در جلسه علنی امروزمجلس، لایحه بودجه سال آینده ایران با ۸۳ رای موافق، ۱۲۰ رای مخالف و ۹ رای ممتنع از مجموع ۲۱۶ نماینده حاضر رد شد. بسیاری اعتراضات سراسری که با اهداف اقتصادی در ایران صورت گرفت را از عوامل موثر بر رد بودجه میدانند.
کلیات لایحه بودجه سال آینده ایران امروز یکشنبه ۸ بهمن ماه (۲۸ ژانویه) در صحن علنی مجلس شورای اسلامی بررسی و با ۸۳ رای موافق، ۱۲۰ رای مخالف و ۹ رای ممتنع از مجموع ۲۱۶ نماینده حاضر رد شد.
کلیات لایحه بودجه روز ۱۹ آذرماه از سوی حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران به مجلس شورای اسلامی تقدیم و در روز ۲۷ دی ماه در کمیسیون تلفیق بودجه نهایی شد.
براساس مفاد آییننامه داخلی مجلس، ۱۰ نفر از نمایندگان مخالف و ۱۰ نفر از نمایندگان موافق به همراه سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه و نماینده دولت در صحن علنی نظرات خود را عنوان کردند و پس از رایگیری، کلیات لایحه بودجه سال ۹۷ در صحن علنی مجلس رد شد.
به همین علت و بر اساس ماده و تبصره ۱۸۶ آییننامه داخلی مجلس کلیات لایحه بودجه فقط برای یک بار موضوع به کمیسیون تلفیق ارجاع میشود تا حداکثر ظرف مدت ۷۲ ساعت گزارش اصلاحی خود را به مجلس ارائه نماید.
غلامرضا تاجگردون، رئیس کمیسون تلفیق بودجه مجلس شورای اسلامی سوالات و ابهامات نمایندگان در خصوص نوع مصرف و روش برداشت از صندوق توسعه ملی و هدفمندی یارانهها را از دلایل رد لایحه بودجه خواند.
نمایندگان مخالف لایحه بودجه از جمله جلال میرزایی (نماینده ایلام)، محمد حسین فرهنگی (نماینده مردم تبریز)، محمدجواد ابطحی (نماینده مردم خمینی شهر)، زهرا سعیدی (نماینده مردم مبارکه)، حميدرضا فولادگر (نماينده مردم اصفهان)، علیرضا سلیمی (نماینده مردم محلات)، بهروز بنیادی (نماینده مردم کاشمر)، مسائلی چون کمبود اشتغال، تورم، افزایش قیمت ارز، سود بالای بانکی، هدفمندی یارانهها، عدم نظارت بر چگونگی مصرف بودجه، رکود اقتصادی، بحران آب و مسائل محیط زیستی را از دلایل مخالفت خود عنوان کردند.
اعتراضات سراسری در ایران و رد لایحه بودجه
اعتراضات سراسری در ایران از ۷ دیماه ۱۳۹۶ در مشهد و شهرهای دیگر استان خراسان آغاز شد. گرچه این تجمعات به هدف اعتراض به سیاستهای حسن روحانی آغاز شد اما در ادامه به حملات شدیدالحن نسبت به علی خامنهای، رهبر ایران انجامید و تا جایی پیش رفت که مقامات ایران و سایر ملل را دچار شگفتی کرد.
تحلیلگران از عوامل زیربه عنوان دلایل داخلی موثر در شکلگیری اعتراضات مردمی نام میبرند.
**موسسات مالی و اعتباری و سپردههای از دست رفته مشتریان: **بروز مشکلات مالی و ورشکستگی تعدادی از موسسات مالی و اعتباری در ماههای اخیر سبب شد جمعی از سپردهگذاران چند موسسه مالی ورشکسته، که طی ماههای اخیر برای دریافت سپرده های خود به اعتراضاتی پراکنده دست زده بودند، اول آبان در برابر مجلس شورای اسلامی تجمع کنند.
احتمال گران شدن بنزین در بودجه ۹۷: دولت ایران روز ۲۸ آذر از احتمال افزایش قیمت بنزین و گازوئیل خبر داد. در لایحه بودجه سال ۹۷، قیمت بنزین لیتری ۱۵۰۰ تومان پیشنهاد شده بود و پایگاه اطلاعرسانی دولت اعلام کردکه این افزایش قیمت سوخت برای تامین منابع جهت اشتغالزایی پیشبینی شده است.
