اگرچه شورای نگهبان از تایید صلاحیت حدود ۴۲ درصد از داوطلبان ورود به مجلس شورای اسلامی ایران خبر داده اما هنوز مشخص نیست چند درصد از داوطلبان زن امکان حضور در این رقابتها را خواهند داشت. با اینحال بانیان کمپین “تغییر چهره مردانه مجلس” برای ورود زنان برابری طلب به این نهاد قانونگذاری تلاش میکنند.
شهلا لاهیجی، مدیر انتشارات “روشنگران و مطالعات زنان” و از بانیان این کمپین اعلام کرده است که فعالیتهای کمپین در شهرستانها متمرکز و موفقیتهایی حاصل شده است. او به سایت انتخاب خبر گفته که این کمپین به دلیل حساسیتهای شورای نگهبان فعلاً اسامی افراد فعال در شهرستانها را منتشر نمیکند. کمپین تغییر چهره مردانه مجلس دو ماه و نیم پیش از سوی تعدادی از فعالان زن در ایران اعلام موجودیت کرد، فعالانی چون شهلا لاهیجی، ناهید توسلی، زهرا ربانی، ژیلا شریعت پناهی، ژاله شادی طلب، ثریا عزیزپناه، فرزانه جلالی، پردیس عامری، اطهر هادیان، شیوا نظرآهاری و صبا شعردوست، پنجم آبان ماه اعلام کردند که هدف کمپین آنها دست یافتن به ۵۰ نماینده زن برابری طلب در مجلس شورای اسلامی است.
در حال حاضر سهم زنان از ۲۹۰ کرسی مجلس تنها ۹ کرسی یعنی ۳ درصد است. بیشترین سهم زنان از کرسیهای مجلس تاکنون ۱۴ کرسی در مجلس پنجم بوده است.
اما فعالیتهای کمپین تغییر چهره مردانه مجلس تنها به تلاش برای ورود ۵۰ نماینده برابری طلب به این نهاد محدود نمیشود. ناهید توسلی، نویسنده، پژوهشگر، فعال حقوق زنان، مدیرمسئول و سردبیر نشریه نافه که از بانیان این کمپین است در مصاحبه با یورونیوز میگوید: کمپین کارهایی را برای خودش تعریف کرده بود که در متن اطلاعیهاش آمده است. مهمترین کار این کمپین که همان هدف اش تعریف میشود، تشویق و دعوت از زنان و مردان برابری طلب به گزینش نمایندگان زن و مردی به برابری حقوق انسانی زنان با مردان باورمند باشند و این تعهد را داشته باشند که قوانین ضد زن در مجلس تصویب نکند.
کمپین در روند رسیدن به هدف خود جهت آگاهسازی جامعه اقدام به برگزاری نشستهای مطبوعاتی کرد و فعالیتهایش را در سه کمیته کاری، یعنی کمیتههای: «من کاندید میشوم»، «۵۰ کرسی برای زنان برابری طلب» و «کارت قرمز برای کاندیداهای زن ستیز» تعریف و برای هر کمیته با توجه به نقشی که در آگاهسازی جامعه نسبت به هدف کمپین داشت، اقدام به عضوگیری و برگزاری جلسات گوناگون برای تقسیم کار کرد. در این روند، کمپین تا حد امکاناتی که داشته همه کوشش خود را از طریق این سه کمیته انجام داده و میدهد، اما بدیهی است رسیدن به هدف اصلی که تغییر چهره مردانه مجلس است، در روند بررسی شرایط داوطلبان و تائید/رد صلاحیتشان چه در «هیئتهای نظارت بر انتخابات» و چه در «شورای نگهبان» و نیز در نهایت برگزاری انتخابات و نتیجه آن مشخص خواهد شد.
