کاوشگر «دارت» سازمان فضایی آمریکا در سپتامبر سال گذشته در ماموریتی انتحاری به سیارک دیمورفوس برخورد کرد. قصد ناسا از این برخورد در فاصله ۱۱ میلیون کیلومتری این بود که ببیند آیا می‌توان مسیر حرکت یک جرم آسمانی را در مسیر برخورد به زمین تغییر داد یا نه؟
آگهیحالا اخترشناسان می‌گویند این اصابت نه تنها مسیر این سیارک، بلکه شکل ظاهری آن را نیز تغییر داده است.
به گفته آنان این سیارک قبل از برخورد شبیه توپی بود که در ناحیه میانی کمی پهن به نظر می‌رسید، اکنون ولی به نظر می‌رسد بیشتر شبیه یک هندوانه است؛ یا از نظر فنی یک بیضی سه‌محوری.
استیو چسلی، محقق در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا، در این باره می‌گوید: «درک غالب این است که دیمورفوس توده‌ای شکل‌گرفته از گرد و غبار تا سنگ‌ریزه و صخره است. به همین خاطر استحکام کلی آن بسیار کم است و در نتیجه امکان تغییر شکل آن بسیار راحت‌تر از یک بدنه جامد یکدست است.»
شانتانو نایدو، مهندس ناوبری در ازمایشگاه پیشرانش جت ناسا و نویسنده ارشد مطالعه، در این خصوص گفت: «تغییر شکل سیارک در واقع به دلیل ترکیب جنس سازنده آن بسیار چشمگیر بود. ما با اندازه‌گیری مدار دیمورفوس قبل و پس از برخورد، توانستیم میزان تغییر شکل آن را در نتیجه اصابت دارت به دست بیاوریم.»
دیمورفوس که قمر سیارکی با اندازه پنج برابر بزرگتر به نام دیدیموس است، به عنوان یک سیارک نزدیک به زمین تعریف می‌شود. این زوج سیارکی سال‌هاست بی آن‌که خطری برای زمین داشته باشند به دور خورشید می‌چرخند؛ موضوعی که آنها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای آزمایش نجات زمین بدل کرد.
فضاپیمای دارت که به اندازه یک یخچال متوسط است در ماه نوامبر به فضا پرتاب شد و با سرعتی حدود ۲۳ هزار کیلومتر در ساعت به دیمورفوس برخورد کرد. دانشمندان می‌دانستند که این عملیات باعث منهدم شدن سیارک نمی‌شود، زیرا وزن ۵۷۰ کیلوگرمی فضاپیما در مقایسه با سیارک ۵ میلیارد کیلوگرمی ناچیز بود.
در واقع هدف از این ماموریت یافتن پاسخ برای این پرسش بود که آیا می‌توان در درجه مداری این سیارک حدود ۱ درصد انحراف ایجاد کرد؟ این میزان شاید ناچیز به نظر برسد، اما در گذر سال‌ها مقدار آن قابل توجه خواهد بود.
دانشمندان می‌گویند این برخورد، مسیر مداری را که دیمورفوس در اطراف دیدیموس طی می‌کند از حالت دایره‌ای به حالت بیضوی تبدیل کرده است. آنها دریافتند که اکنون ۱۱ ساعت و ۲۲ دقیقه و ۳ ثانیه طول می‌کشد تا دیمورفوس یک مدار را کامل کند، یعنی ۳۳ دقیقه و ۱۵ ثانیه کمتر از قبل از برخورد.
دانشمندان پیشتر دریافته بودند که مسیر سیارک تغییر کرده است، با این حال از میزان دقیق آن بی‌خبر بودند. آنها می‌گویند دوره مداری دیمورفوس پس از اصابت به کم شدن ادامه داده است، چرا که سنگ‌های بیشتری از آن بیرون ریخته و در فضا پخش شده است.
این مطالعه نشان داد که میانگین فاصله مداری این دو سیارک از هم تقریبا ۱۱۵۲ متر است که ۳۷ متر کمتر از قبل از برخورد است. محققان نتیجه‌گیری‌های خود را بر اساس رصدهای تلسکوپ‌های زمینی و داده‌های امواج رادیویی از این سیارک به دست آورده‌اند.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
اخترشناسان قرار است در آینده نزدیک اطلاعات بیشتری در مورد این دو سیارک کسب کنند. به همین منظور فضاپیمای «هرا» آژانس فضایی اروپا، که در ماه اکتبر امسال به فضا پرتاب خواهد شد، در اواخر سال ۲۰۲۶ به نزدیکی دیمورفوس و دیدیموس خواهد رسید تا شرایطشان را بررسی کند.
دکتر چسلی گفت: «ما مشتاقانه منتظر فضاپیمای هرای آژانس فضایی اروپا هستیم تا بتوانیم شکل مدل‌سازی شده خود را با تصویر بدست آمده از هرا مقایسه کنیم.»
نتایج تحقیقات تازه دانشمندان در نشریه «علوم سیاره‌ای» منتشر شده است.