پیمان چهل ساله صلح کمپ دیوید میان اسرائیل و مصر اکنون با وعده‌ی بنیامین نتیانیاهو برای حمله زمینی به شهر پرازدحام رفح واقع در جنوب نوار غزه با تهدید مصر برای تعلیق آن مواجه شده است. تهدیدی که می‌تواند برای کل منطقه تبعاتی را به همراه داشته باشد.
آگهیاین پیمان صلح بین نامانوس‌ترین دولتمردان جهان و زیر نظر جیمی کارتر، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا به سرانجام رسید. در آن زمان انور سادات، رئیس جمهوری مصر و مناخیم بگین، نخست وزیر اسرائیل، در یک روز آفتابی در کمپ دیوید واقع در ایالت مریلند آمریکا، توافقنامه‌ای را امضا کردند که تا کنون صلحی ۴۰ ساله را بین اسرائیل و مصر تضمین و به عنوان منبع مهمی از ثبات در این منطقه ناآرام عمل کرده است.
این صلح با وجود پشت سر گذاشتن دو قیام فلسطینی و چندین درگیری بین اسرائیل و حماس باز هم محفوظ ماند؛ اما این‌بار با وعده‌ی بنیامین نتانیاهو برای اعزام نیروهای اسرائیلی به شهر رفح در مرز با مصر شرایط فرق می‌کند و دولت مصر تهدید کرده است که در این صورت توافق صلح کمپ دیوید را لغو خواهد کرد.
در این مطلب به تاریخچه معاهده کمپ دیوید و سناریوهای پیش‌رو در صورت لغو آن خواهیم پرداخت.
سرمنشا این معاهده از کجا شروع شد؟
ماجرا به سال ۱۹۷۷ بازمی‌گردد، زمانی که مناخیم بگین، نخست وزیر تازه منصوب اسرائیل مخالفت خود را با انصراف از حق مالکیت سرزمین‌هایی که اسرائیل در جریان جنگ ۱۹۶۷ در خاورمیانه فتح کرده بود، صراحتا اعلام کرد. این فتوحات سرزمینی اسرائیل شامل بخش‌هایی از شبه جزیره سینا واقع در مصر نیز می‌شد.
مصر و اسرائیل در مجموع چهار جنگ بزرگ با هم داشتند که آخرین آنها در سال ۱۹۷۳ بود. بنابراین وقتی انور سادات رئیس جمهوری وقت مصر تصمیم گرفت که راه خود را از دیگر رهبران عرب جدا کند و با اسرائیلی‌ها تعامل کند، جهان را شوکه کرد.
این گفتگوها و مذاکرات در نهایت در سپتامبر ۱۹۷۸ به قرارداد کمپ دیوید ختم شد و سال بعد از آن نیز به پیمان صلح بین مصر و اسرائیل انجامید.
بر اساس این معاهده صلح، اسرائیل موافقت کرد که از شبه جزیره سینا خارج شود، به شرط آنکه مصر نیز آن منطقه را همینطور به صورت غیرنظامی حفظ کند. همچنین، به کشتی‌های اسرائیلی اجازه عبور از مسیر تجاری کانال سوئز داده شد. کما اینه این دو کشور در اولین توافقنامه صلح اسرائیل با یک کشور عربی، روابط دیپلماتیک کامل برقرار کردند.
موقعیت فعلی مصر چیست؟
دو مقام مصری و یک دیپلمات غربی روز یکشنبه به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفتند که در صورت حمله نظامیان اسرائیلی به رفح، مصر ممکن است معاهده صلح را تعلیق کند.
نتانیاهو پس از گذشت چهار ماه از آغاز جنگ، معتقد است که شهر رفح در جنوبی‌ترین نقطه باریکه غزه، آخرین پایگاه باقیمانده برای نیروهای حماس است و اعزام نیروی زمینی برای شکست این گروه ضروری می‌نماید.
اما قاهره با هر اقدامی که موجب شود فلسطینی‌های ناامید و درمانده مجبور شوند برای حفظ امنیتشان به مصر فرار کنند، مخالف است. البته شهر رفح نه تنها آخرین پناهگاه آوارگان کل نوار غزه است، بلکه به عنوان نقطه اصلی ورود کمک‌های بشردوستانه به کل منطقه باریکه محاصره شده غزه نیز هست و هرگونه حمله احتمالی اسرائیل به رفح می‌تواند تحویل تجهیزات و کمک‌های اساسی به فلسطینیان را متوقف کند.
همزمان با حمله تلافی‌جویانه اسرائیل به نوار غزه، فرار آوارگان جنگ از مناطق شمالی و مرکزی به سمت مناطق جنوبی از جمله شهر رفح، جمعیت رفح را از ۲۸۰ هزار نفر به حدود ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر رسانده است. صدها هزار نفر از این افراد بی‌خانمان در اردوگاه‌ها و چادرهای خیمه‌ای دسته‌جمعی زندگی می‌کنند.
نتانیاهو به ارتش اسرائیل دستور داده است تا قبل از شروع تهاجم، طرحی برای تخلیه همه غیرنظامیان فلسطینی از رفح آماده کنند. اما معلوم نیست قرار است این فلسطینی‌ها به کجا پناه ببرند.
نتانیاهو روز یکشنبه اعلام کرد که آنها می‌توانند به فضاهای باز در شمال بازگردند. اما این مناطق در اثر حمله اسرائیل به شدت آسیب دیده است.
اگر معاهده صلح بین مصر و اسرائیل باطل شود چه اتفاقی می‌افتد؟
بر اساس معاهده صلح بین مصر و اسرائیل، تعداد نیروهای نظامی در هر دو طرف مرز به شدت محدود شده است، با این ملاحظه که این شرایط تحت تاثیر پاسخ به تهدیدات امنیتی خاص می‌تواند اصلاح شود. این معاهده سبب شده تا اسرائیل اجازه داشته باشد با خیال راحت ارتش خود را روی تهدیدات دیگر متمرکز کند.
اسرائیل همزمان با جنگ در غزه، تقریباً به طور روزانه نیز با گروه حزب‌الله لبنان درگیر است، مضافا اینکه نیروهای امنیتی خود را تا جای ممکن در کرانه باختری اشغالی مستقر کرده است.
اگر مصر این توافق را باطل اعلام کند، می‌تواند به این معنا باشد که اسرائیل دیگر نمی تواند روی مرزهای جنوبی خود به عنوان منطقه‌ای امن حساب باز کند. بدون شک اعزام نیروهای اسرائیلی در امتداد مرز با مصر، ارتش اسرائیل را به چالش خواهد کشید.
اما اعلام خروج یکطرفه مصر از توافق صلح با اسرائیل برای مصر نیز تبعاتی در بر خواهد داشت. مصر از زمان توافق صلح، میلیاردها دلار کمک نظامی از ایالات متحده دریافت کرده است.
اگر توافق کمپ دیوید باطل اعلام شود، آنگاه می‌تواند بودجه کمک‌های نظامی واشنگتن به قاهره را نیز تحت الشعاع خود قرار دهد. مضافا اینکه اگر مصر بخواهد نیروهای نظامی گسترده‌ای را در شبه جزیره سینا مستقر کند، اقتصاد ریاضتی این کشور را تحت فشار بیشتر قرار خواهد داد.
آگهیدر مجموع، هر اقدامی که بتواند پای مصر را به جنگ بکشاند برای کل منطقه فاجعه بار خواهد بود.