ناهید توسلی میگوید که کمپین «تغییر چهره مردانه مجلس»، کمپینی فرآیند محور است و به همین دلیل با دیگر کمپینهایی که مطالبه محور هستند کاملاً متفاوت است. به عبارت دیگر، این کمپین بیشتر گرایش حقوقی/ انسانی دارد تا گرایشهای دیگری – مثلاً سیاسی یا… – زیرا بیش از هر چیز برای حقوق برابر زن و مرد و حضور برابر هر دو به عنوان انسانی همانند در عرصهٔ عمومی و در حوزههای قانونگذاری برای حقوق برابر انسانی زنان و مردان فعالیت میکند.
اما آیا شورای نگهبان صلاحیت آن دسته از داوطلبانی که معتقد به برابری حقوق زن و مرد هستند را تأیید خواهد کرد؟ آیتالله جنتی، دبیر این شورا ۲۸ مهرماه و پیش از راه اندازی کمپین تغییر چهره مردانه مجلس، طی سخنانی در ارتباط با برجام در نماز جمعه تهران گفته بود “اگر ملت و دولت و همه در مقابل نایستند اینها از فردایش میگویند شما بیایید اسرائیل را هم به رسمیت بشناسید. فردا هم میآید میگوید حقوق زن و مرد هم باید با هم مساوی کنید و…”
ناهید توسلی هیچ امیدی به تأیید صلاحیت زنان برابری طلب داوطلب نمایندگی مجلس ندارد و میگوید: به نظر من شورای نگهبان، هم باورمندیهای خود در مورد حقوق زنان را در چارچوب تفسیر و تأویل دینی/ فقهی خود دارد و هم در مورد تائید/رد صلاحیت داوطلبان، به ویژه زنان و به ویژهتر زنان برابری طلب، قوانین و مقررات مصوبه خودش را دارد؛ قوانینی که تفسیر و تأویل سیال دارد و دست تصمیمگیرندگان شورای نگهبان را برای گزینش باز میگذارد. من، متأسفانه، با توجه به این نکاتی که گفتم و با توجه به این که اساساً هنوز حقوق برابر و عادلانه انسانی زنان، حتی بر پایه موازین قرآنی و اسلامی و فقهی، به ویژه فقه روزآمد، تدوین و تصویب نشده است، با نگاه مرد محور مرد/پدرسالاری که در جامعه ما حاکم است هیچ امیدی به تائید صلاحیت زنان برابری طلب داوطلب نمایندگی مجلس ندارم. اما، همان گونه که در دیگر مصاحبههایم هم گفتهام با امیدواری بسیار آرزومندم شورای محترم نگهبان، سعهصدر نشان داده و زنان برابری طلبی را که همه شرایط کاندیدا شدن را دارند، تائید صلاحیت کند.
کمپین فعالان زن در ایران اما با مشکلات و مسائل دیگری هم مواجه است. هرچند از سوی دیگر فعالان زن و فعالان مدنی از این کمپین استقبال شد اما همزمان از سوی رسانههای محافظهکار مورد حمله قرار گرفت. فرشته روحافزا، قائممقام شورای فرهنگی اجتماعی زنان و معاون شورای فرهنگی و سیاسی زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی هم در مصاحبه با پایگاه خبری طنین یاس، فعالیتهای اعضای کمپین تغییر چهره مردانه زنان را باعث انحراف افکار عمومی خوانده و گفته پرداختن به مسائلی که دردی از مسائل زنان دوا نمیکند بیشتر زمان و هزینه را هدر میدهد.
ناهید توسلی درباره فشارها و مشکلاتی که بر اعضای کمپین تحمیل میشود به یورونیوز میگوید: کمپین با مشکل مشخص یا فشار مستقیم روبرو نبوده است، اما همانطور که می دانید از سوی محافل و رسانههای محافظهکار نه تنها مورد استقبال قرار نگرفت بلکه برخی مثلاً گفته بودند که بانیان این کمپین مجری نفوذ دشمن در حوزهٔ زنان هستند. خُب مسلماً وقتی این بحثها در رسانههای محافظهکار علیه کمپین گفته میشود عده بسیاری از کنش گران را منفعل میکند و برخی از آنها برای این که با مشکلی روبرو نشوند خودشان را از فعالیت در کمپین کنار میکشند و عملاً دیگر نمیتوانند کاری انجام دهند.
