ۷۵۰ میلیارد یورویی اتحادیه اروپا بود. برلین تا پیش از همه‌گیری ویروس کرونا همواره با بدهی مشترک کشورهای عضو اتحادیه اروپا مخالفت می‌کرد.
نقطه اوج این مخالفت بحران بدهی‌های یونان همزمان با بحران اقتصادی و سیاسی در این کشور بود. دولت آنگلا مرکل کمتر از یک دهه پس از بحران بدهی‌های یونان در چرخشی بزرگ در سیاست خود با بدهی مشترک کشورهای عضو اتحادیه موافقت کرد. تصمیمی که احتمالا در صورت عدم وجود اضطرار ناشی از تبعات همه‌گیری ویروس کرونا اتخاذ نمی‌شد.
تاکید بر «استقلال راهبردی» اتحادیه اروپا
رئیس‌جمهوری کنونی فرانسه تا پیش از همه‌گیری ویروس کرونا اشاره چندانی به لزوم «استقلال راهبردی» اتحادیه اروپا نکرده بود. با این حال رقابت بین کشورهای عضو اتحادیه در روزهای اولیه شیوع بیماری «کووید ۱۹» برای خرید ماسک و مواجهه بروکسل با کمبود برخی از کالاها، داروها و تجهیزات پزشکی باعث شد تا امانوئل ماکرون از سال ۲۰۲۰ به بعد از لزوم «استقلال راهبردی» اتحادیه اروپا سخن بگوید.
هواداران امانوئل ماکرون خرید دسته‌جمعی واکسن‌های کرونا از سوی کشورهای عضو را یکی از نقاط قوت اتحادیه اروپا معرفی کردند. آنها اکنون همزمان با تهاجم نظامی روسیه به اوکراین نیز با اشاره به این تجربه موفق از لزوم خرید دسته‌جمعی گاز سخن می‌گویند.
هر چند «استقلال راهبردی» از محورهای اولیه برنامه اروپایی امانوئل ماکرون نبود اما سیاست خرید دسته‌جمعی واکسن یا گاز در نهایت هم‌راستا با سخنان سال ۲۰۱۷ رئیس‌جمهوری فرانسه در دانشگاه سوربن است.
او در آن سخنرانی گفته بود که امیدوار است کشورهای عضو اتحادیه بتوانند روزی به بودجه واحد، مقررات مالیاتی مشترک و برنامه دفاعی مشترک دست پیدا کنند.
از بودجه واحد و مقررات مالیاتی مشترک این روزها کمتر سخن گفته می‌شود اما پیشنهاد برنامه دفاعی مشترک کشورهای عضو اتحادیه اروپا به دنبال خروج نظامیان آمریکا از افغانستان در تابستان سال ۲۰۲۱ و تهاجم نظامی روسیه به اوکراین در ابتدای سال ۲۰۲۲ در کانون توجه‌ها قرار گرفته است.
آگهیجنگ در اوکراین نیز مانند همه‌گیری کرونا به پیشبرد برنامه اروپایی ماکرون کمک خواهد کرد؟
امانوئل ماکرون پیش از تهاجم نظامی روسیه به اوکراین و در آستانه ریاست کشورش بر اتحادیه اروپا گفته بود که تمرکز پاریس در دوره شش ماهه ریاست بر اتحادیه بر روی امنیت و سیاست دفاعی خواهد بود.
رئیس‌جمهوری فرانسه ضمن تاکید بر لزوم هماهنگی بیشتر کشورهای عضو اتحادیه اروپا در زمینه سیاست خارجی و دفاعی گفته بود: «ما باید از اروپایی که اعضایش در درون مرزها با یکدیگر همکاری می‌کنند به اروپایی برسیم که در سطح جهان قدرتمند و کاملا مستقل است، می‌تواند انتخاب‌هایش را خودش انجام دهد و سرنوشتش در دستان خودش است.»
