نگرانی‌هایی در داخل آمریکا وجود دارد که اقدامات تلافی‌جویانه بیشتر می‌تواند چرخه خشونت را تشدید کند و سرآغاز حملات مرگبارتر بیشتری شود؛ اما منتقدان معتقدند که واکنش ایالات متحده در مقایسه با ۶۰ حمله‌ای که به آن شده ناچیز بوده است و مهمتر از آن اینکه مسلما نتوانسته است بازدارندگی ایجاد کند.
آگهیشبهنظامیان در عراق و سوریه مدت‌ها است که با نیروهای آمریکایی و نیروهای ائتلاف غربی سر ستیز دارند. این شبه‌نظامیان که از حمایت‌های ایران برخوردار هستند، هر از گاهی حملات پراکنده‌ای را علیه مقر نیروهای اعزامی ائتلاف غرب انجام داده‌اند. اما حملات این شبه‌نظامیان که اخیرا همگی تحت عنوان کلی «مقاومت اسلامی در عراق» فعالیت میکنند دقیقا از هفدهم اکتبر (۲۵ مهر) به این سو افزایش چشمگیری یافته است.
در حالی که بیشتر این حملات آنچنان اثرگذار نبوده‌اند، اما اعلام شده است که دست‌کم ۶۰ پرسنل آمریکایی دچار جراحات جزئی شده‌اند. بنا بر اعلام پنتاگون، اغلب این موارد در حد آسیب‌های ترومای سر ناشی از شدت انفجارها بوده است و همه آن سربازان به خدمت خود بازگشته‌اند.
در پاسخ به این حملات، ایالات متحده در مرز باریک بین لزوم ایجاد بازدارندگی و احتیاط از تسری درگیری‌ها قدم برمی‌دارد و شاید برای همین باشد که ارتش ایالات متحده تنها سه مرتبه پاسخ این حملات متعدد (بیش از ۶۰ مورد) را داده است. برای همین است که دولت بایدن تلاش‌هایش برای ایجاد بازدارندگی در برابر این شبه‌نظامیان را طوری موازنه می‌کند که منجر به ایجاد درگیری گسترده‌تر در خاورمیانه نشود.
تهران: ربطی به ایران ندارد
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز دوشنبه ۲۰ نوامبر (۲۹ آبان) در نشست هفتگی با خبرنگاران تصریح کرد که «گروه‌های مقاومت در منطقه تحت امر ایران نیستند که از ایران فرمان بگیرند» و ایران در منطقه گروه‌های وکالتی ندارد که به آنها دستور بدهد.
سخنگوی وزارت خارجه ایران درباره حملات شبه‌نظامیان عراق به پایگاه‌های آمریکا در عراق و سوریه افزود «گروه‌های مقاومت در عراق، سوریه و در منطقه براساس منافع و مصالح ملت‌ها و کشورهای خود تصمیم می‌گیرند و به صورت خودجوش اقدام میکنند.»
کنعانی خاطرنشان کرد که این حملات بخشی از واکنش‌هایی است که اسرائیل تحت حمایت دولت آمریکا در منطقه نشان می‌دهد.
نسبت حملات یک ماه گذشته به کل سه سال
به گفته پنتاگون، شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران از هفدهم اکتبر تا ۱۷ نوامبر، ۶۱ حمله به پایگاه‌ها و تأسیساتی که پرسنل آمریکایی در عراق و سوریه در آن مستقر هستند، انجام داده‌اند. از این تعداد، ۲۹ مورد در عراق و ۳۲ مورد در سوریه بوده است.
به طور جداگانه، دو مقام دفاعی ایالات متحده به صدای آمریکا گفته‌اند که نیروهای نیابتی مورد حمایت ایران دست‌کم ۱۵۰ بار از زمان روی کار آمدن جو بایدن به نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه حمله کرده‌اند. بنابر این می‌توان گفت که بیش از یک سوم از کل این حملات در همین یک ماه گذشته رخ داده است که نشان دهنده افزایش آشکار خشونت علیه نیروهای آمریکایی در منطقه است.
بر اساس شمارگان اندیشکده آمریکایی «انستیتو واشنگتن» شمار کلی حملات یک ماه گذشته (اعم از موفق و ناموفق) ۷۹ حمله بوده است.
چه شد که روز هفدهم اکتبر به نقطه عطف حملات تبدیل شد؟
ایالات متحده طبق توافق با دولت بغداد، نزدیک به ۲ هزار نیروی آمریکایی در عراق دارد. حدود ۹۰۰ نیروی آمریکایی نیز در سوریه هستند که عمدتاً برای مقابله با داعش مستقر شده‌اند، اما علاوه بر این هدف اعلامی، آمریکا از پادگان التنف در قلمرو تحت کنترل اپوزیسیون سوریه نیز برای زیر نظر گرفتن نیروهای نیابتی ایران که قصد رساندن سلاح به آن سوی مرز را داشته باشند استفاده می‌کند.
