باکو هدف از ایجاد این ایستگاه بازرسی را تلاش برای «جلوگیری از حمل و نقل غیرقانونی نیروی کار و سلاح از خاک ارمنستان به مقصد تشکیلات غیرقانونی و باندهای تبهکار ارمنی در قلمرو آذربایجان» اعلام کرده است.
روسیه روز دوشنبه از ایجاد نخستین ایستگاه بازرسی توسط جمهوری آذربایجان در یک محور حیاتی میان ارمنستان و منطقه کوهستانی قرهباغ به شدت ابراز نگرانی کرد.
مسکو در واکنشی فوری، این اقدام باکو را که سبب تضعیف نفوذ منطقهای روسیه خواهد شد «غیرقابل قبول» خوانده است.
این «اقدام تحریکآمیز» نشاندهنده بالا گرفتن دوباره تنش میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، دو جمهوری اتحاد جماهیر شوروی سابق در منطقه قفقاز است که پیشتر بر سر کنترل قرهباغ کوهستانی دو بار در دهه ۱۹۹۰ و نیز سال ۲۰۲۰ میلادی به یکدیگر وارد جنگ شدند.
مسکو پیشتر به عنوان میانجی از توافق آتش بسی حمایت کرده بود که به شش هفته درگیری خونین میان دو کشور در سال ۲۰۲۰ پایان داد.
روسیه برای نظارت بر مفاد توافق آتشبس و مصالحهای که میان باکو و ایروان به امضا رسیده بود گروهی از نیروهای حافظ صلح خود را در منطقه قرهباغ کوهستانی مستقر کرد.
این در حالیست که ایروان به تازگی صلحبانان روس را به دلیل انفعال و نادیده انگاشتن تلاشهای آذربایجان برای مسدود کردن دسترسی ارمنستان به قرهباغ مورد انتقاد و نکوهش قرار داده بود.
روسیه: هر اقدام یکجانبه غیرقابل قبول است
وزارت امور خارجه روسیه روز دوشنبه در واکنش به تازهترین اقدام آذربایجان در این راستا برای ایجاد نخستین ایستگاه بازرسی در گذرگاه لاچین، اعلام کرد: «ما از این وضعیت به شدت نگرانیم».
در این بیانیه همچنین هرگونه اقدام یکجانبه در جهت نقض توافقنامههای امضا شده در سال ۲۰۲۰ «غیرقابل قبول» خوانده شده است.
وزارت خارجه روسیه سپس ضمن ابراز تأسف از «خطر» ناشی از «جنگ لفظی و اتهامزنیهای متقابل» از سوی دو طرف مناقشه، افزود: «ما از هر دو طرف میخواهیم فوراً به توافقهای موجود بازگردند.»
جمهوری آذربایجان روز یکشنبه اعلام کرد که یک ایستگاه بازرسی در ورودی کریدور لاچین ایجاد کرده است.
باکو هدف از این اقدام را تلاش برای «جلوگیری از حمل و نقل غیرقانونی نیروی کار، سلاح و مین از خاک ارمنستان به مقصد تشکیلات مجرمانه و غیرقانونی ارمنی در قلمرو آذربایجان» اعلام کرده بود.
وزارت امور خارجه ارمنستان به این تصمیم باکو با عبارتهایی چون «بهانههای واهی و بیاساس» و «اقدام تازه تحریکآمیز» واکنش نشان داد و آن را محکوم کرد.
پاشینیان: باکو در پی محاصره قرهباغ است
کریدور لاچین که برای ساکنان بخش خودمختار قرهباغ کوهستانی از حیث تامین کالا و تدارک لجستیکی از اهمیت بالایی برخوردار است بر اساس توافق صلح میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان باید باز نگاه داشته شود.
این منطقه کوهستانی که عمده ساکنان آنرا ارمنیتبارها تشکیل میدهند از دسامبر گذشته به مدت چندین هفته به دلیل مسدود شدن کریدور لاچین با کمبود غذا و دارو و قطع برق مواجه بوده است.