زمینلرزه، آلودگی هوا و افزایش ریزگردها و عدم توانایی دولت در حل مشکلات: چندین شهر ایران در ماههای اخیر درگیر حوادثی چون زلزله، آلودگی هواو افزایش ریزگردها بود. ضعف مدیریت بحران و بیبرنامگی دولت سبب ناخشنودی شهروندان ایرانی از وضع موجود شد. به عنوان مثال دولت در نحوه امدادرسانی و اسکان زلزلهزدگان و بازسازی مناطق زلزلهزده به حدی ضعیف عمل کرد که شهروندان با کمک چهرههای سرشناس به جمعآوری کمک برای آسیبدیدگان پرداختند.
**سرخوردگی شهروندان از برجام: **انتظار میرفت با نهایی شدن توافق جامع بر سر برنامه هستهای ایران در تیرماه ۱۳۹۴، تحریمها رفع شوند و اقتصاد ایران بهبود یابد. با این حال با گذشت دو سال و نیم از پایان پرونده هستهای ایران نه تنها هیچ تغییر مثبتی در وضعیت معیشت شهروندان ایرانی حاصل نشده بلکه گرانی و تورم افزایش یافته است. دولت که مسئولیت گرانی و کمبود کالاهای ضروری چون دارو را بر گردن تحریمها میانداخت موفق نشد تا اوضاع را بهبود بخشد.
**افزایش نرخ عوارض خروج از کشور در لایحه بودجه سال ۹۷: **دولت در لایحه بودجه سال ۹۷ افزایش سه برابری عوارض خروج از کشور را پیشنهاد داده است. بر این اساس هر فرد برای نخستین سفر خود میبایست مبلغ ۲۲۰ هزار تومان باید عوارض خروج پرداخت کند، این مبلغ در سفر دوم ۳۳۰ هزار تومان و برای سفرهای سوم و بیشتر به ۴۴۰ هزار تومان میرسد. خبر افزایش عوارض خروج ناخشنودی شهروندان ایرانی را به همراه داشت. بسیاری از مردم از این تصمیم دولت انتقاد کرده و آن را راهی برای جبران کسری بودجه از جیب مردم عنوان کردند.
بیشتر بخوانید:
- عوامل داخلی تاثیرگذار بر اعتراضات سراسری در ایران
- عوامل خارجی تاثیرگذار در اعتراضهای ایران
- شورای شهر تهران به تعیین مکان ویژه برای تجمع شهروندان رای داد
- اعتراضات در ایران؛ از واکنش ها تا تهدید واشنگتن به تحریم بیشتر
- نمایندگان مجلس ایران به زندان اوین می روند
اعتراضات سراسری که در مجموع حدود ۲۰ روز به طول انجامید، بیش از ۲۰ کشته، تعداد زیادی مجروح و قریب به ۴۰۰۰ بازداشت را به همراه داشت. آنتونیو گوترش (دبیرکل سازمان ملل متحد)، اتحادیه اروپا، دونالد ترامپ (رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا)، دولت کانادا و آلمان از معترضان به خشونت علیه تجمعکنندگان ایرانی بودند.
به نظر میرسد عوامل اقتصادی و محیط زیستی که سرچشمه اعتراضات سراسری در ایران بود نقش مهمی در رد کلیات بودجه ۹۷ دولت بازی کردند. خاصه آنکه مقامات ارشد کشور و در راس آنها علی خامنهای، رهبر ایران در واکنش به ناآرامی های اخیر با جدا کردن مردم معترض از «آشوبگران» و «فرصتطلبان» خواستار رسیدگی به مشکلات مردم شده بود. آقای خامنهای طی سخنانی در قم تاکید کرده بود که «طبقات ضعیف جامعه تحت فشارند و مسئولان باید همه همتشان را برای رفع این فشارها بگذارند». رهبر ایران گفت: «برخی گله میکنند که رهبری چرا تذکر نمیدهد؛ اما بنده با گزارشهای مردمی و دیگر گزارشها از مسائل اساسی و مشکلات مردم با خبرم و مدام تذکر میدهم، به گونهای که این تذکرات علنی، یک دهم هشدارها و اوقات تلخیهای ما با مسئولان در جلسات غیرعمومی هم نیست.»
این در حالیست که حسن روحانی در تازه ترین گفتگوی تلویزیونی خود در مورد بسیاری از مشکلات که موجب اعتراضات مردمی شده بود، تنها به اقداماتی اشاره کرد که باید در آینده عملی شوند.
از سوی دیگر برخی کارشناسان رد لایحه بودجه را کاملا سیاسی میدانند. از دید این کارشناسان مخالفان با لایحه بودجه به دلیل آنکه در بودجه سال ۹۷ منافع اقتصادی و سیاسی خود و همفکرانشان تامین نمیشود به مخالفت با آن برخاستند. بازی دادن رقبای سیاسی و گرفتن امتیاز از دولت نیز میتواند از عواملی باشد که در رد لایحه بودجه موثر بوده است.