خانم توسلی توضیح میدهد: البته برخی از نشستهایی را که در رابطه مسائل دیگری با حضور برخی اعضای کمپین قرار بود برگزار شود، از سوی نهادهای قانونی تعطیل و از برگزاری آنها جلوگیری به عمل میآید. مثلاً همین دیروز – پنج شنبه – نشست کنش گران حوزه محیط زیست با عنوان «زن، زمین، صلح» که قرار بود در فرهنگسرای سرو برگزار شود، به دلایل نامشخص و تعریف نشده از سوی مسئولان شهرداری لغو شد. در همین رابطه از سوی برگزارکنندگان کمپین اعلام شد که علت لغو برگزاری این همایش «فقط و فقط عدم همکاری مسئولین شهرداری و فرهنگسرا با تصمیمی خلقالساعه بود». البته پس از لغو این همایش و انتشار متن قطعنامه آن که در بند ۴ آن آمده است: «پیشنهاد میشود که در مجلس آینده، کمیسیون تخصصی و مستقل محیطزیست و منابع طبیعی با حضور برابر زنان و مردان متخصص تشکیل گردیده و …»، به نظر میرسد شاید بشود ارتباطی بین بندی از قطعنامه همایش مزبور با هدف اصلی کمپین، یعنی اشاره به حضور برابر زنان و مردان متخصص در کمیسیون تخصصی پیشنهادی برای مجلس آینده، با لغو برگزاری این همایش پیدا کرد. برنامه دیگری هم که کمپین در خانه اندیشمندان داشت نیز لغو شد. الآن هم هیچ کجا نمیتوان با نام کمپین جا و مکانی برای نشستهای عمومی یا همایشها تهیه کرد. به نظر میرسد هر جا نام کمپین بیاید یا قبول نمیپذیرند و یا اگر هم بپذیرند بعداً لغوش میکنند. همین برخوردها با کمپین، که شاید برخورد مستقیم هم نباشد، موجب نگرانی و دلسردی برخی از اعضاء میشود.
انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی در ایران هفتم اسفند ماه برگزار خواهد شد و بیش از ۱۲۰۰ زن برای حضور در این رقابتها ثبت نام کردهاند. ناهید توسلی میگوید: درباره کمپین، امید من باز شدن پنجرهای است، هر اندازه کوچک، تا شاید ذرهای نور آگاهی را به درون دل این نظام نرینهای که بخش عظیمی از همین زنان هم جذب و الینه آن شدهاند بتاباند، تا شاید این جهان سیاه گشتهٔ ما کمی با روشنایی برابری عادلانه این «انسان» (ماده و نر/ مؤنث و مذکر) ی که در قرآن به آفرینش یک بارهاش (… هو الذی خلقکم من نفس واحده/ وهو الذی انشاکم من نفس واحده/ یا ایها الناس انا خلقناکم من ذکر و انثی/ …) اشاره میشود، اندکی نور گیرد. شاید همین کمپینها و کنش گری هایی که بخش عظیمی از زنان ما در ایران و دیگر زنان در سراسر جهان برای دست یابی به حقوق برابر و عادلانه انسانیشان انجام میدهند روزی به سامان رسد و جهان ما را سرشار از صلح و آرامش سازد. من این امیدواری را دارم و جهانی سرشار از عشق و دوستی و صلح را در آیندهای نزدیک همراه با حضور نیمه غایب «انسان» در کنار نیمه دیگرش میبینم. ناموس و فطرت «هستی» و نیز «انسان» به جز از یگانگی و مهرورزی نیست.