شیعه و سنی؛ شباهت ها و تفاوت ها

شیعه و سنی؛ شباهت ها و تفاوت ها
نگارش از Euronews
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button

در جریان رقابتها و درگیریهای سالهای اخیر در خاورمیانه، رسانه ها بطور مستمر به «شیعه» و «سنی»، بعنوان دو شاخه اصلی دین اسلام ارجاع می دهند و این دو مفهوم را در جهت روشن کردن ریشه های برخی اختلافات سیاس

آگهی

در جریان رقابتها و درگیریهای سالهای اخیر در خاورمیانه، رسانه ها بطور مستمر به «شیعه» و «سنی»، بعنوان دو شاخه اصلی دین اسلام ارجاع می دهند و این دو مفهوم را در جهت روشن کردن ریشه های برخی اختلافات سیاسی موجود، به کار می گیرند.

با وجود اینکه این دو مفهوم به گوش بسیاری از غیر مسلمانان آشناست، با این حال جزییات میان این دو مذهب شیعه و سنی برای بسیاری هنوز مبهم است.

شیعه جنبشی است در اسلام که بیشتر ریشه سیاسی دارد گرچه اختلاف میان سنی و شیعه در بحث امامت ابعاد الهیاتی هم یافته است. پس از مرگ پیامبر اسلام در سال ۶۳۲ میلادی، گروهی که بعنوان شیعیان شناخته شدند خواهان انتقال قدرت سیاسی به علی، داماد و پسر عموی پیامبر و پس از او به فرزندان ذکور علی بودند.

در طول قرنها، اختلافات مذهبی میان شیعیان و سنی ها در راستای تمایزات سیاسی اولیه توسعه یافته است. شیعیان بین ۱۰ تا ۱۳ درصد جمعیت ۱.۶ میلیاردی مسلمانان جهان را تشکیل می دهند. آنها علی را جانشین حقیقی پیامبر و خلیفه الهی می دانند. شیعیان جانشینان پیامبر را «امام» خطاب می کنند که از دانشی الهی برخوردارند.

پیامبر اسلام بطور قطعی جانشینش را مشخص نکرد (ادعایی که مورد قبول شیعیان نیست. شیعیان معتقدند که محمد در جریان مراسم غدیر خم علی را وصی و جانشین خود معرفی کرده است) و جامعه قبیله ای عرب که بتازگی به اسلام گرویده بودند بعد از مرگ محمد به شدت متزلزل شده بود. پیروان محمد با عجله تلاش کردند که جانشین او را منصوب کنند. آنها با اجماع، ابوبکر یکی از نزدیکترین دوستان پیامبر و پدر همسر محمد را بعنوان نخستین «خلیفه» انتخاب کردند.

بر اساس منابع شیعی، محمد، دامادش علی را بعنوان جانشین انتخاب کرده است. اختلاف بین دو گروه بزرگ از مسلمانان از این لحظه تاریخی آغاز شد و کسانی که از علی در برابر ابوبکر دفاع می کردند، بعنوان شیعه شناخته شدند. کلمه عربی «شیعه» به معنای «پیرو» می باشد و اشاره به کسانی دارد که از جانشینی علی بعد از پیامبر حمایت می کردند و بعنوان شیعیان علی شناخته می شوند.

با وجود همه این اختلاف ها علی در دوران سه خلیفه اول مسلمانان یعنی ابوبکر، عمر و عثمان، مشاور آنها بود و بعد از کشته شدن عثمان، در سال ۶۵۶ میلادی بعنوان چهارمین خلیفه مسلمین انتخاب شد و بمدت ۵ سال قدرت را در دست داشت.

اختلاف و شکاف میان دو شاخه اصلی دین اسلام هنگامی بیشتر شد که حسین، پسر علی خلیفه اول مسلمانان، در سال ۶۸۰ میلادی در کربلا توسط نیروهای خلیفه حاکم کشته شد. پس از قتل حسین، خلفای سنی قدرت سیاسی را تصاحب کردند و با تثبیت جایگاه خود شیعیان را به حاشیه زندگی سیاسی راندند.

بر اساس یافته های پژوهشی «مرکز تحقیقات پیو» درباره مذهب و زندگی عامه، در بسیاری از کشورهای خاورمیانه، حداقل ۴۰ درصد سنی ها معتقدند که شیعیان مسلمان واقعی نیستند. در همین حال شیعیان، اهل سنت را به تعصب مذهبی متهم می کنند و معتقدند که تعصب مذهبی آنها زمینه مناسبی برای افراطگرایی اسلامی ایجاد کرده است.

