افراد پس از آنکه به نقطه‌ای با ساعت متفاوت سفر می‌کنند، با مشکلاتی نظیر به هم خوردن ساعت خواب و بیداری و اختلالات فیزیولوژیکی رو‌به رو می‌شوند. اما راه مقابله با این پدیده که به آن جت‌لگ یا «پرواززدگی» می‌گویند چیست؟
آگهیپس از چند سال سخت قرنطینه و محدودیت‌های سفربه دلیل شیوع ویروس کرونا، مردم بالاخره می‌توانند برای سفر به چهار گوشه جهان بروند و برای دیدن مناظر و مکان‌هایی که تاکنون تجربه نکرده‌اند، چمدان خود را ببندند. با این حال گاهی جت‌لگ یا «پرواززدگی» از لذت سفرهای بین‌المللی که از خانه افراد دورتر هستند، می‌کاهد و مخصوصا روزهای ابتدایی سفر و روزهای ابتدایی بازگشت به خانه پس از پایان مسافرت را دشوار می‌کند.
اما اساسا «جت‌لگ» چیست و مردم چرا آن را تجربه می‌کنند؟ آیا می‌توان اقداماتی انجام داد که از اثرات آن کاسته شود؟
اگر شما هم از کسانی هستید که با جت‌لگ رو به رو شده‌اید و می‌خواهید بیشتر درباره آن بدانید، ادامه این مطلب را بخوانید.
جت‌لگ چیست؟
اصطلاح جت‌لگ، علائم فیزیکی و شناختی را که افراد هنگام سفر سریع در چندین منطقه زمانی تجربه می‌کنند، توصیف می‌کند.
بدن شما بصورت عمومی با زمان محلی هماهنگ شده و وقتی وارد یک منطقه زمانی جدید می‌شوید، ریتم‌های بدن شما دیگر با ساعت روی دیوار هماهنگ نیست.
این زمانی است که علائم جت‌لگ ظاهر می‌شود: وقتی می‌خواهید بیدار باشید، خواب آلود هستید و وقتی می خواهید بخوابید، کاملا بیدار هستید. نیمه‌شب گرسنه می‌شوید و اگر در طول روز غذا بخورید ممکن است احساس نفخ یا حالت تهوع داشته باشید.
تا زمانی که ساعت و ریتم بدن شما مطابق با زمان محلی جدید نباشد، شما با این اختلالات فیزیولوژیکی رو به رو هستید و از نظر ذهنی دچار نوعی اختلال می‌شوید.
جت‌لگ برای همه یکسان نیست
جالب اینجاست که تجربه جت‌لگ بین افراد متفاوت است. این به این دلیل است که همه ما ریتم‌های درونی مختلف و متفاوتی داریم.
اکثر ما یک چرخه طبیعی روزانه حدود ۲۴.۲ ساعت داریم. بنابراین اگر در غار زندگی می‌کردیم و هیچ نوری نمی‌دیدیم، چرخه خواب/بیداری و سایر ریتم‌های روزانه ما حدود ۲۴.۲ ساعت طول می‌کشید. محققان فکر می‌کنند که این یک سازگاری تکاملی است که به ما امکان می‌دهد در طول سال با طول روزهای متفاوت تنظیم شویم.
اما برخی از افراد چرخه‌های کمی طولانی‌تری نسبت به دیگران دارند و این ممکن است در چگونگی تجربه جت‌لگ در یک فرد نقش داشته باشد.
تحقیقات نشان می‌دهد که اگر چرخه طولانی‌تری دارید، ممکن است سریع‌تر با سفر به غرب سازگار شوید، مانند زمانی که از استرالیا به آفریقای جنوبی سفر می‌کنید، اما نمی‌دانیم که آیا چرخه کوتاه‌تر به مسیر دیگر کمک می‌کند یا خیر.
همچنین با افزایش سن، انعطاف‌پذیری ما کمی کمتر می‌شود؛ بنابراین افراد مسن‌تر ممکن است علائم جت‌لگ بدتری داشته باشند.
آیا جهت سفر مهم است؟
به طور کلی، بسیاری از مردم سفر به غرب را که در آن زمان بیشتری به دست می‌آید تا سفر به شرق که زمان از دست می‌رود، از نظر جت‌لگ آسان‌تر می‌دانند.