آخرین جهش در حملات شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران به پایگاه‌های آمریکایی در عراق و سوریه ۱۰ روز پس از حمله غافلگیرانه حماس به اسرائیل آغاز شد.
عملیات هفتم اکتبر حماس که تحت عنوان «طوفان الاقصی» انجام گرفت دست‌کم ۱۲۰۰ نفر کشته بر جای گذاشت. سپس پاسخ نظامی تند اسرائیل تحت عنوان «شمشیرهای آهنین» نیز باعث کشته شدن هزاران غیرنظامی گرفتار در غزه شده است. افزایش شمار کشته‌شدگان فلسطینی به نوبه خود تهدیدات تلافی جویانه طیفی از گروه‌های مورد حمایت ایران از جمله حزب‌الله لبنان، حوثی‌های مستقر در یمن و شبه‌نظامیان در عراق و سوریه را در پی داشت.
پس از انفجار ۱۷ اکتبر در بیمارستانی در غزه که صدها غیرنظامی را کشت، تهدید کردن این گروه‌ها هم بیشتر شد. حماس اسرائیل را مسئول این انفجار می‌داند، اما اسرائیل آن را رد کرده است و مقامات اسرائیلی و آمریکایی آن را به دلیل شلیک ناقص راکت جهاد اسلامی مقصر می‌دانند.
عمده حملات به پایگاه‌ها و تأسیسات با پهپادهای انتحاری یا راکت بوده است و در بیشتر موارد هیچ مجروحی نداشته و بعضا خسارات جزئی در پی داشته است.
تعداد قابل توجهی از جراحات، به ویژه آسیب‌های تروماتیک سر نیز در همان حملات اولیه بین ۱۷ و ۲۱ اکتبر به پایگاه هوایی الاسد در عراق و التنف در سوریه بود. یکی از پیمانکاران آمریکایی هم در حالی که به دنبال سرپناه برای حمله احتمالی پهپاد بود، دچار ایست قلبی شد و جان باخت.
این گروه ها چه کسانی هستند؟
با وجود خلاء قدرت در عراق و سال‌ها درگیری داخلی پس از تهاجم آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، فرصت برای رشد و تکثیر شبه نظامیان نیز فراهم شد که برخی از این شبه نظامیان توسط ایران حمایت شدند. یک دهه بعد، در حالی که گروه داعش سراسر عراق را درنوردید، تعدادی از شبه نظامیان تحت حمایت ایران در قالب نیروهای «الحشد الشعبي» یا همان نیروهای بسیج مردمی گرد هم آمدند و با داعش مبارزه کردند.
این گروه ها شامل «عصائب اهل الحق»، «سپاه بدر» و «گردان‌های [کتائب] حزب الله» بودند که البته گروه آخر جدا از حزب الله لبنان است. تعدادی از شبه‌نظامیان عراقی نیز در سوریه فعالیت میکنند.
پس از شروع جنگ اسرائیل و حماس، گروهی از جناح‌های مورد حمایت ایران خود را تحت عنوان جدید «مقاومت اسلامی در عراق» معرفی کردند و آخرین موج حملات را به پایگاه های مستقر نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه آغاز کردند.
آگهیانستیتو واشنگتن می‌نویسد که اتخاذ عنوان کلی گروه «مقاومت اسلامی در عراق» به شبه‌نظامیان این امکان را می‌دهد که خود را در پس این نام پنهان کنند و دقیقا مشخص نباشد که کدام گروه‌ها به پایگاه‌های ایالات متحده حمله میکنند.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
این حملات محمد شیاع سودانی، نخست وزیر عراق را در موقعیت دشواری قرار داده است. در حالی که او با حمایت گروه‌های مورد حمایت ایران به قدرت رسیده، ولی همچنین خواهان ادامه روابط خوب با ایالات متحده است و از حضور مستمر نیروهای آمریکایی در کشورش حمایت کرده است.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده در دیدار با آقای سودانی در ماه جاری میلادی، نسبت به عواقب ادامه‌دار شدن حملات شبه نظامیان به تأسیسات ایالات متحده در عراق و سوریه هشدار داد. آقای سودانی سپس به تهران سفر کرد و با علی خامنه‌ای، رهبر ایران دیدار کرد؛ دیداری که مقامات آمریکایی آن را یک تحول مثبت ارزیابی کردند.
