دانشمندان با یک تکنیک جدید که میدان‌های مغناطیسی زمین را در آجرهای سوخته باستانی تشخیص می‌دهد توانسته‌اند واقعه‌ای را که روایتش در کتاب مقدس یهودیان آمده ثابت کنند.
آگهیبنابر روایت کتاب دوم پادشاهان شهر «گات»، یکی از پنج شهر فلیسطیه در عصر آهن، ۳ هزار سال پیش توسط نیروهای حزائیل پادشاه دمشق تصرف و غارت شد.
باستان‌شناسان پیشتر با تاریخ‌گذاری رادیوکربنی یک «لایه تخریب کاملاً مشخص» در محوطه باستان‌شناسی تل صافی را در حدود سال ۸۳۰ قبل از میلاد ردیابی کرده بودند. با این حال بعدتر یک تجزیه و تحلیل از دیواری فروریخته در همان ناحیه این تصور را تا حدی مخدوش کرد، چرا که نتایج بررسی‌ها نشان می‌داد این سازه در طول چندین دهه فرو ریخته است نه در یک رویداد خشونت‌آمیز.
آجرهای خشتی این دیوار نشانه‌هایی از قرار گرفتن در معرض دمای بالا را نشان می‌دادند، درست مثل اینکه قبل از ساخت دیوار در کوره پخته شده‌اند.
چنین اتفاقی اما در تضاد با تصور رایج است که می‌گوید آجرهای گلی کوره‌ای تنها در زمان رومیان در منطقه شام رایج شد و قبل از آن بناها معمولاً با آجرهای خشک‌شده در آفتاب ساخته می‌شدند.
به همین منظور شماری از پژوهشگران برای تعیین شیوه پخت آجرها روش جدیدی را امتحان کردند. دکتر یوآو واکنین، نویسنده این مطالعه، درباره این روش می‌گوید: «خشتی که آجرها از آن ساخته شده‌اند حاوی میلیون‌ها ماده فرومغناطیسی است. این ذرات معدنی با خواص مغناطیسی مانند بسیاری از «قطب‌نماها» یا آهن‌رباهای کوچک رفتار می‌کنند.»
او اضافه می‌کند: «حرارت تا ۲۰۰ درجه سانتی‌گراد یا بیشتر، همانطور که در آتش اتفاق می‌افتد، سیگنال‌های مغناطیسی این ذرات را آزاد می‌کند و آنها تمایل دارند با میدان مغناطیسی زمین در آن زمان و مکان خاص هماهنگ شوند. در نتیجه برخلاف خاک رس خشک‌شده، آجر پخته‌شده به یک میدان مغناطیسی قوی و یکنواخت می‌رسد که می‌تواند با یک مغناطیس‌سنج اندازه‌گیری شود. این نشانه روشنی به دست می‌دهد که آجر در واقع پخته شده است.»
دانشمندان اینگونه استدلال کردند که اگر دیوار در آتش تخریب شده بود، باید تمام آجرها جهت میدان مغناطیسی زمین را در زمان و مکان دقیق رویداد ثبت می‌کردند. البته آجرهای پخته‌شده در کوره نیز این میدان مغناطیسی را هنگام پختن می گیرند با این حال چون در طول ساخت دیوار هر آجر در یک جهت تصادفی چیده می‌شده میدان‌های مغناطیسی نیز در جهت‌های مختلف قرار می‌گرفتند.
نویسندگان مطالعه برای تعیین اینکه آیا میدان مغناطیسی آجرها در یک راستا قرار دارند یا نه، از تکنیکی به نام «مغناطیس‌زدایی حرارتی» استفاده کردند. این عمل شامل گرم کردن خاک رس در یک کوره مخصوص است به نحوی که در نتیجه آن میدان مغناطیسی زمین حذف می‌شود. در این فرآیند وقتی آجر در معرض همان دمایی قرار می‌گیرد که در ابتدا باعث مغناطیسی شدن آن شده، مغناطیس‌زدایی می‌شود.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
با استفاده از این روش محققان توانستند دمای دقیقی را که آجرها در ابتدا در آن حرارت داده شدند تعیین کنند و همچنین بتوانند بفهمند که میدان‌های مغناطیسی آنها همگی در یک جهت قرار دارند.
دکتر واکنین می‌گوید: «یافته‌های ما نشان می‌دهد که آجرها در محل سوخته و سپس همانجا سرد شده‌اند، یعنی در آتش‌سوزی خود سازه که در عرض چند ساعت منجر به فروریختن آن شد. اگر آنها پخته شده بودند و سپس در دیوار قرار می‌گرفتند، جهت‌گیری مغناطیسی آنها تصادفی می‌شد.»
نتایج مطالعات تازه در نشریه علمی «PLOS ONE» منتشر شده است.