هفته‌ای که گذشت اجلاس «اسپکا» به میزبانی باکو برگزار شد. این اجلاس با مشارکت سازمان ملل متحد ویژه کشورهای آسیای مرکزی طراحی شده است و نشست امسال بیست و پنجمین دوره آن بود.
آگهیموضوع اصلی اجلاس امسال، تبدیل منطقه به یک قطب ترابری و ارتباطی با جهان بود. حمل و نقل پایدار، تجارت و انرژی از جمله حوزه‌های کلیدی این نشست به حساب می آمد که از سال ۱۹۹۸ برای تسهیل ادغام کشورهای آسیای میانه در اقتصاد جهانی و با هدف دستیابی به اهداف توسعه پایدار سازمان ملل تاسیس شد.
۵ کشور آسیای مرکزی، به همراه افغانستان و آذربایجان و ۲ آژانس وابسته به سازمان ملل متحد در این گروه عضو هستند.
پیشتر این اجلاس از تشکیل یک صندوق مشترک تحت حمایت سازمان ملل حمایت کرده بود و آذربایجان که در سال جاری ریاست آن را بر عهده دارد گفته بود مبلغ ۳.۵ میلیون دلار به این صندوق کمک خواهد کرد.
الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، در این باره می‌گوید: «این برنامه بر اساس روابط اقتصادی آسیای مرکزی و آذربایجان است. امروز ما بعد جدیدی از تعامل را شاهد هستیم.»
وی اضافه کرد: «در طول ۲ سال گذشته تعامل بین آذربایجان و تمامی کشورهای آسیای میانه و همچنین در بین کشورهای آسیای مرکزی در بالاترین حد خود بوده است. بنابراین این یک واقعیت جدید است و ما باید روی آن سرمایه‌گذاری کنیم. ما روابط عالی با همه کشورهای اسپکا داریم و اکنون پروژه‌های سرمایه‌گذاری زیادی داریم؛ آذربایجان در آسیای مرکزی سرمایه گذاری می‌کند و آسیای مرکزی در آذربایجان سرمایه‌گذاری می‌کند. ما پروژه‌هایی مانند مسیر شرق غرب خزر داریم که یکی از جذاب‌ترین مسیرهای حمل و نقل برای آسیای مرکزی است به لحاظ اتصال به دریای سیاه و مدیترانه و سپس از طریق اروپا به اروپا.»
بیانیه باکو که در این اجلاس به تصویب رسید، حاکی از تمایل سیاسی قوی کشورهای عضو برای سرمایه‌گذاری مشترک با هدف بهره‌گیری از پتانسیل اقتصادی گسترده منطقه بود.
شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان، گفت: «این اجلاس فرصتی را در اختیار قرار می‌دهد که شاهد افزایش گردش مالی تجاری متقابل بین کشورهایمان از ۵۲ میلیارد دلار فعلی به ۱۰۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۰ باشیم.»
در مجمع اقتصادی اسپکا که پیش از این اجلاس برگزار شد، نمایندگان کشورها در مورد چگونگی تبدیل شدن این منطقه به یک پل ارتباطی بین اروپا و آسیا گفتگو کردند. صمد بشیرلی، معاون وزیر اقتصاد آذربایجان و رئیس مشترک انجمن اقتصادی اسپکا، در این باره گفت: «این مهم‌ترین پلتفرمی است که کشورهای یکی از بزرگترین مناطق جهان را گرد هم می‌آورد.»
او با بیان اینکه «بهبود ظرفیت لجستیکی و شاخص عملکرد کریدورهای تجاری» برای کشورهای آسیایی میانه مهم است، اضافه کرد: «ما به عنوان کشورهای محصور در خشکی باید با هم همکاری کنیم و مشارکت خودمان را در حوزه حمل و نقل افزایش دهیم. این امر به نوبه خود تجارت ما را تسهیل می‌کند و ادغام ما در اقتصاد جهانی را افزایش می‌دهد.»
در این میان دیمیتری ماریاسین، رئیس مشترک مجمع اقتصادی اسپکا، می‌گوید: «ما برای حصول اطمینان از اینکه کالاها از طریق کریدور به خوبی عبور می‌کنند، نقش بزرگی برای راه‌حل‌های دیجیتالی قائل هستیم.»
