معصومه ابتکار، سخنگوی انگلیسی زبان دانشجویان خط امام در زمان اشغال سفارت آمریکا در ایران در گفتگو با خبرگزاری فرانسه، اشغال سفارت و افشای اسناد آن را با عملکرد وبسایت افشاگر ویکیلیکس در زمان حاضر، مشابه دانسته است.
خانم ابتکار که هماکنون معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست ایران است، در زمان اشغال سفارت آمریکا در تهران دانشجوی بیست و دو ساله پزشکی بود. وی برای مخاطبان رسانههای بینالمللی با نام مستعار «خواهر مری» شناخته میشد.
دانشجویان پیرو خط امام در ۱۳ آبان سال ۱۳۵۸، سفارت آمریکا در تهران را اشغال کردند. آنها نام این مکان را لانه جاسوسی گذاشتند و به مدت ۴۴۴ روز بیش از ۵۰ دیپلمات و کارمند کنسولی را به گروگان گرفتند. بازگرداندن شاه به ایران اصلیترین مطالبه رسمی دانشجویان اسلامگرای انقلابی بود. «داشنجویان انقلابی» در زمان حضور خود در سفارت، هزاران برگه سند و مدرک را بازسازی و افشا کردند. بحران گروگانگیری باعث قطع روابط تهران-واشنگتن و آغاز اعمال تحریمهای ایالات متحده علیه ایران و انزوای این کشور را در پی داشت. خانم ابتکار با ابراز رضایت از افشای اسناد محرمانه سفارت میگوید: «ما ویکیلیکس زمان خودمان بودیم.»
معصومه ابتکار میگوید از انزوای تحمیل شده به ایران در پی این بحران متاسف است اما لحظهای از عملکرد خود و همقطارانش در این ماجرا پشیمان نیست. وی معتقد است که دانشجویان انقلابی عمیقا متقاعد شده بودند که ایالات متحده آمریکا کودتایی را علیه انقلاب «جوان و کماکان شکننده» اسلامی تدارک دیده است. احساسات ضدآمریکایی در سالهای پایانی حکومت پهلوی و سالهای نخست پس از انقلاب در ایران به اوج خود رسیده بود. بسیاری از احزاب و سازمانهای عمدتا چپگرا، از مجاهدین خلق گرفته تا حزب توده، از اشغال سفارت ایالات متحده در تهران حمایت کردند. از یاد نباید برد که پیش از دانشجویان خط امام، شماری از اعضای سازمان چریکهای فدایی خلق، سه روز پس از پیروزی انقلاب در ۲۵ بهمن ۱۳۵۷ با حمله به سفارت آمریکا، این مکان را برای ساعاتی تحت کنترل خود درآوردند. برخلاف ۱۳ آبان ۱۳۵۸، آیتالله خمینی حمایتی از این حرکت جریان اصلی جنبش چریکی مارکسیستی ایران نکرد و تلاش اولیه برای اشغال سفارت، پس از ساعاتی با مداخله دولت موقت پایان یافت.
Iran hostage-taker: 'We were the WikiLeaks of our day' https://t.co/yJh7zGQlwJpic.twitter.com/AdzkAYGPWR
— FRANCE 24 (@FRANCE24) November 2, 2016
انتشار اسناد محرمانه سفارت آمریکا، دستمایهای برای اولین تصفیه گسترده در حکومت نوپای جمهوری اسلامی شد. بسیاری از دولتمردان «لیبرال» وقت، نظیر عباس امیرانتظام با استناد به اسناد افشا شده، بازداشت و به مجازاتهای سنگین محکوم شدند. میکائیل اکسوورثی، استاد تاریخ دانشگاه اکستر و متخصص تاریخ معاصر ایران میگوید که از اسناد افشا شده بهعنوان اسلحهای برای «حذف مخالفان» استفاده شد.
۳۷ سال پس از اشغال سفارت آمریکا، جمهوری اسلامی ایران کماکان «روز ملی مبارزه با استکبار جهانی» را گرامی میدارد.