سازمان عفو بین‌المللی در گزارشی ۱۲۰ صفحه‌ای که روز چهارشنبه ۶ دسامبر (۱۵ آذر) منتشر کرد ۴۵ مورد از تجاوز و خشونت جنسی علیه زندانیان ایرانی را، که در جریان اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» دستگیر شده بودند، مستند کرده است.
آگهیروایتهای تجاوز و خشونت جنسی که در این گزارش آمده از زندانیانی است که در حد فاصل شهریور تا دی سال ۱۴۰۱ «به طور خودسرانه بازداشت شده‌اند» و عفو بین‌الملل توانسته با وکلا و خانواده‌های آنها صحبت کند و به مدارک تصویری و سوابق پزشکی آنها دسترسی یابد.
در میان ۲۶ شهادت تکان‌دهنده‌ای که از آزار زندانیان منتشر شده است، روایت ۱۲ مرد قربانی آزار جنسی و ۷ کودک زیر سن ۱۸ سال دیده می‌شود.
عفو بین‌الملل «استفاده نیروهای امنیتی ایران از تجاوز جنسی و سایر اشکال خشونت جنسی را که معادل شکنجه و سایر بدرفتاری‌ها است» برای ارعاب، مجازات و تحقیر معترضان در حرکت اعتراضی «زن، زندگی، آزادی» در سال ۲۰۲۲ محکوم کرده است.
این سازمان غیردولتی که سال‌هاست موارد نقض حقوق بشر در ایران را دنبال می‌کند می‌گوید در مقایسه با موج‌های اعتراضی قبلی، «افزایش نگران‌کننده‌ای» در استفاده از تجاوز و خشونت جنسی در بازداشتگاه‌ها دیده شده است.
به گفته این نهاد حقوق بشری، هدف از این شکنجه‌ها «القای ترس و وارد کردن ضربه‌های روحی پایدار» به زندانیان بوده تا آنها را از شرکت در تظاهرات آتی یا سایر اقدامات اعتراضی نظیر بی‌حجاب حاضر شدن در ملاء عام در مورد زنان و دختران بازدارد.
در این گزارش آمده که بیشتر قربانیان پس از بازداشت آسیب‌های جسمی و روانی ناشی از تجاوز جنسی و سایر اشکال خشونت را متحمل شده‌اند و برخی به همین خاطر تمایل به خودکشی را از خود نشان داده‌اند. مادر یک دانش آموز دبیرستانی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته بود به عفو بین‌الملل گفت پسرش در حین بازداشت «دو بار سعی کرده بود به زندگی خود پایان دهد.»
بر اساس این گزارش، تجاوز و خشونت جنسی «در بازداشتگاه‌ها، ون‌های پلیس و همچنین در مدارس یا ساختمان‌های مسکونی که به‌طور غیرقانونی به‌عنوان محل بازداشت مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند» انجام می‌شده است. در این گزارش از قول یک زن جوان آمده که او توسط سپاه پاسداران داخل یک ون انداخته شده و سپس به مدت دو ماه در بازداشتگاه یک گروه شبه‌نظامی تحت حبس قرار گرفته و شکنجه شده است.
او به سازمان عفو بین‌الملل گفت: «دو افسر به من تجاوز کردند، از جمله به طور مقعدی با یک بطری. حتی حیوانات هم این کارها را انجام نمی‌دهند. من در مقایسه با آنها به لحاظ جثه خیلی کوچک بودم. پس از آن، از هوش رفتم.»
عفو بین‌الملل گفته است قربانیان عاملان این شکنجه‌ها را اعضای سپاه پاسداران، نیروی شبه‌نظامی بسیج، وزارت اطلاعات و همچنین عوامل شاخه‌های مختلف نیروی انتظامی شناسایی کرده‌اند.
این در حالی است که به گفته این سازمان «تا به امروز، مقامات ایرانی هیچ یک از مقامات دولتی را به دلیل تجاوز جنسی و سایر خشونت‌های جنسی مستند شده در این گزارش متهم نکرده یا تحت پیگرد قانونی قرار نداده‌اند.»
این نهاد حقوق بشری در گزارش خود آورده است که تنها سه نفر از قربانیان به دادگاه شکایت کردند، با این حال دو نفر از آنها پس از تهدید از شکایت خود منصرف شدند و نفر سوم برای چندین ماه نادیده گرفته شد تا اینکه یک مقام ارشد به او گفت «تفتیش بدنی» را به اشتباه «خشونت جنسی» فرض کرده است.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
عفو بین‌الملل علاوه بر موارد اعمال خشونت جنسی نظیر برهنه کردن افراد برای ساعت‌ها در مقابل دیگر زندانیان یا استفاده از شوک الکتریکی روی اندام‌های تناسلی، رفتارهای تحقیرآمیز دیگری مانند محرومیت عمدی از دسترسی به توالت را نیز مستند کرده است.
یک عضو کادر درمان که دانش‌آموزی دبیرستانی را پس از یک ماه بازداشت معاینه کرده بود به عفو بین‌الملل گفته است: «تجهیزات بهداشتی‌ای برای آنها وجود نداشت که باعث می‌شد فضا برای آنان غیرقابل تحمل شود. اگر یکی از آنها عادت ماهانه داشت، به او نوار بهداشتی نمی‌دادند و خونش همه جا پخش می‌شد.»
سازمان عفو بین‌الملل گفته است ترس از طرد شدن و انتقام از خویشاوندان باعث شده است تا همچنان برخی از قربانیان درباره تجربه آزار جنسی خود سکوت کنند و به همین خاطر برآورد می‌شود تعداد زندانیان ایرانی که در جریان اعتراضات پس از مرگ مهسا امینی دچار خشونت جنسی شده‌اند، بسیار بیشتر از موارد ثبت شده در گزارش باشد.
پیشتر زندانیان شناخته‌شده‌ای همچون نرگس محمدی، برنده جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۳، خشونت جنسی علیه زنان زندانی را محکوم کرده بودند.