در این میان کشورها به دنبال یکسان‌سازی و استانداردسازی بخش‌های مختلف اکوسیستم، بازرگانان، مقامات گمرکی و بخش‌های دولتی هستند تا از یک رویکرد مشابه در همه قسمت‌ها استفاده شود.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
در این مجمع اقتصادی، مسیر حمل‌ونقل بین‌المللی ترنس خزر جزو محورهای اصلی گفتگو‌ها بود. این کریدور چندجانبه و چندوجهی چین و اروپا را به هم متصل می‌کند و از طریق پایانه‌های کشتی، سیستم‌های ریلی و جاده‌های کشورهای مختلف منطقه را به یکدیگر مرتبط می‌سازد.
طرح دیجیتالی کردن داده‌های چندوجهی و تهیه اسناد و مدارک با استانداردهای سازمان ملل از اهداف دیگر این نشست محسوب می‌شد. ماریو آپوستولوف، مشاور منطقه‌ای اجلاس، در این باره می‌گوید: «ایده این است که دیجیتالی شدن را در کل زنجیره تامین با استفاده از استانداردهای سازمان ملل متحد اجرایی کنیم به طوری که داده‌ها را بتوان به طور یکسان و یکپارچه در کل زنجیره تأمین به کار گرفت.»
گیدار عبد‌الکریموف، دبیر کل مسیر حمل و نقل بین المللی ترنس خزر، گفت: «این یک مسیر چندوجهی است که ما در تلاش هستیم تا آن را توسعه دهیم. از آنجایی که تقاضا رشد کرده است، انتظار داریم زمانی که تصمیمات و توصیه‌های اسپکا اعمال می‌شود، اثر چند برابری داشته باشد و به طور قابل‌توجهی ترافیک نقل و انتقال را در کریدور ما افزایش دهد.»
روی آوردن به منابع انرژی تجدیدپذیر نیز یکی دیگر از موضوعات اصلی بحث در باکو بود.
ایوا برکیچ، مسئول امور اقتصادی یک نهاد وابسته به سازمان ملل، در این باره می‌گوید: «ما واقعاً کشورهای عضو را تشویق می‌کنیم که به سمت منابع انرژی تجدیدپذیر و فناوری‌های کربن کم و صفر بروند و ظرفیت شبکه‌هایشان را برای جذب ظرفیت اضافی انرژی تجدیدپذیر تقویت کنند.»
در این راه قرار است آژانس‌های سازمان ملل به توسعه ابزارها و طراحی‌های انرژی در کشورهای اسپکا کمک کنند.
آگهیقاسم جومارت توقایف، رئیس جمهوری قزاقستان، در این باره می‌گوید: «ما در مورد کربن‌زدایی اقتصاد خود و تنوع بخشیدن به آن کاملا جدی هستیم اقتصاد، انگیزه‌ای برای توسعه بخش‌های غیر کربنی در قزاقستان ایجاد می‌کند.»
او اضافه کرد: «البته این یک چالش است، قبل از هر چیز باید یک تغییر بزرگ در طرز فکر ما ایجاد شود.این یک روند کلی در توسعه اقتصاد جهانی است و قزاقستان عقب نخواهد ماند و در عین حال ما بسیار متعهد به حفاظت از محیط زیست هستیم. قزاقستان هنوز در ترکیب انرژی خود به زغال سنگ متکی است، اما من فکر می‌کنم که در آینده نزدیک وضعیت به طور مثبت تغییر خواهد کرد.»
کشورهای اسپکا در حال کار برای تنوع بخشیدن به ترانزیت انرژی هستند. سمیر ولی‌اف، معاون وزیر انرژی آذربایجان، در این خصوص گفت: «منابع انرژی به طور نابرابر توزیع می‌شوند. برای تضمین امنیت انرژی کشورها نیاز عینی به همکاری و ارتباط متقابل وجود دارد و مجمع اقتصادی برنامه اسپکا برای هماهنگ‌سازی قوانین و سازماندهی در ایجاد زیرساخت‌های مختلف پروژه‌ها کمک می‌کند.»
این در حالی است که تغییر اقلیم و کمبود منابع آبی نیز از چالش‌های مهم منطقه است و همکاری کشورها بدون شک می‌تواند نقش مهمی در رفع این چالش‌ها داشته باشد.