تردد در این جاده استراتژیک برای ارمنستان پیش از این توسط آذربایجانیهایی که خود را فعالان محیط زیست میخواندند با موانعی همراه شده بود.
این افراد در اعتراض به آنچه «استخراج غیرقانونی معادن» منطقه عنوان شد تردد در محور حیاتی لاچین را مسدود کرده بودند.
ارمنستان «اقدامهای تحریکآمیز» باکو را تلاشی برای به اجرا در آوردن و تکمیل طرح محاصره قرهباغ خوانده است.
نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان روز دوشنبه در واکنش به اقدام تازه جمهوری آذربایجان در ایجاد ایستگاه بازرسی در گذرگاه لاچین از «تهدیدهای فزاینده» سخن گفت و تاکید کرد که کشورش با تهدیدهای «شدید» مواجه است.
نخست وزیر ارمنستان در عین حال یادآور شد که دولت تحت رهبری وی در پی یافتن «پاسخی مثبت به موضوع امنیت ملی» است.
ابراز نگرانی و تاسف آمریکا و فرانسه
روسیه از یک سو و همچنین اتحادیه اروپا و ایالات متحده از سوی دیگر طی ماههای اخیر هر یک بارها تلاش کردند با دعوت از طرفین مناقشه به از سرگیری مذاکرات پیچیده، در جهت کاستن از تنش و جلوگیری از بالاگرفتن اختلافها و درگیریها بکوشند؛ این تلاشها اما تاکنون موفقیتآمیز نبوده است.
ایالات متحده از ایجاد ایستگاه بازرسی آذربایجان در لاچین بسیار ابراز نگرانی کرده و فرانسه نیز ضمن ابراز تاسف از این اقدام، از باکو خواسته است «به تعهدات بین المللی خود عمل کند.»
فراتر از موضوع محاصره قرهباغ توسط آذربایجان که با ایجاد ایستگاه بازرسی به تحقق نزدیک میشود، نیروهای ارمنستان و آذربایجان مدام طی ماههای اخیر در مرزهای تعیین شده با یکدیگر درگیر شدهاند؛ حوادثی که دهها کشته به جا گذاشته است.
دمیتری پسکوف، سخنگوی دفتر ریاست جمهوری روسیه به خبرنگاران گفت: «مسکو به تلاشهای میانجیگرانه خود ادامه میدهد.»
وی ضمن درخواست از دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان برای درک این موضوع که هیچ جایگزینی به جز اجرای توافقنامه ۲۰۲۰ وجود ندارد، شرایط موجود را «سخت و نیازمند تلاشهای بیشتر» خواند.
شدت گرفتن انتقادها از صلحبانان روس
ایجاد ایست بازرسی از سوی آذربایجان در لاچین همچنین حیرت و خشم ساکنان ایروان علیه روسیه را به همراه داشته است.
ساس کرویان، یک وکیل ۵۳ ساله ارمنی در ایروان می گوید: «صلحبانان روس که در آنجا هستند احتمالاً هیچ کاری نمیکنند. آنها بدون اینکه کاری انجام دهند به تدریج در حال واگذار کردن عرصه هستند.»
آرکادی دوبنوف، کارشناس مستقل روس به خبرگزاری فرانسه گفت که خشم ارمنستان از روسیه در هفتههای اخیر افزایش یافته است.
به گفته وی، مقامات ارمنستان اکنون روسیه را که درگیر جنگ اوکراین است «ناتوان یا بی میل برای اعمال فشار بر آذربایجان» میدانند.
از سوی دیگر، به گفته آندری سوزدالتسف، یکی دیگر از تحلیلگران روس، ناتوانی صلحبانان روسیه در دفاع از ارمنستان «اعتبار سازمان پیمان امنیت جمعی» را به شدت تضعیف کرده است.