در چهاردهم مارس گذشته یک پهپاد آمریکایی پس از تعقیب و گریز توسط جنگنده های روس در دریای سیاه سقوط کرد. سوال اینجاست: آیا عملیات تعقیب و گریز جت های روسیه منطبق با قوانین بین الملل بود یا نه؟ کارشناسان نظر می دهند.
ماه مارس خبر سقوط یک پهپاد آمریکایی توسط دو جنگنده روسی در دریای سیاه منتشر شد. به دنبال این حادثه وزارت دفاع روسیه با رد هرگونه برخورد جنگنده خود با این پهپاد اعلام کرد که پهپاد MQ-9 آمریکا «به دلیل چرخش بسیار سریع و تند» کنترل و ارتفاع خود را از دست داده و سقوط کرده است.
پنتاگون اما با انتشار ویدئویی گفت که یکی از جتهای سوخوی روسی با تماس بدنه خود به پروانه موتور پهپاد باعث از کار انداختن و در نتیجه سقوط آن به آبهای دریای سیاه شده است.
در ویدئویی که پنتاگون منتشر کرد همچنین جت روسی از پشت به پهپاد جاسوسی آمریکایی نزدیک میشود و با عبور از بالای آن سوخت خود را روی آن تخلیه میکند.
حادثه سقوط پهپاد جاسوسی آمریکا، نخستین رویارویی مستقیم مسکو و واشنگتن از آغاز جنگ اوکراین بود که به تنش حاضر میان این دو ابرقدرت هستهای دامن زد.
یورونیوز در زمینه «قوانین بین المللی پهپادها بر فراز آبهای بینالمللی» با کارشناسان گفتگویی کرده است.
پرواز پهپادها بر فراز آبهای بینالمللی
دریای سیاه که با اوکراین، روسیه، ترکیه، گرجستان، رومانی و بلغارستان هم مرز است، یکی از صحنههای اصلی جنگ روسیه با اوکراین است. از زمان تهاجم گسترده روسیه به اوکراین، مسکو از ناوگان خود در دریا برای شلیک موشک به شهرهای اوکراین و زیرساخت های انرژی این کشور استفاده کرده است. نیروهای اوکراینی نیز زیرساختها و نیروی دریایی روسیه را در منطقه مورد هدف قرار دادهاند، از جمله غرق کردن کشتی «مسکووا» روسیه در ماه آوریل سال گذشته میلادی.
سوال اینجاست آیا قوانین و محدودیتهایی که برای پرواز هواپیما و جتهای جنگی بر فراز دریای سیاه وضع شده است درباره پهپادها هم صادق است؟
بنجامین اسکات، استادیار موسسه حقوق هوا و فضا در دانشگاه لایدن هلند، به یورونیوز توضیح داد که دریای سیاه به دو بخش تقسیم میشود: «آبهای سرزمینی متعلق به کشورهای همسایه و آبهای بینالمللی. طبق ماده ۸۷ کنوانسیون حقوق دریاها، آبهای بینالمللی و حریم هوایی آنها به روی همه کشورها باز است.»
این به این معنی است که ایالات متحده همچنان می تواند از طریق متحدان خود چون اوکراین و دیگر کشورهایی که به جز روسیه به دریای سیاه راه دارند، به حریم هوایی بین المللی در منطقه دسترسی داشته باشد.
بنجامین اسکات می گوید که «برای ورود به آسمان این آب های بین المللی، ملت ها می توانند از قلمرو یک کشور نیز عبور کنند.» با این حال به گفته او «برای ورود به حریم هوایی بین المللی دریای سیاه دریافت مجوز قبلی اجباری و ضروری است.»
به گفته جیمز پاتون راجرز، دانشیار دپارتمان علوم سیاسی موسسه دانمارکی «مطالعات پیشرفته»، «از زمانی که روسیه تهاجم کامل خود به اوکراین را آغاز کرد، پرواز پهپادها در فضای بین المللی هوایی بر فراز دریای سیاه به امری عادی تبدیل شد.»
او به یورونیوز گفت: «نگرانی در مورد احیای مجدد نیروی تهاجمی روسیه منجر به افزایش گشت زنی های مرزی پهپادهای آمریکایی و ناتو در مناطق بالتیک و دریای سیاه شده است.»
پرواز پهپادها برفراز دریای سیاه امری عادی است
حوادث مربوط به تنش در آسمان بین روسیه و جت های جنگی و پهپادهای ناتو غیرمعمول نیست. به گزارش آسوشیتدپرس، قبل از سال ۲۰۲۲ میلادی و پیش از شروع جنگ اوکراین، جنگنده های ناتو و روسیه به طور متوسط در۴۰۰ رهگیری در سال باهم درگیر شدهاند.
ژنرال آمریکایی مارک میلی پس از سقوط هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی در چهاردهم ماه مارس گفت: «می دانیم رهگیری عمدی بود، می دانیم رفتار تهاجمی و عمدی از سوی روسها سر زد. همچنین می دانیم که این کار بسیار غیرحرفه ای و خطرناک بود.»
به گفته بنجامین اسکات، راههای استانداردی برای رهگیری هواپیماهای خارجی به جز قصد انهدام آنها وجود دارد.
او گفت: « بهای یک پهپاد [جاسوسی ریپر] تا ۳۰ میلیون دلار میرسد و واضح است که انهدام آن بسیار تنشزاست.». به گفته این استاد دانشگاه «مهم ترین واکنش آمریکایی ها به این انهدام افزایش عملیات گشتزنی پهپادها در منطقه خواهد بود.»