آخرین اتوبوس حامل ارمنی‌های ساکن در منطقه قره باغ روز دوشنبه منطقه را ترک کرد تا روند انتقال بیش از ۱۰۰ هزار ارمنی که ۸۰ درصد جمعیت این منطقه را تشکیل می‌دادند پس از بازپس‌گیری آن در جریان عملیات برق‌آسای ارتش آذربایجان به پایان برسد.
آگهیارتش آذربایجان در یک لشکرکشی ۲۴ ساعته که در ۱۹ سپتامبر آغاز شد، نیروهای جدایی‌طلب ارمنی را شکست داد و آنها را مجبور به تسلیم کرد. سپس دولت جدایی‌طلبان موافقت کرد که تا پایان سال جاری میلادی منحل شود ولی بلافاصله کنترل منطقه به آذربایجان واگذار شد.
در حالی که باکو متعهد شده است که به حقوق ارامنه ساکن در قره باغ احترام بگذارد، اکثر آنها از ترس اقدامات تلافی‌جویانه یا از دست دادن آزادی استفاده از زبان و انجام مناسک مذهبی و آداب و رسوم خود، با عجله از منطقه گریختند.
دولت ارمنستان روز دوشنبه اعلام کرد که صد هزار و ۵۱۴ نفر از ۱۲۰ نفر ساکن این منطقه به ارمنستان رفته‌اند.
آناهیت آوانسیان، وزیر بهداشت ارمنستان گفت که برخی از این افراد در طول سفر طاقت فرسا از طریق تک جاده کوهستانی که ۴۰ ساعت طول کشید، جان باختند. آذربایجان متهم شده که طی ۹ ماه گذشته مانع از رسیدن غذا و دارو به این منطقه شده است. اما آذربایجان با رد این اتهام مدعی است که ارمنستان از مسیرهای تحت کنترل درآمده برای انتقال سلاح به جدایی‌طلبان قره باغ بهره می‌برده است و گرنه تامین غذا و دارو از طریق شهر آغ‌دامِ آذربایجان همواره ممکن بوده است.
مقامات آذربایجان به سرعت برای نمایش کنترل مجدد خود بر منطقه، چند تن از اعضای سابق دولت جدایی‌طلب ارمنی را دستگیر و ساکنان آذربایجانی قره باغ را تشویق به بازگشت به سرزمین اجدادی خود کردند.
ایست‌های بازرسی پلیس آذربایجان در منطقه مستقر شده و تابلوهای «به آذربایجان خوش آمدید» در نزدیکی ورودی مرکز قره باغ نصب شده است.
اما خیابان‌های مرکز منطقه که آذربایجان آن را خانکندی و ارمنی‌ها آن را استپانکرت می‌نامند، همچنان خالی از سکنه و متروکه است و انبوهی از زباله و نخاله در خیابان‌های آن تلنبار شده است، البته گهگاهی نیروهای حافظ صلح روسیه که در شهر مستقر بوده‌اند در بالکن ساختمان‌های محل استقرارشان در حال سیگار کشیدن و هواخوری دیده می‌شوند. گروهی دیگر از صلح‌بانان روسی هم همچنان در پایگاه‌های خارج از شهر مرکزی منطقه به سر می‌برند.
مقامات ارمنستان نیروهای حافظ صلح روسی را که پس از جنگ ۲۰۲۰ در قره باغ کوهستانی مستقر شدند، به بی‌عملی در مقابل حمله نیروهای آذربایجان متهم کرده‌اند. شارل میشل، رئیس شورای اتحادیه اروپا هم در مصاحبه با یورونیوز گفت: «شکست روسیه در تضمین صلح و امنیت در منطقه قره باغ کوهستانی "خیانت" به مردم ارمنستان است.»
این اتهام از سوی مسکو رد شده، زیرا مطابق استدلال روسیه، سربازان این کشور دارای اختیارِ مداخله نظامی در منطقه نبوده‌اند. انتقادها از عدم حمایت روسیه از متحد دیرینه خود در مواجهه با حمله آذربایجان موجب تیرگی روابط ایروان و مسکو شده، چنان که روسیه دولت ارمنستان را به غرب‌گرایی متهم کرده است.
به ایکس یورونیوز فارسی بپیوندید
در چنین شرایطی، تیگران بالایان، سفیر ارمنستان در اتحادیه اروپا، از اتحادیه اروپا خواسته تا برای مجازات آذربایجان، تحریم‌هایی را از قبیل تعیین سقف قیمت برای خرید نفت و گاز آن کشور علیه این کشور وضع کند. او با متهم کردن باکو به برنامه‌ریزی برای تهاجم نظامی گستره به خاک ارمنستان از قدرت‌های غربی خواست تا تضمین‌های امنیتی «قاطعی» به ارمنستان بدهند.
اتحادیه اروپا حمله نظامی آذربایجان به قره باغ کوهستانی را محکوم کرده ولی فعلا تمرکز خود را بر ارسال کمک‌های بشردوستانه و فراهم کردن زمینه سفر بازدید ناظران مستقل بین‌المللی از منطقه قرار داده است.
بر همین اساس، اورزولا فن در لاین، رییس کمیسیون اروپا، از اختصاص کمکی ۵.۲ میلیون یورویی برای حمایت از آوارگان ارمنی خبر داد و یانز لنارچیچ، کمیسر اتحادیه اروپا در زمینه مدیریت بحران به زودی عازم قره باغ کوهستانی می‌شود.
همچنین، مقرر شده تا رهبران ارمنستان و آذربایجان با اولاف شولتس، صدراعظم آلمان و امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه، طی روزهای آتی و در حاشیه نشست سران اتحادیه اروپا در اسپانیا دیدار و گفتگو کنند؛ دیداری که به نظر می‌رسد حاوی ابلاغ موضع مورد اجتماع سران ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا به رهبران ارمنستان و آذربایجان باشد.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
قره باغ پس از شش سال نبرد جدایی‌طلبانه که در سال ۱۹۹۴ و به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، تحت کنترل نیروهای ارمنی درآمد و حدود یک میلیون نفر از ساکنان آذربایجانی آن را آواره کرد.
پس از یک جنگ شش هفته‌ای در سال ۲۰۲۰، آذربایجان بخش‌هایی از این منطقه را پس گرفت. این جنگ با میانجیگیری روسیه و همکاری صلیب سرخ جهانی با برقراری آتش‌بس در تاریخ ۱۰ اکتبر ۲۰۲۰ متوقف و نیروهای حافظ صلح روسی در منطقه مستقر شدند؛ صلحی که کمتر از ۳ سال دوام آورد.