بگذارید با مثالی به این مسئله بپردازیم: فرض کنیم جاسمین و سارا همزمان آدلاید در استرالیا را ترک می‌کنند. جاسمین بعد از ظهر در پرث فرود می‌آید جایی که حدود ۲ ساعت و نیم جلوتر از آدلاید است. او برخی از مناظر را می‌بیند و حدود ساعت ۸:۳۰ شب به راحتی به خواب می‌رود. سپس خیلی زود از خواب بیدار می‌شود و روز خود را شروع می کند.
او البته چند روزی زمان نیاز دارد تا بدنش با ساعت جدید کاملا هماهنگ شود اما او علائم چندان شدیدی را احساس نخواهد کرد.
در همین حال سارا در شهر اوکلند واقع در نیوزیلند فرود می‌آید که حدود ۲.۵ ساعت عقب‌تر است. او از غروب مطبوع و قسمتی از شب استفاده می‌کند و تا ساعت ۲ بامداد کاملا بیدار است و وقتی زنگ ساعت ۷ صبح به صدا در می‌آید، او آن را خاموش می‌کند و به خواب خود ادامه می‌دهد زیرا ساعت بدن او هنوز۴:۳۰ صبح است.
در نتیجه سارا احتمالا اثرات جت‌لگ را شدیدتر از جاسمین و برای مدت طولانی‌تری احساس خواهد کرد.
آیا جت‌لگ فقط جنبه روانی دارد؟
برخی از مردم می‌گویند جت‌لگ فقط جنبه روانی دارد و تنها در ذهن افراد نقش بسته است. هرچند ممکن است این درست باشد چراکه این ناهماهنگی بین زمان داخلی بدن و زمان محلی در ذهن شکل می‌گیرد؛ اما این بدان معنا نیست که شما می‌توانید خود را از جت‌لگ نجات دهد.
آگهیدر نتیجه جت‌لگ بهتر است به عنوان یک وضعیت فیزیولوژیکی در نظر گرفته شود تا یک وضعیت روانی.
راه‌های کاهش اثر جت‌لگ
خوشبختانه چند راه ساده برای کاهش علائم جت‌لگ و کمک به تنظیم ساعت بدن وجود دارد. این امر به ویژه برای ورزشکاران حرفه‌ای که برای مسابقات سفر می‌کنند بسیار مهم است.
- ابتدا تصمیم بگیرید که آیا جت‌لگ شما آنقدر جدیست که ارزش تلاش برای سازگاری با زمان جدید را داشته باشد یا خیر. اگر فقط یک سفر کوتاه است، شاید بهتر باشد که در خانه خود بمانید. اگر بیش از سه روز طول کشید، بهتر است پیش از سفر به صورت آگاهانه ریتم‌های بدن خود را مانند زمانی که می‌خوابید، غذا می‌خورید، ورزش می‌کنید و نور خورشید را دریافت می‌کنید با منطقه زمانی جدید تنظیم کنید.
- اگر می‌خواهید ساعت بدن خود را تغییر دهید، ایده خوبی است که این کار را در هواپیما شروع کنید. ساعت خود را بر اساس منطقه زمانی مقصد تنظیم کنید و فعالیت‌های خود را بر اساس آن انجام دهید.
- مصرف کافئین و الکل را در سفر کم کنید. این کار هم برای خواب و هیدراتاسیون (رساندن مایعات به بدن) بهتر است و هم به تنظیم ساعت بدن شما با منطقه زمانی جدید کمک می‌کند.
- هنگام تطبیق با یک منطقه زمانی جدید، سعی کنید در طول شب «به وقت محلی» بخوابید و در زمان‌های دیگر فقط زمانی که نیاز دارید استراحت کنید. از چرت زدن در روز خودداری کنید زیرا باعث می‌شود دیرتر با ساعت جدید «به وقت محلی» عادت کنید.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
- ناراحتی دستگاه گوارش از علائم جت‌لگ است. اگر در طول سفر مستعد مشکلات شکمی هستید یا آن را معمولا در سفر تجربه می‌کنید، به وعده‌های غذایی کوچک پایبند باشید و تنها زمانی که گرسنه هستید غذا بخورید. بدن شما به شما خواهد گفت که چه زمانی برای غذا آماده است.
- بیرون بروید. نور خورشید کلید تطبیق با یک منطقه زمانی جدید است. بسته به تغییر منطقه زمانی شما، فعالیت‌های بیرونی کمک خواهد کرد تا بدنتان با زمان جدید هماهنگ شود.