یکی از مقامات یکی از شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران گفت که آقای سودانی «فشار زیادی» بر گروه‌های شبه‌نظامی وارد کرد تا در طول سفر بلینکن حمله‌ای انجام ندهند. او گفت که در مقابل هم آقای سودانی قول داد که آمریکایی‌ها را تحت فشار قرار دهد تا با شبه نظامیانی که این حملات را انجام داده اند، آنچنان هم تلافی‌جویانه برخورد نکند. این مقام به شرط ناشناس ماندن با آسوشیتدپرس صحبت کرد چرا که او مجاز به اظهار نظر علنی نبود.
آگهیواکنش ارتش آمریکا به حملات شبه‌نظامیان متناسب بوده است یا ناکافی است؟
از زمان حمله ۷ اکتبر حماس، دولت بایدن کشتی‌های جنگی، جت‌های جنگنده، سیستم‌های دفاع هوایی و نیروهای بیشتری را به خاورمیانه منتقل کرده است تا گروه‌های شبه‌نظامی را از گسترش درگیری منصرف کند.
- در ۲۷ اکتبر، جت‌های جنگنده ایالات متحده به دو انبار اسلحه و مهمات در شرق سوریه در نزدیکی بوکمال حمله کردند. این مکان‌ها توسط سپاه پاسداران ایران و گروه‌های مورد حمایت آن استفاده می‌شد.
- در ۸ نوامبر، جت‌های جنگنده بمب‌هایی را بر روی یک انبار تسلیحات سپاه در نزدیکی میسلون در دیرالزور سوریه پرتاب کردند.
- در ۱۲ نوامبر، حملات هوایی ایالات متحده یک مرکز آموزشی و یک خانه امن را در منطقه بلبل در المیادین هدف قرار داد. مقامات آمریکایی گفتند که پرسنل مرتبط با سپاه پاسداران در آنجا بودند و احتمالاً مورد اصابت قرار گرفته باشند، اما جزئیاتی ارائه نکردند.
نگرانی‌هایی در داخل آمریکا وجود دارد که اقدامات تلافی‌جویانه بیشتر می‌تواند چرخه خشونت را تشدید کند و سرآغاز حملات مرگبارتر بیشتری شود. اما منتقدان معتقدند که واکنش ایالات متحده در مقایسه با ۶۰ حمله‌ای که به آن شده و جراحات وارده به آمریکایی‌ها، ناچیز بوده است و مهمتر از آن اینکه مسلما نتوانسته است در برابر این گروه‌ها بازدارندگی ایجاد کند.
چرا آمریکا فقط سوریه را می‌زند؟
اگرچه نزدیک به نیمی از حملات به پایگاه های ایالات متحده در عراق بوده است، ایالات متحده حملات هوایی تلافی‌جویانه را تنها علیه مناطقی در سوریه انجام داده است.
پنتاگون از این نوع واکنش خود دفاع کرده و می‌گوید که علت حمله ایالات متحده به سایت‌های وابسته به سپاه پاسداران ایران این است که تأثیر مستقیم‌تری بر تهران دارد.
مقامات آمریکایی می‌گویند هدف این است که ایران را تحت فشار قرار دهند تا به گروه‌های شبه نظامی بگوید حملات را متوقف کنند. آنها همچنین خاطرنشان ساختند که این اماکن به این دلیل انتخاب شده‌اند که انبارهای سلاح و مراکز لجستیکی هستند که توسط شبه‌نظامیان مرتبط با ایران استفاده می‌شوند و از بین بردن آنها مساوی با از بین بردن توانایی‌های حمله آنها است.
آگهیبه فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید
با این حال، یکی از دلایل اصلی تمرکز ایالات متحده بر سوریه این است که واشنگتن نمی‌خواهد با حمله به داخل مرزهای عراق، موجب کشته یا زخمی شدن عراقی‌ها شود و نزدیکی دولت عراق را از دست بدهد.
آمریکا در اوایل ژانویه ۲۰۲۰، یک حمله هوایی را در بغداد ترتیب داد که در آن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروهای قدس ایران، و ابومهدی المهندس، معاون فرمانده شبه نظامیان مورد حمایت ایران در عراق کشته شدند. این حمله روابط ایالات متحده با دولت عراق را مخدوش کرد و در نهایت منجر به افزایش تقاضا برای خروج تمام نیروهای آمریکایی از عراق شد.
ایالات متحده حضور خود در عراق را برای مبارزه با داعش، حمایت از نیروهای متحد خود در سوریه و نفوذ مداوم خود در منطقه حیاتی می‌داند. به همین منظور است که رهبران نظامی آمریکا برای احیای روابط خوب با بغداد، از جمله حمایت مستمر از نیروهای عراقی، تلاش میکنند.