در حالی که به نظر میرسید تنشهای موجود میان اسرائیل و حماس با میانجگری مصر کاهش خواهند یافت، عملیات گسترده نیروهای ارتش اسرائیل و به ویژه کشته شدن یکی از فرماندهان ارشد جنبش حماس، پرسشهای زیادی را درباره علل این حملات مطرح کرده است.
برخی از کارشناسان نزدیک شدن به زمان انتخابات پارلمانی در اسرائیل را دلیل افزایش تنش در جنوب این کشور میدانند، اما برخی دیگر معتقدند تلاش محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، برای ارتقا فلسطین به «کشور ناظر غیرعضو در سازمان ملل متحد» دلیل اصلی درگیری بین حماس و اسرائیل است.
ریاض منصور، فرستاده ویژه فلسطین در سازمان ملل، با تاکید بر این نکته میگوید: «آنچه ما در حال انجام آن هستیم بسیار معنادار است و من بر این باورم که رهبران اسرائیل از این وحشت دارند که به ما، اعراب و جامعه جهانی اجازه دهند که کشور فلسطین با قطعنامه مجمع عمومی به عنوان کشور ناظر غیرعضو سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته شود.»
در این میان، نقش سیاسی و دیپلماتیک محمد مرسی از اهمیت ویژهای برخوردار است. رئیس جمهوری مصر صبح روز پنجشنبه در تماسی تلفنی با همتای آمریکایی خود بر ضرورت توقف حملات اسرائیل و برقراری امنیت و ثبات در منطقه تاکید کرد. او همچنین خواستار برگزاری نشست فوقالعادهای در سطح وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب شد.
اما آیا مصر که بطور سنتی میانجی بین اسرائیل و فلسطین بوده میتواند اینبار و در این فرصت تاریخی به رسالت خود عمل کند؟ باید منتظر ماند و دید.
در ارتباط با درگیری اخیر بین اسرائیل و حماس در نوار غزه گفتگویی داشتیم با پاسکال بونیفاس، مدیر موسسه روابط بین الملل در پاریس:
یورونیوز: دلیل گسترش خشونت ها در غزه چیست؟ تلاش فلسطینیان برای ایجاد کشور ناظر غیرعضو در سازمان ملل متحد یا انتخابات پارلمانی زودهنگام در اسرائیل؟
پاسکال بونیفاس: علل گوناگون استراتژیکی وجود دارند. از سویی درگیریهای پراکنده در مرز سوریه و اسرائیل، در پی امضای توافقنامه دوحه، بر تنش میان دو کشور افزوده است. از سوی دیگر انتخابات زودهنگام در اسرائیل و مسایل مربوط به آن که به طور مستقیم بر روابط این کشور با فلسطینیان تاثیرگذار است. در حال حاضر، سیاستهای نتانیاهو از حمایت بخش اعظمی از اسرائیلیها برخوردار است و انتخابات پارلمانی آتی ممکن است بر تعداد سکویها احزاب هوادار او نیز بیافزاید. اما در مورد حماس: تلاش تشکیلات خودگردان فلسطینی برای حضور فلسطین به عنوان کشور ناظر در سازمان ملل متحد که با استقبال فلسطینیان مواجه شده است، جنبش حماس را در شرایط پیچیدهای قرار داده است. هرچند هنوز تعداد هواداران این طرح در میان فلسطینیان و حتا واکنش کشورهای اروپایی در این مورد، مشخص نیست اما درخواست آنها به احتمال قوی با اکثریت آرا و به دلیل نبود حق وتو در مجمع عمومی پذیرفته خواهد شد.
یورونیوز: آیا امکان دارد بار دیگر سناریوی جنگی خونین مانند سال ۲۰۰۸- ۲۰۰۹ با عواقب جبران ناپذیر در غزه رخ دهد؟
پاسکال بونیفاس: غیر ممکن نیست، اما سناریوی اصلی اسرائیل جنگی گسترده نیست. آنها میدانند که در این صورت بیش از همیشه حمایت جامعه جهانی را از دست خواهند داد. در حال حاضر هدف اسرائیل برجسته کردن نقش ایران به عنوان دشمن شماره یک و خطر اصلی در منطقه است. علاوه بر این، حمله نظامی به غزه پیچیدهتر از گذشته به نظر میاد. حماس مسلحتر و مجهزتر از سال ۲۰۰۸ است. در نتیجه، حمله نظامی به غزه ممکن است نه تنها به یک دام نظامی برای نیروهای دفاعی اسرائیل که به یک دام سیاسی نیز تبدیل شود. افزایش کشتههای غیرنظامی در میان فلسطینیان، بدون شک، بر اذهان عمومی تاثیر خواهد گذاشت و می تواند، چند روز مانده به آغاز بررسی درخواست محمود عباس، بر رای کشورهای عضو سازمان ملل نیز موثر افتد.
یورونیوز: پس این وضعیت جنگ دائم به سود کدام طرف است؟ حماس یا اسرائیل؟
پاسکال بونیفاس: بدون شک به نفع حزب حاکم در اسرائیل که میخواهد ثابت کند با استفاده از قدرت و نیروی نظامی خود می تواند شهورندانش را محافظت کند. و البته حماس نیز با این درگیری، بار دیگر، به مهمترین مخالف اسرائیل بدل می شود و گوی رقابت را از تشکیلات خودگردان فلسطینی باز پس میگیرد و به این ترتیب بر تعداد مخالفان مذاکره برای صلح با اسرائیل میافزاید.
یورونیوز: آیا حملات اخیر بر روابط تضعیف شده بین اسرائیل و مصر نیز تاثیر گذار خواهد بود؟
پاسکال بونیفاس: هر چه باشد ممکن نیست موجب درگیری نظامی بین اسرائیل و مصر شود. البته این بدان معنا نیست که برخی خواهان آن نباشند، اما حقیقت این است که توانایی چنین درگیری در حال حاضر وجود ندارد. قدرت نظامی اسرائیل به مراتب فرای آن است که مصریها بخواهند خطر کنند و به جنگی دیگر با اسرائیل دست بزنند. قطعا، پس از سالها، روابط سیاسی و دیپلماتیک بین دو کشور بدترین دوران خود را تجربه میکند، اما بدون شک و به دلیل ضعف نظامی مصر، جنگی در کار نخواهد بود. علاوه بر این، مصرها نیازمند کمکهای ایالات متحده هستند و در صورت وقوع جنگ، مصر حمایت و کمک آمریکا را از دست خواهد داد.