تهاجم نظامی روسیه به اوکراین تنها چند هفته پس از آغاز دوره ریاست فرانسه بر اتحادیه اروپا باعث شد تا آلمان به عنوان بزرگترین اقتصاد اروپا در سیاست نظامی خود که میراث جنگ جهانی دوم بود تجدیدنظر کند. برلین بودجه‌ای ۱۰۰ میلیارد یورویی را در سال جاری به سرمایه‌گذاری در امور نظامی اختصاص داد و در نظر دارد از این پس دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف امور دفاعی کند.
هرچند آلمان همزمان تصمیم گرفت تا به جای جنگنده‌های اروپایی چند جنگنده آمریکایی «اف ۳۵» خریداری کند اما در مجموع تغییر رویکرد برلین در قبال امور نظامی هم‌راستا با اهدافی است که امانوئل ماکرون دنبال می‌کند.
از سوی دیگر حضور احزاب سبز و دموکرات آزاد (لیبرال‌ها) در دولت ائتلافی اولاف شولتس، صدراعظم آلمان طی چهار سال آینده می‌تواند به امانوئل ماکرون در صورت پیروزی در انتخابات پیش‌رو کمک کند. سیاست‌های اروپایی هر دو حزب سبز و دموکرات آزاد در مجموع هم‌راستا با بلندپروازی‌های رئیس‌جمهوری فرانسه است.
آگهیبا این حال یکی از چالش‌های پیش‌روی امانوئل ماکرون در صورت راهیابی مجدد به کاخ الیزه متقاعد کردن دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپا به همراهی با پاریس در زمینه لزوم استقلال این اتحادیه در زمینه امور دفاعی خواهد بود. شماری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا از جمله کشورهای شرق اروپا ممکن است برخلاف فرانسه تهاجم نظامی روسیه به اوکراین را دلیلی برای لزوم تکیه بیشتر به ناتو و چتر حمایتی آمریکا بدانند. آنها به این ترتیب ممکن است با قرائت راهبردی امانوئل ماکرون از تحولات چند هفته گذشته چندان همراهی نکنند.
مواضع دیگر نامزدهای انتخابات فرانسه در قبال اتحادیه اروپا چیست؟
مارین لوپن، یکی از دو نامزد راست افراطی در انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه در نظرسنجی‌ها پس از امانوئل ماکرون در جایگاه دوم قرار دارد. به این ترتیب او که نامزد حزب «اتحاد ملی» است به احتمال زیاد در دور دوم انتخابات با امانوئل ماکرون رقابت خواهد کرد.
مارین لوپن برخلاف پنج سال پیش که از خروج فرانسه از حوزه یورو دفاع می‌کرد اکنون دیگر چنین پیشنهادی را مطرح نمی‌کند.
با این حال او همچنان در برنامه خود پیشنهادهایی علیه اتحادیه اروپا در قالب کنونی آن ارائه کرده است. یکی از اصلی‌ترین پیشنهادات نامزد حزب «اتحاد ملی» ثبت ارجحیت قوانین فرانسوی بر مقررات اتحادیه اروپا در قانون اساسی فرانسه است. این طرح در روابط فرانسه با اتحادیه اروپا چالشی مشابه مناقشه اخیر بین بروکسل و ورشو ایجاد خواهد کرد.
هدف یکی دیگر از طرح‌های مارین لوپن معاهده شنگن است چرا که نامزد حزب «اتحاد ملی» از «کنترل دائمی مرزهای کشورها» در داخل اتحادیه اروپا دفاع می‌کند. مارین لوپن همچنین وعده داده است که پاریس در دوران ریاست‌جمهوری او از بازار مشترک انرژی در اتحادیه اروپا خارج خواهد شد. وی از منتقدان توافق‌های تجاری اتحادیه اروپا با شرکای خود است و در نظر دارد محصولات کشاورزی را از مبادلاتی که مشمول این توافق‌ها می‌شود مستثنی کند.