تفاوتها در اعمال مذهبی

از نظر اعمال مذهبی، شعیان و سنی ها هر دو در طول شبانه روز هفده رکعت نماز می خوانند. با این حال، شیعیان معمولا نماز ظهر و عصر ومغرب و عشا را همزمان به جای می آورند. قرآن محور اصلی تعالیم شیعیان و سنی هاست و دومین منبع مهم شناخت مذهبی برای هر دو شاخه اسلام، «سنت پیامبر» است که از نظر عموم مسلمانان مسیر اصلی زندگی اسلامی را نشان می دهد و بخش مهمی از آن تحت عنوان «احادیث» توسط مسلمانان نقل می شود. با این حال شیعیان سخنان امامان شیعه را نیز تحت عنوان «روایات» حاوی ارزشی همطراز با حدیث می دانند.

از نظر ایدئولوژیک، یکی از تفاوت های مهم میان این دو مذهب را می توان این نکته دانست که شیعیان، «امام» را دارای قدرت و اختیارات روحانی و بعنوان میانجی میان خدا و مومنان در نظر می گیرند. نزد شیعیان، امام تنها جانشین سیاسی ساده پیامبر نیست بلکه او همزمان جانشین معنوی و سیاسی او بر روی زمین است. به همین دلیل، شیعیان نه تنها مانند مسلمانان سنی به حج می روند و مناسک حج برای آنها اهمیت زیادی دارد بلکه به زیارت مقبره یازده تن از ۱۲ امام شیعه (امام دوازدهم شیعیان، مهدی از نظرها غایب است و بر اساس نظر شیعیان روزی ظهور خواهد کرد تا حکومت ایده آل اسلامی را بنا کند) نیز می روند و برای آنها قبر این امامان مقدس و شایسته زیارت است.

شیعیان و سنی ها در اصول دین (توحید، نبوت و معاد) با هم مشترکند، همچنین، قرآن و سنت پیامبر، نماز (با اندکی اختلاف)، روزه و حج از اصول مشترک میان این دو شاخه اصلی از دین اسلام به شمار می رود.

با این حال شیعیان به دو اصل دیگر هم معتقدند و این دو اصل را بعنوان اصول مذهب شیعه مطرح می کنند که شامل عدل الهی و امامت می باشد. از دیگر اعتقادات شیعیان می توان به مواردی چون: خمس (مالیاتی به میزان یک پنجم مال هر فرد که به دو قسمت شامل: سهم امام و سهم سادات تقسیم می شود)، امر به معروف و نهی از منکر، تولی و تبری (دوست داشتن خوبی ها و اهل حق و دوری گزیدن از بدی ها و اهل باطل).

همچنین یکی دیگر از اصول فرعی مذهب شیعه (فروع دین) – که موضوعی بسیار
بحث انگیز میان متفکران اسلامی است، مفهوم «جهاد» می باشد. بطور کلی متفکران اسلامی جهاد را در دو معنا به کار برده اند: اول: جهاد با نفس و با دشمنان درونی یا نفسانی که با هدف نزدیکی بیشتر به خداوند صورت می گیرد و در منابع گوناگون اسلامی از «جهاد با نفس» بعنوان بزرگترین جهاد یاد کرده اند و دوم: جهاد بر ضد دشمنان بیرونی برای دفاع از اسلام می باشد که می تواند همراه با کاربرد خشونت و یا عدم کاربرد آن باشد.

هلال شیعی

مفهوم «هلال شیعی» اخیرا با توجه بیشتر رسانه ها به تنش های سیاسی در خاورمیانه، برای مخاطبان به مفهومی آشنا تبدیل شده است. گذشته از ابعاد سیاسی این مفهوم، هلال شیعی به مناطق شیعه نشین میان ایران، عراق، سوریه، لبنان و بحرین گفته می شود که به شکلی یک هلال روی نقشه قابل رویت است. ملک عبدالله، پادشاه اردن برای نخستین بار این اصطلاح را در سال ۲۰۰۴ میلادی رسانه ای کرد.

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

«عربستان سعودی در آستانه سقوط است»

احمد سلامتیان: بحران ایران و عربستان ممکن است از کنترل خارج شود

واکنش اروپا به بحران دیپلماتیک میان ایران و عربستان