آگهیمارین لوپن در مورد دیدگاهش درباره اتحادیه اروپا می‌گوید مدافع اتحادیه‌ای است که کشورهای عضو می‌توانند تا حدی که خودشان تعیین می‌کنند با دیگر کشورهای عضو شریک شوند. این دیدگاه در عمل کاملا با اتحادیه اروپا به شکل کنونی آن در تضاد است.
یکی دیگر از نامزدهای مطرح انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه ژان لوک ملانشون، نامزد چپگرا از حزب «فرانسه تسلیم ناپذیر» است. او برنامه خود در زمینه نقش فرانسه در اتحادیه اروپا را براساس اصل «سرکشی» در برابر بروکسل تنظیم کرده است. رهبر حزب «فرانسه تسلیم ناپذیر» در برنامه انتخاباتی خود از خروج از معاهدات کنونی اتحادیه اروپا دفاع می‌کند تا معاهداتی جدید و «همخوان با فوریت‌های اقلیمی و اجتماعی» جایگزین آنها شود.
ژان لوک ملانشون در نظر دارد این معاهدات جدید را در فرانسه به همه‌پرسی بگذارد. او به این ترتیب قصد دارد استقلال کشورها در زمینه تنظیم بودجه خود را بدون مقررات کنونی (به ویژه محدودیت در زمینه کسری بودجه به اندازه سه درصد تولید ناخالص داخلی) تضمین کند. اصلاح جایگاه بانک مرکزی اروپا، اتخاذ سیاست حمایت‌گرایی آب و هوایی و ایجاد انحصار دولتی در بخش‌های «راهبردی» اقتصاد از جمله پیشنهادات ژان لوک ملانشون در چهارچوب برنامه‌اش برای تغییر معاهدات کنونی اتحادیه اروپا است.
اریک زمور، یکی دیگر از نامزدهای راست افراطی در انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه از تعلیق عضویت این کشور در حوزه شنگن برای مقابله با موج ورود پناهجویان دفاع می‌کند. او گفته است که ایجاد گارد مرزی با توانایی نظامی برای مقابله با پناهجوها را دنبال خواهد کرد.
این نامزد راست افراطی مانند مارین لوپن در جریان کارزار انتخاباتی خود ضمن سفر به بوداپست با ویکتور اوربان، نخست‌وزیر این کشور دیدار کرد. او تاکید کرده است که در صورت پیروزی در انتخابات از صدور اجازه اقامت برای آن دسته از پناهجوها که به طور غیرقانونی در فرانسه به سر می‌برند جلوگیری خواهد کرد.
آگهی
والری پکرس، نامزد حزب جمهوریخواهان که در برخی نظرسنجی‌ها پس از امانوئل ماکرون، مارین لوپن، ژان لوک ملانشون و اریک زمور در جایگاه پنجم قرار گرفته است از مخالفان پذیرش اعضای جدید در اتحادیه اروپا است. نامزد راست سنتی فرانسه همچنین تدابیری را برای افزایش کنترل مرزی در نظر دارد.
نامزد حزب جمهوریخواهان در برنامه خود کاهش سهم فرانسه در بودجه اتحادیه اروپا را مطرح کرده است. او همچنین وعده داده است که تلاش خواهد کرد تا اتحادیه اروپا بتواند بر شرکت‌های بزرگ عرصه فناوری فشار بیاورد تا آنها مجبور به «همکاری با مقامات قضایی» کشورهای عضو اتحادیه شوند.
محبوبیت دیگر نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه از جمله یانیک ژادو، نامزد سبزها، فابین روسل، نامزد حزب کمونیست و ان هیدالگو، نامزد حزب سوسیالیست در نظرسنجی‌ها کمتر از ۱۰ درصد است و آنها در عمل بختی برای راهیابی به دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری و رقابت با امانوئل ماکرون ندارند.